Ο Νίκος Νταγιαντάς είναι 38 ετών. Με πρώτο πτυχίο στην Αρχαιολογία ξεκίνησε με ταινίες ιστορικού – αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, (ξεχωρίζει η συμμετοχή του στο ντοκιμαντέρ 1821 του ΣΚΑΪ). Γρήγορα όμως άρχισε να στρέφεται στις ιστορίες καθημερινών ανθρώπων και τώρα πια έχει στο ενεργητικό του διεθνείς συμπαραγωγές, ανάμεσα τους η ξεχωριστή “sayome”. Η τελευταία ταινία του, Little Land, μιλά για την Ικαρία και απέσπασε 2 βραβεία φετινό, στο 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Στο Little Land, μέσα από ένα μωσαϊκό μοναδικών χαρακτήρων, o σκηνοθέτης ανακαλύπτει τα μυστικά της Ικαρίας και πώς οι ριζικά διαφορετικές ζωές των κατοίκων του νησιού μάς αφορούν άμεσα, ιδιαίτερα σε αυτήν την περίοδο οικονομικής και κοινωνικής αναταραχής.

Ο Νίκος είναι για εμάς «ξένος», δηλαδή δεν είναι Ικαριώτης. Και όπως συχνά έχουμε γράψει στο ikariamag, η άποψη ενός «ξένου» για το νησί μας είναι εξαιρετικά χρήσιμη, πόσο μάλλον όταν έζησε στην Ικαρία, για τις ανάγκες, των γυρισμάτων τόσο καιρό και όχι μόνο την καλοκαιρινή περίοδο. Με την ταινία να έχει «κλείσει» προβολές σε όλη την Ευρώπη και λίγες ημέρες πριν την προβολή της στην Αθήνα, την Τετάρτη 17 Απριλίου, στο πλαίσιο του φεστιβάλ CineDoc στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (Σίνα 31, ώρα 20:00), κουβεντιάσαμε για το Little Land, την Ικαρία αλλά και την περιβόητη Κρίση. Καταλήξαμε να μιλάμε ακόμα και για οικονομικά μοντέλα, με το Ικαριακό (μικρές παραγωγές, όχι στη μονοκαλλιέργεια, κλπ) να μοιάζει μια εναλλακτική πρόταση επιβίωσης αλλά και διεξόδου. Ας μιλήσουμε όμως για την ταινία και την εμπειρία των γυρισμάτων:

Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Βατούγιο

Πώς ξεκίνησε η ιδέα για το Little Land και γιατί Ικαρία;
Το Arte (Ευρωπαϊκό Κανάλι Ντοκιμαντέρ) μάς ζήτησε μια ταινία για τη σημερινή Ελλάδα που να είναι όμως πέρα από την εικόνα των στερεότυπων της Κρίσης. Καταλήξαμε στην Ικαρία, αρχικά λόγω του στοιχείου της μακροζωίας που εκείνη την περίοδο ήταν στη διεθνή επικαιρότητα. Πηγαίνοντας όμως στην Ικαρία, τα δεδομένα άλλαξαν και άρχισα να παρατηρώ τον τρόπο που λειτουργούσε η κοινωνία και τη σχέση των ανθρώπων μεταξύ τους. Ακόμα και το πώς είναι δομημένα τα χωριά, η αίσθηση του ζωτικού χώρου γύρω από τα σπίτια, οι δημόσιοι χώροι  πάντα καθαροί (ενώ τα σπίτια μοιάζουν περισσότερο με «εργαστήρια»). Βέβαια, υπάρχουν και χαρακτηριστικά εντελώς "ελληνικά", π.χ. η ανεξέλεγκτη βόσκηση και η κακή διαχείριση των σκουπιδιών σε μέρη όπως το Φύτεμα. Όμως στην ταινία εστιάζουμε στις ικαριακές ιδιαίτερότητες - και είναι πολλές και σημαντικές. Κυρίως με τράβηξε η έλλειψη κοινωνικού ανταγωνισμού ανάμεσα στους ανθρώπους. Κατάλαβα ότι τα νέα παιδιά που προσφάτως είχαν έρθει στο νησί, εμπνέονταν από αυτή την ικαριακή αλληλεγγύη, που μπορεί σε κάποιο βαθμό να είναι πια μυθικών διαστάσεων, για κάποιους ανθρώπους όμως είναι απολύτως πραγματική. Άρχισα να ψάχνω πού βασίζεται όλο αυτό. Όχι ιστορικά όμως, στην ταινία ερευνούμε αυτό το μυστήριο στο Σήμερα του και μάλιστα σε συνδυασμό με την Κρίση που είναι και η αφετηρία της ταινία μας: Αναχωρούμε από τον Πειραιά για την Ικαρία!

