Ένα έτος εξελίξεων στις προσπάθειες του Αρχιπελάγους για την ίδρυση ΚΑΖ (Καταφυγίου Άγριας Ζωής) στο Δάσος του Ράντη

Κοινή επιστολή Αρχιπελάγους - Πανεπιστημίου Αιγαίου

Το δάσος του Ράντη στην Ικαρία, απόγονος των θρυλικών Δρυοδασών που χιλιάδες χρόνια πριν κάλυψαν απ’ άκρη ως άκρη την ανατολική Μεσόγειο, αποτελεί το τελευταίο εναπομείναν δρυοδάσος Αριάς  του Αιγαίου και της νησιωτικής Μεσογείου. Δυστυχώς, παρά τη σπουδαιότητα και μοναδικότητα του, δε διέπεται από κάποιο καθεστώς προστασίας, ούτε υπόκειται σε διαχειριστικά μέτρα, ή μέτρα προστασίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο έχει παραμείνει έρμαιο στην ανεξέλεγκτη βόσκηση και ξύλευση με αποτέλεσμα το Δάσος να οδηγείται σταδιακά προς την ερημοποίηση, όπως έχει συμβεί στην υπόλοιπη Ικαρία.

Τα τελευταία χρόνια το Ινστιτούτο του Αρχιπελάγους διεκπεραιώνει αφιλοκερδώς έρευνες σε αυτό το σπάνιο οικοσύστημα με στόχο να δοθεί ένα τέλος στη διαρκή υποβάθμιση και καταστροφή του. Στόχος του είναι η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και προτροπή των πολιτών και των φορέων διαχείρισης  αλλά και η παραγωγή κατάλληλων περιβαλλοντικών μελετών με σκοπό να παροτρύνουν την εφαρμογή ισχυρής νομοθεσίας και να ενδυναμώσουν την ανάγκη για προστασία, αποκατάσταση και διατήρηση του μεγαλύτερου οικοτόπου Αριάς .

Κατά αυτό τον τρόπο η δασική ομάδα ερευνών εκπόνησε τα τελευταία έτη μια σειρά μελετών και προτάσεων (τις οποίες μπορείτε να τις διαβάσετε, ΕΔΩ) χωρίς όμως να υπάρξει θετική έκβαση νομικής προστασίας του δάσους έως σήμερα.

Το Ινστιτούτο του Αρχιπελάγους στην τελευταία του προσπάθεια άμεσης διαφύλαξης του Δάσους του Ράντη και των λειτουργιών του, κατέθεσε τον Απρίλιο του 2009 πρόταση για την ίδρυση Μόνιμου Καταφυγίου Άγριας Ζωής στο Δάσος (διαβάστε το νομοθετικό πλαίσιο των ΚΑΖ στα συννημένα αρχεία). Η πρόταση συνοδευόταν από την απαραίτητη Περιβαλλοντική Μελέτη με βάση το ν.δ. 86/1969 «Δασικός κώδιξ» (ΦΕΚ 7Α) –όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 του ν. 177/1975 (ΦΕΚ 205Α) και το άρθρο 57 του ν. 2637/1998. Τόσο η πρόταση όσο και η μελέτη υποβλήθηκαν στην Διεύθυνση Δασών Σάμου και κοινοποιήθηκαν στη Νομαρχία Σάμου, καθώς επίσης στον Έπαρχο Ικαρίας-Φούρνων και στον Δήμαρχο Ευδήλου. Η 20σέλιδη μελέτη πέραν της αναφοράς στην ιδιαίτερη οικολογική, αισθητική και ιστορική αξία του δάσους και των απειλών που το διέπουν, περιελάμβανε λίστες αναλυτικής περιγραφής της βιοποικιλότητας της χλωρίδας και πανίδας του δάσους καθώς και του καθεστώτος προστασίας των ειδών. Στις λίστες συγκαταλέγονταν  62 είδη χλωρίδας (εκ των οποίων, 12 ενδημικά της Ικαρίας και του Αν. Αιγαίου και 14 προστατευόμενα από εθνικές και διεθνείς συμβάσεις και διατάγματα), 6 είδη θηλαστικών (εκ των οποίων 4 απειλούμενα και 5 προστατευόμενα), 14 είδη ερπετοπανίδας (όλα προστατευόμενα, 6 απειλούμενα) και 39 είδη ορνιθοπανίδας (18 εκ των οποίων προστατευόμενα και 22 που συγκαταλέγονται στον κατάλογο των απειλούμενων ειδών).

