Το καλοκαίρι πέρασε, μείναμε μεταξύ μας κι άρχισαν οι συζητήσεις του απολογισμού. Ποιος πέρασε καλά, πόσο μας κούρασαν τα ξενύχτια και ποιοι, τυχεροί, βρήκαν το χρόνο, ανάμεσα σε δουλειές και ξεφάντωμα, να κάνουν και τα μπάνια τους στη θάλασσα.

Κατά γενική ομολογία, οι επισκέπτες ήταν περισσότεροι από πέρσι. Αυτό θα το δούμε σε λίγες μέρες που θα πάρουμε τα στοιχεία των αφίξεων στα δύο μας λιμάνια.

Τα πανηγύρια πήγαν καλά με τη διαφορά ότι ο έλεγχος χάνεται και σε λίγο δε θα μπορούν να χαρακτηριστούν ως παραδοσιακά. Από το μία οκά κρέας, μία οκά ψωμί, ζωμός και κρασί κατά βούληση, έχουμε περάσει στη νέα εποχή όπου έχουν κάνει την εμφάνισή τους οι τηγανητές πατάτες και τα γλυκά. Σε κάποιο πανηγύρι πουλούσαν μέχρι και σοκολατόπιτα. Οι ημερομηνίες επίσης αλλάζουν, έτσι ώστε να μην συμπίπτουν την ίδια μέρα. Πηγαίνουν μπρος ή πίσω στο ημερολόγιο με σκοπό να μειωθεί ο ανταγωνισμός και να υπάρχει μεγαλύτερη προσέλευση. Εφέτος εμφανίστηκε νέο πανηγύρι σε δελεαστική αυγουστιάτικη ημερομηνία. Μόνο που τη μέρα εκείνη δε γιορτάζει ο πολιούχος του χωριού, δεν υπάρχει καν ξωκλήσι στο όνομά του, απλώς μέσα στην εκκλησία υπάρχει μία εικόνα αγίου που βολεύει τη διοργάνωση και την είσπραξη.

Το δυστύχημα είναι ότι αλλοιώνονται οι όμορφοι χώροι, συνήθως στις ρεματιές, που επιλέγονταν ανέκαθεν για το στήσιμο της γιορτής. Με την κοινή διαπίστωση ότι ο χώρος δεν επαρκεί, πολλοί σύλλογοι καταλήγουν στην επέκταση με τον πιο άναρχο και αντιαισθητικό τρόπο. Με επιτακτική την ανάγκη επιπλέον τετραγωνικών μέτρων υψώνονται κολόνες για να στηρίξουν τσιμεντένιες πλάκες και αιωνόβιοι πλάτανοι ασφυκτιούν μέσα στο μπετόν.

Μέχρι και οι λοταρίες έχουν αλλάξει. Παλιότερα, σε κάποια στιγμή, σταματούσε η μουσική και άρχιζε η κλήρωση. Οι τυχεροί σηκώνονταν να πάρουν το δώρο τους και αναλόγως το είδος του άρχιζαν ατέλειωτα πειράγματα από τους χωριανούς, από τους διπλανούς στο τραπέζι, ακόμα κι απ’ τους μουσικούς. Τώρα κι αυτό έγινε πιο απρόσωπο για να μη διαταράσσεται η ροή και χάνεται χρόνος. Όποιος ανοίγει το φακελάκι ξέρει αμέσως αν κέρδισε, κάτι σαν το ξυστό δηλαδή, ζητάει το δώρο του από τα παιδιά που συνήθως περνούν από τους πάγκους κι όλα τελειώνουν εκεί.

Στο θέμα των μουσικών επιλογών τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλύτερα. Είναι γεγονός ότι οι ώρες που παίζουν οι μουσικοί είναι πάρα πολλές και πρέπει να γεμίσουν. Τα ταγκό και τα βαλσάκια βρίσκονται στο ρεπερτόριο όλων των σχημάτων αλλά από ‘κεί και πέρα ο προσανατολισμός ξεφεύγει εντυπωσιακά. Τα νησιώτικα περιορίζονται σε πολύ συγκεκριμένα ακούσματα, δεν υπάρχουν τραγούδια από τις χιλιάδες των παραδοσιακών των υπόλοιπων νησιών και φτάνουμε να ακούμε από καρσιλαμάδες και ρεμπέτικα μέχρι τα πιο έντεχνα των Μάλαμα και Παπακωνσταντίνου.

Πέρα από αυτή τη στροφή στα ακούσματα έχουμε και μουσικούς που δεν αρκούνται στο παίξιμο αλλά επιμένουν να διατυμπανίζουν ότι θα ακούσουμε τον παραδοσιακό τους καριώτικο. Μέχρι και οδηγίες για το χορό έχουμε ακούσει να δίνουν. Αυτό σηκώνει μεγάλη συζήτηση διότι κάθε οργανοπαίκτης, ειδικά του βιολιού, έχει τις ρίζες του, τις επιρροές του και εντέλει το δικό του ύφος, πολύ όμως διαφορετικό από το παίξιμο των παλιότερων. Αυτό είναι άκρως δημιουργικό, με τους πειραματισμούς και τις συνεργασίες προκύπτουν ενδιαφέροντα ακούσματα αλλά ας αφήσουν τα σχόλια και ας δώσουν στους ακροατές και στο χρόνο τη δυνατότητα να ξεχωρίσουν ή να καθιερώσουν ένα συγκεκριμένο ύφος σε αντίθεση με κάποιο άλλο, ώστε να μπορούμε να πούμε, ύστερα από καιρό, ότι ο τάδε παίζει τον παραδοσιακό καριώτικο.

Οι ενστάσεις μου δεν έχουν να κάνουν με την εξέλιξη, τις αλλαγές και τα νέα στοιχεία που ενσωματώνονται. Έχω αντίρρηση στο χαρακτηρισμό του παραδοσιακού που, εκτός των άλλων, διατυμπανίζεται συνεχώς σαν κάποιοι να είναι πιστότεροι στην παράδοση από κάποιους άλλους. Σε περσινό πανηγύρι αγοράστηκε και καταναλώθηκε κρασί από την Πελοπόννησο ως φθηνότερη επιλογή για μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους.

Ως τότε «χορεύετε, χορεύετε» αλλά παπούτσια να λυπάστε γιατί πλέον φθείρονται στα τσιμέντα, δεν πατάνε σε χωμάτινες πίστες και δε σηκώνουν σκόνη. Ευτυχώς γιατί φοράμε και τα καλά μας.

Γιάννης Κέφαλος
kefalos@ikariamag.gr

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις του Γιάννη Κέφαλου.