Ένα κατακόκκινο ηλιοβασίλεμα, η μοναδική συναυλία του Ψαραντώνη στις Ράχες & η κουβέντα με τον ίδιο και την ορχήστρα του πίνοντας καριώτικο κρασί. Παρουσίαση του ikariamag.

Αποχαιρετήσαμε τον ήλιο στον Αρμενιστή με ένα ποτήρι καλό κόκκινο κρασί. Η μέρα έδωσε τη θέση της σ’ ένα γλυκό ανοιξιάτικο βράδυ κι ανηφορίσαμε για το Χριστό. Ο  αθλητικός γυμναστικός σύλλογος του Διαγόρα, όπως είχαμε μάθει όλοι νωρίς από το ikariamag, είχε υψηλό καλεσμένο και έπρεπε να δώσουμε το παρόν. Λέω «έπρεπε» γιατί η παρουσία σε μία συναυλία του Ψαραντώνη δεν είναι μόνο διασκέδαση αλλά και υποχρέωση.

Ο Ανωγειανός μουσικός είναι ένας ζωντανός θρύλος που εμπλουτίζει την κρητική μουσική με ξεχωριστούς ήχους. Ο μοναδικός ραψωδός της ελληνικής μουσικής σκηνής έφερε στις Ράχες  το θρόισμα των φύλλων με τον ψίθυρό του και την κοσμοχαλασιά της καταιγίδας με τα ξεσπάσματά του. Βαθιά στοχαστικός και εκφραστικός μάς κέρδισε από το πρώτο κιόλας τραγούδι και μας μάγεψε. Κι ήταν όλοι εκεί, νέοι και γέροι, από τη μία άκρη του νησιού μέχρι την άλλη. Ο Πελεκάνος, μία ξεχωριστή φυσιογνωμία για την Ικαρία ήταν, μεταξύ άλλων, στην πρώτη σειρά.

«Και μοιάζει ετούτη η σιωπή με λίγο πριν την μπόρα, σαν τη στερνή την ώρα που θα επιτεθεί.» Έτσι στάθηκε πάνω στη σκηνή κι έτσι κάνει πάντοτε. Αυτοσυγκεντρώνεται, θυμάται, ταξιδεύει. Κλείνει τα μάτια γιατί λέει πως έτσι πάει σε τοπία που του αρέσουν για να γίνει ωραία η μουσική. «Εμείς οι άνθρωποι δεν έχουμε τίποτα, η φύση τα έχει όλα. Αυτή είναι ο θεός. Αυτή σε γεννάει, σε τρώει, σε τιμωρεί. Αυτή μας δίνει και τη μουσική.» Δίπλα του ο Νεκτάριος (λαούτο), γνήσιο παιδί της Κρήτης και σεμνός όπως κάθε πραγματικός καλλιτέχνης. Στα δεξιά του η Νίκη (μπεντίρ και τραγούδι). Ξεχώρισε για την ερμηνευτική της προσέγγιση και την ευαισθησία με την οποία πατούσε πάνω στις μελωδίες. 

Οι συναυλίες του Ψαραντώνη έχουν από μόνες τους έναν ιδιαίτερο στίγμα. Αυτός ο βαθύς γνώστης της μουσικής και λάτρης της παράδοσης, δίνει κάθε φορά κάτι διαφορετικό. Οι αυτοσχεδιασμοί του τον κάνουν απρόβλεπτο, κάθε τραγούδι ξεδιπλώνεται αλλιώτικο, πιο στολισμένο ή πιο λιτό. Αυτό άλλωστε δίνει αξία στις εμφανίσεις του. Με την αστείρευτη δύναμή του κατορθώνει να δημιουργεί μια ατμόσφαιρα της κατάνυξης ή του δέους και μερικές φορές της οργής. Είναι απρόοπτος και αποκαλυπτικός ενώ συγχρόνως τολμάει να πειραματιστεί. Γι’ αυτό το λόγο θεωρείται σήμερα από τους σημαντικότερους  ανανεωτές της παράδοσης.

Κατάφερε να ξεπεράσει τα σύνορα και να πάρει μέρος σε πολλά διεθνή φεστιβάλ. Σήμερα η λύρα του Ψαραντώνη εκτίθεται στο The World's First Global Musical Instrument Museum στο Φοίνιξ της Αριζόνα.

Μετά τη συναυλία ήπιαμε καριώτικο κρασί και συζητήσαμε κυρίως για τη μουσική, για τις δυνατότητες της λύρας για τη δύναμη που κρύβει η παράδοση ως ήχος, ως τρόπος σκέψης και τον καταλυτικό τρόπο που επηρεάζει της σχέσεις των ανθρώπων. Μιλούσε για όλα με αστείρευτο πάθος και οι κινήσεις των χεριών ήταν τέτοιες που έδιναν την εντύπωση ότι συνεχίζουν να κρατούν τη λύρα ανάμεσά τους. Βρήκαμε τους κοινούς παρονομαστές των νησιών μας και η ταύτιση ήρθε γρήγορα και αβίαστα. Άκουσε με ενδιαφέρον τις στατιστικές για τη μακροζωία και δήλωσε αστειευόμενος πως όταν …γεράσει θα μας έχει στα υπόψη μιας που τώρα είναι ακόμα στα εκατό!

Με το Νεκτάριο κουβεντιάσαμε για τον εκτοπισμό της λύρας από το βιολί. Του μιλήσαμε για τους νεότερους μουσικούς μας που προσπαθούν να φέρουν ξανά στο προσκήνιο τη λύρα και την τσαμπουνοφυλάκα. Συμφωνήσαμε να επιστρέψει ξανά στην Ικαρία, να έρθει σε επαφή μαζί τους  και να τους μεταφέρει τις γνώσεις και τις εμπειρίες του γενικότερα για την ιστορία και τις καταβολές της παραδοσιακής μουσικής στο Αιγαίο.

Για τη Νίκη δεν υπάρχουν λόγια. Είναι ένα αξιολάτρευτο πλάσμα με καθαρή ματιά, αγνή ψυχή και μια απίστευτη εσωτερική γαλήνη. Είναι από τα πρόσωπα που μας δίνουν τις εγγυήσεις ότι η παραδοσιακή μουσική βρίσκεται σε καλά χέρια. Τα χέρια που θα την διαφυλάξουν, θα την φροντίσουν και θα την εξελίξουν. 

«Η μουσική παιδί μου είναι χιλιόμετρα», μας είπε ο Αντώνης πριν καληνυχτιστούμε, «το κεντάς, το προχωράς και καμιά φορά το πας πολύ μακριά». Σ’ αυτόν λοιπόν το μαραθώνιο θα είμαστε πάντοτε εκεί. Μερικοί ως αθλητές, οι περισσότεροι από μας ως θεατές, αλλά πάντα εκεί. «Η σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα» και περνάει σίγουρα μέσα από τη ψυχαγωγία.

Γιάννης Κέφαλος για το ikariamag

Ακολουθήστε μας στο twitter
Ακολουθήστε μας στο Facebook