Τον Αύγουστο του 2009 και χωρίς να υπάρχει επίσημη απάντηση από την Διεύθυνση Δασών Σάμου, το Ινστιτούτο κατέθεσε αίτηση για γνωστοποίηση της απόφασης  τους σχετικά με την πρόταση του Αρχιπελάγους για την ίδρυση ΚΑΖ στο αρχαίο δάσος του Ράντη. Η απάντηση ήρθε στις 10 Δεκεμβρίου του 2009 όπου η Διεύθυνση Δασών επισημαίνει ότι αν και συμφωνεί… «δεν συμφωνεί». Οι  λόγοι που επικαλείται είναι ο φόβος εγκλωβισμού των κατσικιών στο δάσος, η καταψήφιση του Νομαρχιακού Συμβουλίου όσον αφορά στην πιθανότητα περίφραξης του δάσους (άστοχο, αφού η ΚΑΖ δεν περιλαμβάνει περίφραξη του δάσους) καθώς και η έλλειψη απαραίτητου αριθμού δασοφυλάκων ώστε να επιβληθεί η απαγόρευση βοσκής (διαβάστε την απάντηση της ΔΔΣ -συννημένα αρχεία dss0809).

Το Ινστιτούτο του Αρχιπελάγους απαντώντας στην παραπάνω απόφαση, στις 09/03/2010, επισήμανε ότι η ένταξη του αρχαίου δάσους σε status ΚΑΖ αποτελεί μια από τις ελάχιστες λύσεις που μπορεί να προσδώσει άμεσα αποτελέσματα διαχειριστικής προστασίας του δάσους και δεν περιορίζεται νομοθετικά στην περίφραξη ή μη του καταφυγίου ούτε υπάρχει λογική εγκλωβισμού των εριφίων στο δάσος. Επίσης, η δικαιολογία έλλειψης προσωπικού στερείται πειθούς και λογικής εν έτη 2010 για να χρησιμοποιείται ως μόνιμη επωδός ότι η δυσλειτουργία του δημόσιου τομέα σχετίζεται με την ίδρυση «Καταφυγίου Άγριας Ζωής». Τέλος, θεωρώντας ότι υπάρχουν αδιαμφισβήτητες ευθύνες για τα μείζονος σημασίας περιβαλλοντικά προβλήματα  με τεράστιες οικονομικοκοινωνικές προεκτάσεις στην τοπική κοινωνία της Ικαρίας, το Ινστιτούτο ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε επαφή με την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και με το Σώμα Επιθεωρητών – Ελεγκτών της Δημόσιας Διοίκησης προκειμένου να διερευνηθούν διοικητικές παραλείψεις ή ενδεχόμενες παρατυπίες από τους ΟΤΑ, ώστε να αποδοθούν οι απαραίτητες ευθύνες (διαβάστε την απάντηση του Αρχιπελάγους - συννημένα αρχεία archi0310).