Πρώτη εικόνα της Ικαρίας;
Η πρώτη εικόνα είναι να φτάνω στον Χριστό Ραχών, να κάθομαι στην Πλατεία του και να σηκώνομαι δέκα ώρες μετά έχοντας κάνει φίλους! Δεύτερη δυνατή εικόνα: Είναι καθημερινή, είμαστε πολύ κουρασμένοι από το γύρισμα και επιστρέφουμε στο δωμάτιο γύρω στις 3 το ξημέρωμα. Εκεί κοντά, περνάω και βλέπω ιδρωμένα παράθυρα και αντιλαμβάνομαι ότι έχει χοροεσπερίδα του ΚΚΕ και γίνεται χαμός μέσα. Θα είχε πολύ ενδιαφέρον, σκέφτομαι, να τραβήξουμε πλάνα αλλά λέω άστο καλύτερα γιατί δε μας γνωρίζουν, να μην πάμε με τις κάμερες. Προσπαθώντας να κοιμηθώ, φέρνω στο νου μου τις συνομιλίες και τις εικόνες που έχουμε κάνει τις πρώτες αυτές ημέρες των γυρισμάτων και αντιλαμβάνομαι ότι κάτι διαφορετικό συμβαίνει εδώ. Αμέσως μου ξανάρχεται  η εικόνα της χοροεσπερίδας, είχε πάει 4 το ξημέρωμα πια, και λέω «αν σηκωθώ και αυτά τα γερόντια χορεύουν ακόμα, θα κάνω ταινία εδώ πέρα». Ξυπνάω τον συνεργάτη μου, Στέλιο Αποστολόπουλο και του λέω: «Σήκω, απόψε θα τραβήξεις τα καλύτερα πλάνα τις ζωής σου». Και πάμε! Ε λοιπόν, όχι μόνο χόρευαν ακόμα, με τρελό κέφι, αλλά εκεί γνώρισα και έναν από τους ήρωες της ταινίας, τον Στενό. Μας υποδέχτηκαν πολύ θερμά και θα δείτε στην προβολή ότι είναι από τις πρώτες σκηνές του ντοκιμαντέρ.

Πώς απέφυγες τον κίνδυνο του κλισέ και της αγιογραφίας;
Αυτό ήταν κάτι που είχαμε στο μυαλό μας από την αρχή. Το ντοκιμαντέρ, όσο και αν δεν είναι η αντικειμενική πραγματικότητα (η οποία δεν υφίσταται), παίρνει τη δύναμη του από την πραγματικότητα, από αυτό που συμβαίνει στις ζωές των ανθρώπων. Οι αγιογραφίες είναι γενικεύσεις. Αν αρχίζεις να εστιάζεις πάνω στα πράγματα, σου δίνονται και οι λύσεις για να ξεφύγεις από τα κλισέ. Προσπαθήσαμε να είναι μια ισορροπημένη προσέγγιση αλλά ταυτόχρονα να έχει και πολύ έντονο το συναίσθημα που μας γέννησε αυτή η εμπειρία. Ο μόνος τρόπος να μοντάρω την ταινία, είναι να αποδώσω μέσα από τα πλάνα και τα λόγια, όλο αυτό που βίωσα προσωπικά στην Ικαρία. Ο στόχος ήταν να μπορέσω σε ένα πολύ περιορισμένο χρόνο, να αποκτήσω μια αίσθηση ενός μέρους, για να έχω το δικαίωμα να κάνω μια ταινία γι’ αυτό. Κι έτσι έπρεπε να το ζήσω αυτό το μέρος. Αυτή είναι και η διαφορά ανάμεσα στον τουρίστα και τον ταξιδιώτη, τον περιηγητή.  
Χωρίς να χαλάσουμε την αίσθηση του νησιού εκείνου που δεν το ξέρουν όλοι και αποτελεί ένα μυστήριο, θέλαμε να προσφέρουμε τη δυνατότητα προβολής όλων αυτών των ξεχωριστών πραγμάτων που από παλιά συνέβαιναν πάνω σ’ αυτόν τον τόπο, αλλά και σήμερα συμβαίνουν, μερικά μάλιστα από αυτά, με τόσο καλαίσθητο και ιδιαίτερο τρόπο.

Νίκο, σε ευχαριστούμε πολύ!

Διαβάστε περισσότερα για το Little Land, εδώ.

Αποκτήστε το DVD Little Land από το εκδοτικό ράφι του ikariastore.gr. Παραγγείλτέ το εδώ.

ikariamag.gr|από, για και με αφορμή την Ικαριά!
Ακολουθήστε μας σε twitter και Facebook