Έκθεση για την ακαταλληλότητα και τις επιπτώσεις από τη λειτουργία του ΧΑΔΑ Ευδήλου Ικαρίας.

Α. ΕΚΘΕΣΗ

1. ΓΕΝΙΚΑ
Στις 30-12-2010 η τότε Γ.Γ. Περιφέρειας Β. Αιγαίου κ. Θεολογίτου, με την 47720/5201 απόφασή της, αποφάσισε και διέταξε το κλείσιμο του ΧΑΔΑ (Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων) Αγ. Κηρύκου Ικαρίας, ενός εκ των τριών του νησιού της Ικαρίας, με την εντολή τα απορρίμματα αυτού να μεταφέρονται στους άλλους δυο ΧΑΔΑ του νησιού, ενώ με το 45812/4929/16-12-2010 προγενέστερο έγγραφό της, προέβλεπε το κλείσιμο ενός ακόμη ΧΑΔΑ, ώστε να μείνει τελικά μόνο ένας στον Δήμο Ικαρίας.

Στη συνέχεια, και σε εκτέλεση των ως άνω εντολών, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ικαρίας στις 21-1-2011 με την 21/2011 απόφασή του, αποφάσισε: α) την άσκηση πίεσης για την μεταφορά δεματο-ποιημένων απορριμμάτων σε άλλο νησί, β) να γίνεται σωστή ανακύκλωση των απορριμμάτων, γ) να παραταθεί όσο γίνεται η λειτουργία και των τριών ΧΑΔΑ της Ικαρίας και δ) αν δεν γίνει αυτό, να διαμοιραστούν τα απορρίμματα του Αγ. Κηρύκου στους υπόλοιπους ΧΑΔΑ.

Τα πέντε αυτά σημεία της απόφασης κρίνονται ως εξής: Το α) ως απραγματοποίητο, το β) ως δύσκολο και με ελάχιστη μείωση του απορριμματικού φορτίου, το γ), όπως αποδεικνύεται στη συνέχεια, ως το λιγότερο επικίνδυνο που όμως απαιτεί πολιτικό θάρρος και το δ) ως το πιο επικίνδυνο, κυρίως αν τελικά μείνει ένας ΧΑΔΑ, αυτός του Ευδήλου, όπως διαγράφεται από τα έργα που προγραμματίζει ο κ. Δήμαρχος, χωρίς να εξετάσει τις δυνατότητες αυτού του ΧΑΔΑ και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη συγκέντρωση όλων των απορριμμάτων της Ικαρίας εκεί.

Στην έκθεση αυτή, που σκοπό έχει να βοηθήσει την Αυτοδιοίκηση για κοινωνικά αποδεκτές και δίκαιες αποφάσεις, αναφέρονται οι λόγοι ακαταλληλότητας του ΧΑΔΑ Ευδήλου και οι επιπτώσεις από τη λειτουργία του. Οι υπάρχουσες συνθήκες είναι ήδη απαράδεκτες και ως εκ τούτου αναμένεται ότι ο τριπλασιασμός του απορριμματικού φορτίου, που θα συμβεί λόγω της προσθήκης και αυτού από τους άλλους δύο ΧΑΔΑ, θα επιφέρει  εικόνες τουριστικού διασυρμού, αν αναλογιστεί κανείς ότι η ευρύτερη περιοχή Ευδήλου – Αρμενιστή, αποτελεί το πιο τουριστικό τμήμα του νησιού.

2. ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΧΩΡΟΥ ΧΑΔΑ ΕΥΔΗΛΟΥ
Σήμερα στο νησί της Ικαρίας υφίστανται τρεις ΧΑΔΑ, όπως φαίνονται στον χάρτη της Ικαρίας στο  Στοιχείο 1 των συνημμένων στην παρούσα αποδεικτικών στοιχείων, ένας σε καθέναν από τους πρώην Δήμους και νυν “Καλλικρατικές” Δημοτικές Ενότητες, δηλαδή: στις Ράχες (2238 κάτοικοι), στον Εύδηλο (2831 κατ.) και στον Άγιο Κήρυκο (3243 κατ.).

Στοιχείο 1

Στον χάρτη αυτόν, τα 12 πρώην Δημοτικά Διαμερίσματα παριστάνονται με κύκλους μέσα στους οποίους αναγράφεται ο πληθυσμός τους σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Αναγράφονται ακόμη οι οδικές αποστάσεις μεταξύ των δημοτικών διαμερισμάτων σε χιλιόμετρα. 

