Ο Πάμπλο Πικάσο πέθανε, σαν προχτές στις 8 Απριλίου το 1973. Εκείνο τον καιρό, ήμουν στο Λονδίνο, είχα πάει στο τέλος του Δεκεμβρίου του 1972 για μεταπτυχιακά. Ζούσα σε ένα μικρό χωριό το Wye, 100 χιλιόμετρα από το Λονδίνο στο Κεντ. Είχαμε νοικιάσει ένα σπίτι ένας Ισπανός ο Αλόνσο από την Τενερίφη, ένας Αργεντινός ο Πέδρο από το Μπαλκάρσε, ένας Κινέζος Κινγκ Κουάν από το Πεκίνο και εγώ από την Ικαρία. Με την συγκατοίκηση τα αγγλικά μου έπαιρναν μια χροιά ισπανικής προφοράς.

Στο Λονδίνο πηγαίναμε συχνά σχεδόν τζάμπα, αλλά νόμιμα. Πάντα είχαμε εισιτήριο που ίσχυε, ας έκαναν πιο συχνά ελέγχους. Ήταν η εποχή που εκεί σπούδαζαν πολλοί Έλληνες. Ένας τουλάχιστον από αυτούς, κατέχει δεσπόζουσα θέση στην κυβέρνηση, και δεν ήξερε και πρέφα. Οι περισσότεροι φοιτητές ζούσαν σε σπίτια που είχε γίνει κατάληψη. (squatting). Είχαμε γραφείο εύρεσης στέγης και νομική υποστήριξη, οργανωμένα πράγματα. Εγώ ήμουν δικτυωμένος με Κύπριους που ήξεραν τα καλύτερα σπίτια και τις καλύτερες σεφταλιές.

Ήμουν σχετικά νέος στην Αγγλία. Περιπλανιόμουν μόνος, ακούρευτος, αξύριστος, φορούσα έναν επενδύτη του αμερικάνικου Ναυτικού και μπερέ. Αν και εκείνο τον καιρό ήταν πολύ επικίνδυνο να φοράς μπερέ διότι ήταν σύμβολο όχι μόνο των Βάσκων αλλά και του IRA. Μια φορά μπήκα σε μια παμπ με τον μπερέ και ένας Εγγλέζος λίγο έλειψε να μου φέρει μία πίντα, εκείνο το ποτήρι μπύρας με το χερούλι, στην μούρη. Ήθελε να εκδικηθεί τους Ιρλανδούς βομβιστές της εποχής. Κράτησα την ψυχραιμία μου και άρχισα να του μιλάω Ελληνικά, προσπαθώντας να του εξηγήσω, χαμογελώντας, ότι είμαι Έλληνας ναυτικός. Του σχεδίασα μάλιστα επάνω σε μια χαρτοπετσέτα ένα βαπόρι. Τότε ηρέμησε με κέρασε μπύρα και ήθελε να αλλάξουμε καπέλα...

Μια μέρα είχαμε πάει στο Λονδίνο. Είχε εκείνο το ψιλόβροχο που ούτε βρέχει ούτε δε βρέχει, το κανονικό σκηνικό δηλαδή για το μέρος. Με τέτοιο καιρό το καλύτερο καταφύγιο ήταν να πάμε σε ένα μουσείο. Πηγαίναμε συχνά στο Βρετανικό μουσείο και βλέπαμε έργα του Παρθενώνα. Εκείνη την ημέρα, πήγαμε με τον Αλόνσο, και οι δυο από δικτατορίες μεσογειακού τύπου, στο δισκάδικο των Collet’s που είχε μεγάλη συλλογή από όλο τον κόσμο. Ο Αλόνσο αγόρασε έναν δίσκο με τραγούδια του ΙRA, εγώ τον δεύτερο δίσκο με τραγούδια από τον ισπανικό εμφύλιο, εκείνον με την Γκουέρνικα στο εξώφυλλο. Ο πωλητής που μας ήξερε μάς είπε ότι ''τα ωραία επαναστατικά τραγούδια δεν βοήθησαν τις επαναστάσεις''.

Λόγω βροχής καταλήξαμε στην Tate Gallery, κάτσαμε στην αίθουσα με τα έργα του Πικάσο. Βλέπαμε τις ''Δεσποινίδες της Αβινιόν'' αμίλητοι. Μετά, το απόγευμα, χωρίσαμε, εκείνος θα πήγαινε στο Wye και εγώ στα Κυπραίικα για καμιά πρέφα. Καθώς περπατούσα διάβασα στις απογευματινές φυλλάδες: ''Ο Πάμπλο Πικάσο πέθανε''. Ήταν 8 Απριλίου του 1973. Χωρίς να το πολυσκεφτώ, αγόρασα ένα κόκκινο τριαντάφυλλο και ξεκίνησα να πάω στην Tate Gallery . Θα πάω να το αφήσω στις Δεσποινίδες της Αβινιόν, σκέφτηκα. Ήταν το λιγότερο που μπορούσα να κάνω.

