το βήμα που δεν έγινε …
Ποίηση: Σταμάτης Βασίλαρος
Σχέδια: Χέρμαν Μπλάουτ
Εκδόσεις: Νότιος Άνεμος
Αθήνα, 2009
 

Ο Σταμάτης Βασίλαρος κατάγεται από την Ικαρία. Γεννήθηκε το 1931 στην Αθήνα, έζησε στην Αίγυπτο, σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εξειδικεύθηκε στη Χειρουργική Ογκολογία στις Η.Π.Α., την οποία ασκεί στην Αθήνα από το 1964. Παράλληλα, δραστηριοποιείται στην αντικαρκινική πρόληψη και σε πολιτισμικά και άλλα θέματα της Ικαρίας. Ο Χέρμαν Μπλάουτ γεννήθηκε το 1939 στη Γερμανία. Σπούδασε ζωγραφική, γλυπτική και γραφικές τέχνες στο Μόναχο και το Αμβούργο. Ήρθε στην Ελλάδα το 1965, παντρεύτηκε και εγκαταστάθηκε στη χώρα μας. Έχει διδακτικό έργο, ατομικές εκθέσεις, παρουσία σε διεθνείς συλλογές καθώς και πλήθος εικονογραφήσεων.

Σε όποιον στον άνθρωπο πιστεύει … αφιερώνει ο Σταμάτης Βασίλαρος ετούτη την έκδοση. Ο Βασίλαρος μιλά για τον χρόνο που πέρασε και που περνά. Το κάθε ποίημα του - ξεκίνησε να τα γράφει από την δεκαετία του 50’ μέχρι σήμερα - είναι ένα κουκούτσι, δίδυμης φύσης, χρήσης διττής, απόσταγμα εμπειρίας μα και αρχή νέα σποράς. Βάλτο εσύ στο φρούτο που επιθυμείς. Μιλά για τον έρωτα ή για την έμπνευση, για τον έρωτα ή την ζωή. Ίδιο το τέλος, ίδια η απώλεια, ίδιος – πάντα- ο άνθρωπος.

Έτσι νικιέται ο Χάροντας.
Όταν πάρει ύλη, που κατάφερε
βαθιά στη μνήμη
να μένει ριζωμένη.

Με την πείρα του βίου του, στέκεται μέσα κι έξω από την κατάσταση που αποδίδει. Μέσα, με λόγια ατόφια μαρτυρώντας της εμπειρίας του την αλήθεια, κι έξω, μη παρασυρόμενος από την λεκτική δαντέλα του ποιητικού κινδύνου, χωρίς ποτέ όμως να μας στερεί την ένταση από την κατάθεση μιας τέτοιας ποιητικότητας. Χαίρεται και χαιρετά ό,τι μεγάλο και φωτεινό απόλαυσε, πίστεψε και ακολούθησε, ενώ, με την μεστότητα της ουσίας, ό,τι γκρίζο και πικρό έπεσε στο δρόμο του, μεγαλόψυχα εκείνος το βαφτίζει ζωή. Έχοντας ξεχωρίσει – μα και, καθώς φαίνεται, πράξει – με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει.

Δε μπορεί κάθε ένας να αφουγκράζεται.
Χρειάζεται φουρτούνα στην ψυχή
και όνειρο στα μάτια.

Τα σχέδια του Μπλάουτ βρίσκονται σε ανοιχτό διάλογο με τα ποιήματα του Βασίλαρου. Λιτές μορφές που τις ρουφά –ή τις αδειάζει- το πάνω και το κάτω, τα όρια, σαν το Χρόνο που εντός του τανύζονται οι λεκτικές εμπειρίες του Βασίλαρου. Εξπρεσιονιστικός ο Μπλάουτ, θυμίζοντας μορφολογικά τον εικαστικό Εγγονόπουλο, στήνει τον δικό του καμβά – πιο λευκό όμως, για να χωρέσουν εκεί οι συνομιλίες του ποιητή με τις δικές του «δάνειες μορφές», τον αλεξανδρινό Καβάφη, τον Οδυσσέα του Αιγαίου και τον Σεφέρη των αγαλμάτων, όλοι τους χωνευμένοι στην έντιμη πένα του. Σκιτσάρει ο Μπλάουτ, όπως σημειώσεις κρατά και ο Βασίλαρος, χωρίς βιασύνη, μα λιτά και καθάρια, όπως απαιτεί η στιγμή του λογισμού και της δημιουργίας.

Είναι η  στιγμή
που ώριμοι καρποί εκτοξεύονται
από τις σχισμές του ρόδου.
[…]
Είναι η στιγμή νέας έκρηξης.
Δε θα’ θελα ποτέ να ‘μουνα μακριά.

Συνώνυμο της ζωής, το ταξίδι στα ποιήματα του και ο ίδιος ταξιδιώτης μέσα σε κύκλους του φωτός και της φωτιάς αρθρώνει, με τον δικό του, στέρεο και καθαρό λόγο, τις ποιητικές του εν-τυπώσεις, συνομολογώντας τελικά τα πανάρχαια, λατρεμένα μα και τόσο δύσκολα, μυστικά της αιώνιας νιότης: Πάθος, πίστη, μάχες, όραμα και όνειρο, ομορφιά και δόσιμο στην ζωή και τις τύχες της. Γι’ αυτό και ο λόγος του ανθίζει … βαθύτατα ερωτικός:

Γεύτηκα και χάθηκα,
μα δε ζητώ το γυρισμό να βρω.
Γυρνοβολώ στα βελουδένια σπλάχνα
και αναζητώ την πιο απάτητη γωνιά,
κονάκι να την κάνω,
για ν’ αποθέσω μέσα του
τα περιττά στολίδια που φορώ.

Ποιο να εννοεί άραγε, ο Σταμάτης Βασίλαρος, πως είναι αυτό το βήμα που δεν έγινε; Μήπως αυτό της ποίησης, που έστω τώρα καταθέτει με εντιμότητα και λόγο ατόφιο; Διαβάζοντας τα ποιήματα του, αντιλαμβάνεσαι πως διάβηκε δρόμο πολύ στη ζωή του, άξια μετρώντας βήματα. Μάλλον θα αναφέρεται στο βήμα που δεν έγινε όταν ξαπόσταινε στιγμές στιγμές στης ζωής του την πορεία. Ή όταν σταματούσε, αρνούμενος να συνεχίσει εκεί που ο ίδιος δεν επιθυμούσε, παρατηρώντας το παράλογο και το φτηνό του ανθρώπινου βίου. Τι σημασία έχει όμως ποιο βήμα εννοεί; Σημασία έχει ο μυστικός απέραντος κόσμος που πλάθει η λατρεμένη του Λόγου, η Ποίηση • και ο Κόσμος που σε καλεί, ετούτο το βιβλίο, να κάνεις το βήμα εντός του, για να τον συναντήσεις …

Αν συγκίνηση νιώσεις στα λόγια μου,
μην το κρύψεις.
Ψάχνω να βρω πόσοι στον άνθρωπο πιστεύουν.

Κωνσταντίνος Βατούγιος