Στον εν λόγω χάρτη εμφανίζονται με κόκκινους μικρούς κύκλους οι τρεις ΧΑΔΑ του νησιού και όπως φαίνεται αυτός του Ευδήλου, σε αντίθεση με τους άλλους δυο, ευρίσκεται στο κέντρο της δημοτικής ενότητας Ευδήλου και μάλιστα περιστοιχίζεται από τρεις σημαντικούς οικισμούς του Φραντάτου, της Δάφνης και του Ευδήλου.

Στην δορυφορική ψηφιακή Φωτογραφία (Google 2011) που δίνεται στο ίδιο αποδεικτικό στοιχείο (Στοιχείο 1), έχουν σημειωθεί: α) Η θέση του ΧΑΔΑ Ευδήλου• β) οι αποστάσεις του από το κέντρο του οικισμού Ευδήλου (1000 μ), από τα τελευταία σπίτια της συνοικίας Φύτεμα του Ευδήλου (200 μ) και από το κέντρο του αρχαιολογικού χώρου Κάμπου, την αρχαία Οινόη, (600 μ)• γ) τα περιγράμματα των οικισμών Ευδήλου και Κάμπου με τεθλασμένες κόκκινες γραμμές• δ) το λιμάνι του Ευδήλου• ε) οι τουριστικές παραλίες Κάμπου, Παρθενίου, Σαμιάου, Φυτέματος και Ευδήλου• στ) η παραποτάμια καλλιεργούμενη έκταση, με τις γεωτρήσεις και τα πηγάδια, και ο ίδιος ο ποταμός Βουτσιδές με τα αι-ωνόβια πλατάνια του Κάμπου• ζ) η καταπράσινη ρεματιά του χειμάρρου του Φυτέματος, ο οποίος προκύπτει από τη συνένωση δύο ρεμάτων, με το ένα από τα οποία, το δυτικό, είναι σε  άμεση γειτνία-ση ο ΧΑΔΑ του Ευδήλου.

Στις Φωτογραφίες του Στοιχείου 2  φαίνονται: τα όρια της συνοικίας του Φυτέματος και οι τουριστικές παραλίες Φυτέματος και Κάμπου (αρχαία Οινόη).

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο ΧΑΔΑ Ευδήλου παραβιάζει όλες τις κείμενες διατάξεις περί ελάχιστων αποστάσεων από τόπους αναψυχής, αρχαιολογικούς χώρους κλπ, που οφείλει να τηρεί ένας χώρος διάθεσης απορριμμάτων και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι οι άλλοι δύο ΧΑΔΑ του νησιού.

3. ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΧΩΡΟΥ ΧΑΔΑ ΕΥΔΗΛΟΥ
Στο Στοιχείο 3  υπάρχει απόσπασμα από το 66898 φύλλο χάρτη της ΓΥΣ, κλίμακας 1:5000, όπου με γαλάζιο χρώμα έχουν σημειωθεί οι δύο ρεματιές που συμβάλλουν στο χείμαρρο του Φυτέματος, αλλά και ο χείμαρρος αυτός. Στον ίδιο χάρτη δίνεται επίσης η θέση του ΧΑΔΑ Ευδήλου που είναι σε επαφή με τη δυτικότερη ρεματιά. Ανατολικά της εκβολής του χειμάρρου του Φυτέματος στη θάλασσα, και σε άμεση γειτνίαση του, φαίνεται το Γυμναστήριο του Ευδήλου, όπου γίνονται οι ετήσιοι Πανικάριοι αγώνες στίβου.

Στοιχείο 3

Η μέση κλίση του πρανούς ανάπτυξης του ΧΑΔΑ προς το ρέμα του Φυτέματος είναι 40%. Αποτέλεσμα αυτής της μεγάλης κλίσης είναι τα απορρίμματα να ολισθαίνουν στο ρέμα του Φυτέματος και παρασυρόμενα από τα νερά να οδηγούνται προς το Γυμναστήριο και τη θάλασσα.

Απόψεις του ΧΑΔΑ Ευδήλου φαίνονται στις Φωτογραφίες 1 & 2 και συγκεκριμένα: στη Φωτογραφία 1, που πάρθηκε από θέση απέναντι και Βορειοανατολικά του, καθώς και στη Φωτογραφία 2 που πάρθηκε από πλησίον και Νότια του.

Φωτογραφία 1. Το πρανές ανάπτυξης του ΧΑΔΑ Ευδήλου.

Φωτογραφία 2. Άποψη μέρους του ΧΑΔΑ Ευδήλου και των κύριων αξόνων του εκεί υδρογραφικού δικτύου.