Φτάνω στο μουσείο, το βρίσκω κλειστό. Πάω στον φύλακα και του εξηγώ, στα αγγλικά με ισπανική προφορά, ότι είμαι από την Μάλαγα και το σπίτι μου είναι κοντά στο σπίτι που γεννήθηκε ο Πικάσο. Τον παρακαλούσα να με αφήσει να καταθέσω το τριαντάφυλλο στη μνήμη του. Δεν ήξερε ότι είχε πεθάνει ο μεγάλος ζωγράφος. Ο φύλακας κρατάει το φλέγμα του και προσπαθεί να μου εξηγήσει ότι δεν γίνονται αυτά τα πράγματα. Εγώ επιμένω. Έρχεται και η ασφάλεια για παν ενδεχόμενο. Εμφανίζεται και ένας ''αρμόδιος'' που από ό,τι κατάλαβα, του άρεσε η ιδέα. Του έδειξα τον δίσκο με την Γκουέρνικα, επιμένω να δω τον διευθυντή να του δώσω το τριαντάφυλλο. Γίνονται κάποια τηλεφωνήματα. Ξαφνικά τα φώτα της Tate ανάβουν εσωτερικά και εξωτερικά, εμφανίζεται ένας Άγγλος, από εκείνους τους γλυκούς ανθρώπους, συντετριμμένος αλλά με ενθουσιασμό. Αργότερα έμαθα ότι ήταν ο Sir Norman Reid που ήταν διευθυντής στην Tate από το 1964 έως το 1979. Έρχεται κοντά μου, με αγκαλιάζει με εκείνο τον χαρακτηριστικό τρόπο που αγκαλιάζονται οι Ισπανοί, με τα τρία κτυπήματα στην πλάτη, και με φιλάει σταυρωτά. Ήταν συγκλονισμένος από την είδηση του θανάτου και έκπληκτος με την κίνησή μου. Παραγγέλλει την απενεργοποίηση των συναγερμών και με οδηγεί στην αίθουσα με τις Δεσποινίδες της Αβινιόν. Εγώ δεν ήξερα τι έπρεπε να κάνω, βγάζω τον μπερέ, γονατίζω, αφήνω κάτω το τριαντάφυλλο και ξεσπάω σε κλάματα. Βάζει τα κλάματα και εκείνος και προσπαθεί να με παρηγορήσει. Αγκαλιαζόμαστε και κλαίμε, μαζεύονται και μερικοί φύλακες δεν πιστεύουν στα μάτια τους αυτό που βλέπουν. Αργότερα με κάλεσε να πάω στο γραφείο του, μου πρόσφερε ένα τσάι, τα απαραίτητα μπισκότα και ένα ποτό. Κάποια στιγμή βγαίνει από το γραφείο του και σε λίγο επιστέφει με ένα portfolio που περιείχε κάποια μικρών διαστάσεων έργα του Πικάσο που δεν ήταν στην έκθεση. Κατάλαβε ότι είχα κάποιο δέσιμο με το έργο του Πικάσο πέρα από τον συνηθισμένο θαυμασμό ενός φιλότεχνου. Το ένιωσε όταν με είδε με τι σεβασμό ακουμπούσα τα έργα. Ήταν και αυτό μέσα στην ιεροτελεστία του αποχαιρετισμού του ανθρώπου που μας χάρισε την Γκουέρνικα. Του εξομολογήθηκα ότι δεν είμαι από την Μάλαγα αλλά από την Ικαρία. Έλεγα ψέματα στους φύλακες μήπως και τους πείσω. Μάλλον με συγχώρεσε. Πριν φύγω μού εξήγησε πόσο είχε χαρεί με την κίνησή μου και πόσο εκτιμούσε αυτό που έκανα.

Πρόλαβα το τελευταίο τρένο για το χωριό. Διάβαζα και ξαναδιάβαζα το εξώφυλλο με την Γκουέρνικα.

Ο Sir Norman Reid πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου του 2007

Πότε πέρασαν 45 χρόνια!
 

Μάκης Φουντούλης
makfou@otenet.gr

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις του Μάκη Φουντούλη.