Στις 13/04/2010 με έκπληξη το Αρχιπέλαγος έλαβε από την Διεύθυνση Δασών Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου έγγραφο που καλεί την Διεύθυνση Δασών Σάμου να προχωρήσει στην Ίδρυση «Μόνιμου Καταφυγίου Άγριας Ζωής» στο Αρχαίο Δάσος του Ράντη (διαβάστε ΕΔΩ το σχετικό έγγραφο).  Ένα χρόνο μετά την κατάθεση της πρότασης και αρκετά χρόνια έπειτα από μια σειρά μελετών και ερευνών που παρέμειναν στο ράφι, οι προσπάθειες του Ινστιτούτου και των Ικαριωτών έλαβαν για πρώτη φορά ένα αμυδρό πράσινο φώς για την ίδρυση μόνιμου καθεστώτος προστασίας  στο αρχαίο δάσος του Ράντη και την πλούσια χλωρίδα και πανίδα που φιλοξενεί.

Όμως, με μεγάλη απογοήτευση δεχτήκαμε στις 19/05/2010, την απάντηση της Διεύθυνσης Δασών Σάμου η οποία σε απάντηση του παραπάνω εγγράφου αρνήθηκε την ίδρυση ΚΑΖ (διαβάστε dss0509), διότι όπως αναφέρει: «... οι απαγορεύσεις και περιορισμοί που τίθενται περί καταφυγίων απ’ το άρθρο 57 του Ν. 2637/98, δεν καλύπτουν την προστασία της χλωρίδας αλλά μόνο την πανίδα».  Κάτι τέτοιο δεν ισχύει και αποτελεί άξιο απορίας η άγνοια της ΔΔΣ για το νομικό πλαίσιο της ίδρυσης ΚΑΖ, το οποίο επανειλημμένα αναφέρει για την προστασία της αυτοφυούς χλωρίδας  (διαβάστε arhtro57kaz, το σχετικό απόσπασμα από το άρθρο 57 του νόμου περί ΚΑΖ).

Επίσης, η ΔΔΣ προτείνει για το δάσος την «… άμεση περίφραξη του…». Η άμεση περίφραξη του δάσους μόνο άμεση δεν μπορεί να είναι, αφού πρόκειται για 16.000 στρέμματα δάσους στο πιο δυσπρόσιτο κομμάτι της Ικαρίας εντός του οποίου υπάρχουν και ιδιοκτησίες. Ο χρόνος και το κόστος για την περίφραξη 25,9 χλμ περιφέρειας δάσους, είναι ανυπολόγιστα και το δάσος δεν αντέχει άλλη πολυετή καθυστέρηση.

Τέλος, η ΔΔΣ στην απαντητική της επιστολή αναφέρεται κατ’ επανάληψη στην μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου, χρησιμοποιώντας την παραπλανητικά ως την μόνη μελέτη που προωθεί την «…ορθολογική διαχείριση…», για να αναιρέσει με αυτό τον τρόπο την πρόταση του Αρχιπελάγους για Ίδρυση ΚΑΖ καθώς και για να προωθήσει την χρονοβόρα και πολυδάπανη λογική της περίφραξης του δάσους.  Το Αρχιπέλαγος με σκοπό να συντρίψει το τελευταίο αυτό παράλογο επιχείρημα της ΔΔΣ, ήρθε σε άμεση επικοινωνία με τον υπεύθυνο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την παραπάνω μελέτη, κ. Σοφούλη, Ομότιμο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου στο Τμήμα Περιβάλλοντος και συνυπέγραψε σε κλίμα άψογης συνεργασίας την ΕΠΙΣΤΟΛΗ (αρχείο finalarchi).

Η συνυπογραφή του κειμένου της παραπάνω επιστολής, μεταξύ Αρχιπελάγους και Πανεπιστημίου Αιγαίου, αποτελεί μια ενωτική ενέργεια που αυτομάτως παραγκωνίζει και αποκαλύπτει το "στρατόπεδο" των αρνητών και εκείνους που εσκεμμένα κωλυσιεργούν επί 30 έτη για την προστασία του Δάσους.  

Χρήστος Σωτηρόπουλος , 14.07.2010
Συντονιστής Δασικής Έρευνας Αρχιπελάγους

Αρχιπέλαγος για το ikariamag