Στη Φωτογραφία 3 διακρίνονται τα απορρίμματα, παντού σκορπισμένα, διακοσμούν τα πλατάνια αυτής της ρεματιάς μετατρέποντάς τα σε άκαιρα και μακάβρια χριστουγεννιάτικα δέντρα.

Φωτογραφία 3. Τα ‘‘διακοσμημένα’’ με πλαστικές σακούλες και άλλα σκουπίδια πλατάνια του χειμάρρου του Φυτέματος.

4. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ
Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της μεγάλης κλίσης του πρανούς στην αυθαίρετη χωματερή η Δημοτική Αρχή της Ικαρίας, όπως πληροφορούμεθα, σκέφτεται να κατασκευάσει τοίχο αντιστήριξης της μάζας του απορριμματικού φορτίου (σκουπιδιών και χώματος). Πίσω από αυτόν τον τοίχο, θα συ-γκεντρώνονται τόνοι μάζας χώματος και σκουπιδιών πάσης φύσεως όπως οργανικά, μέταλλα, βιομηχανικά - χημικά είδη και κάθε λογής πλαστικά. Καθώς αυτά θα διαποτίζονται με το νερό της βροχής θα παράγεται ένα εξαιρετικά τοξικό υγρό. Αυτό το υγρό, στους σωστούς ΧΥΤΑ και ΧΥΤΥ  συγκρατείται από στεγανές μεμβράνες, συγκεντρώνεται με αποχετευτικό σύστημα και οδηγείται σε επεξεργασία καθαρισμού, πριν απορριφθεί στο περιβάλλον. Σ’ αυτόν όμως τον ΧΑΔΑ, το τοξικό υγρό δια-ποτίζοντας το έδαφος και το υπέδαφος θα μολύνει τον όποιο υδροφόρο ορίζοντα και, ίσως μέσω μειζόνων ασυνεχειών και διαρρήξεων (δευτερογενής περατότητα), αφού δεν υπάρχει σχετική υδρογεωλογική μελέτη που να το αποκλείει, εμφανιστεί στα πηγάδια και τις γεωτρήσεις άρδευ-σης του Κάμπου που βρίσκονται χαμηλότερα και απέχουν μόνο 300 μ σε ευθεία. Σημειώνεται ότι ο Κάμπος αποτελεί  τη μεγαλύτερη επίπεδη καλλιεργήσιμη έκταση σε όλο το νησί, εξ ου και το όνομά του. Σε κάθε περίπτωση όμως, αυτό το τοξικό υγρό, θα ακολουθήσει, με υπέργεια και υπόγεια διαδρομή, την άλλοτε γραφική ρεματιά του Φυτέματος και, νεκρώνοντας κάθε γέρικο πλατάνι και νεαρό θάμνο, θα καταλήξει στην παραλία του Φυτέματος, όπου, θα το γευθούν οι ανυποψίαστοι παραθεριστές που κάνουν μπάνιο, τα ψάρια και κάθε είδους θαλασσινός οργανισμός που θα το μεταφέρουν στην τροφική αλυσίδα. Εκτός από τη μόλυνση του νερού, η κακοσμία και οι αερομεταφερόμενοι ρύποι και μικροοργανισμοί θα πλήξουν τους κατοίκους του Φυτέματος, τα ακραία σπίτια των οποίων απέχουν 200μ από τον ΧΑΔΑ.

Ο κίνδυνος να περάσουν στην τροφική αλυσίδα τοξικές ουσίες είναι μικρότερος στους άλλους δυο ΧΑΔΑ του νησιού, οι οποίοι δεν γειτονεύουν με σημαντικές καλλιεργημένες εκτάσεις και οικισμούς, όμως η Αυτοδιοίκηση έκανε την επιλογή να ενισχυθεί η λειτουργία αυτού, του πλέον επικίνδυνου ΧΑΔΑ.

5. ΔΙΑΣΥΡΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΤΟΥΡΙΣΜΟ
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβάλλει πρόστιμο για κάθε ΧΑΔΑ 34.000 € ανά ημέρα, δηλαδή, περίπου, 12 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος. Αυτό είναι ένα σημαντικό ποσό που θα κερδίζομε κάθε χρόνο αν καταργήσομε ένα ΧΑΔΑ. Είναι σχεδόν όσο ο προϋπολογισμός ενός μεγάλου τεχνικού έργου. Ποιες όμως είναι οι οικονομικές επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει μια περιβαλλοντική κατα-στροφή;

Ο Εύδηλος, ως λιμάνι και ως εμπορικό, συγκοινωνιακό, τουριστικό και διοικητικό κέντρο, επηρεάζει άμεσα όλη την ευρύτερη περιοχή της βόρειας Ικαρίας από τον Αρμενιστή, με τα πολυτελή ξενοδοχεία και το Γιαλισκάρι, με την πανέμορφη αμμώδη παραλία, μέχρι το Κυπαρίσσι και το Καραβόσταμο, με το γραφικό ψαρολίμανο, όπως φαίνεται, αυτή η περιοχή, σκιασμένη με πράσινο χρώμα στον χάρτη του Στοιχείου 1. Έτσι, η μόλυνση και η καταστροφή της περιοχής του Ευδήλου συνεπάγεται υποβάθμιση όλης αυτής της σημαντικής για τον τουρισμό περιοχής.

Η ετήσια κίνηση, το 2010, από το λιμάνι Ευδήλου για την εξυπηρέτηση αυτής της περιοχής, όπως προκύπτει από στοιχεία του Λιμενικού Σταθμού Ευδήλου (τηλ. 2275031007) είναι: αφίξεις 54.838 επιβατών, 11.668 οχημάτων και αναχωρήσεις 57.106 επιβατών και 11.702 οχημάτων. Μια πρόχειρη εκτίμηση των εσόδων της περιοχής που αντιστοιχούν σε αυτήν την κίνηση είναι περίπου 30 εκατομμύρια ευρώ (παραδοχή μέσου κόστους διακοπών ανά άτομο 500€). Διακινδυνεύεται λοιπόν ποσό μεγαλύτερο του προστίμου (ακόμη και για δύο ΧΑΔΑ)  σε περίπτωση τριπλασιασμού του φορτί-ου του ΧΑΔΑ Ευδήλου!

Η αποκρουστική εικόνα που δημιουργεί ο ΧΑΔΑ Ευδήλου (ορατός από τον οδικό άξονα Ευδήλου - Δάφνης - Πλαγιάς - Αγίου Κηρύκου, για μεγάλο μήκος αυτού του δρόμου) περιγράφεται στην παρα-κάτω ιστοσελίδα που περιέχει τις εντυπώσεις ενός επισκέπτη της Ικαρίας τον Ιούλιο του 2002. Επιση-μαίνεται ξανά ότι η εικόνα που περιγράφει ο επισκέπτης αυτός προκύπτει από το 1/3 του φορτίου που θα δέχεται ο ΧΑΔΑ, αν μείνει μοναδικός στην Ικαρία.

http://itia.ntua.gr/~anthony/destroy/ikaria/  (βλ. το τμήμα που αναφέρεται στη χωματερή του Ευδήλου).

6. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΛΟΓΗ
Η προτεινόμενη επιλογή είναι η εξακολούθηση της λειτουργίας και των τριών ΧΑΔΑ του νησιού μέ-χρι την αποπεράτωση μιας σύγχρονης εγκατάστασης διαχείρισης απορριμμάτων. Η επιλογή αυτή έχει ένα οικονομικό κόστος, λόγω προστίμου, το οποίο όμως δικαιολογείται από τους κινδύνους που εγκυμονεί η συγκέντρωση όλων των απορριμμάτων σε ένα μόνο ΧΑΔΑ, ήδη κορεσμένο και δυνάμενο να προκαλέσει οικολογική καταστροφή. Επίσης και από οικονομικής άποψης, η πιθανή ζημιά, λόγω μείωσης του τουρισμού και δυσφήμισης των γεωργικών προϊόντων, είναι μεγαλύτερη του πιθανού προστίμου. Τέλος, η διατήρηση των υπαρχόντων ΧΑΔΑ είναι η πλέον αποδεκτή και ανεκτή λύση μέχρι την επιλογή και ολοκλήρωση της εγκατάστασης διαχείρισης των στερεών αποβλήτων της Ικαρίας, ενώ η επιλογή κλεισίματος των δύο ΧΑΔΑ με μοναδικό αποδέκτη όλου του νησιού τον ΧΑΔΑ Ευδήλου θα δημιουργήσει κοινωνικές εντάσεις, που συνήθως οδηγούν, δυστυχώς, σε φαινόμενα τύπου Κερατέας.

Αθήνα, Απρίλιος 2011

Οι συντάξαντες:

Κωνσταντίνος Ε. Ρόζος               Ευάγγελος Κ. Ρόζος                 Δημήτριος Ε. Ρόζος
Συνταξ. Πολ. Μηχ. ΕΜΠ              Διδάκτωρ Πολ. Μηχ. ΕΜΠ               Επ. Καθηγητής ΕΜΠ

ikariamag
Ακολουθήστε μας στο twitter
Ακολουθήστε μας στο Facebook