ΘΕΡΜΟΚΟΙΤΙΔΕΣ ΄Η  ΕΚΚΟΛΑΠΤΗΡΙΑ  ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (BUSINESS  INCUBATORS)

1.Εισαγωγή
Τα τελευταία χρόνια γίνεται από κάθε πλευρά πολύς λόγος για την ανάγκη στήριξης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και ειδικότερα της επιχειρηματικότητας στο χώρο κυρίως των νέων ανθρώπων και των ευαίσθητων ομάδων του πληθυσμού (γυναίκες, άτομα με αναπηρία, κλπ).

Επίσης προβάλλει, περισσότερο από ποτέ, η ανάγκη της δημιουργίας νέων καινοτομικών επιχειρήσεων με στόχο τη συμβολή τους στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας και ειδικότερα των περιοχών που έχουν υποβαθμιστεί σταδιακά την τελευταία 20 ετια και ιδιαίτερα από τις αρνητικές συγκυρίες της οικονομικής κρίσης, που συνέβαλαν στη συρρίκνωση και διατάραξη του τοπικού παραγωγικού και κοινωνικοοικονομικού ιστού.

Ένα σημαντικό εργαλείο που μπορεί να  συμβάλλει στην  παρεμπόδιση ή στην αναστροφή αυτής της καθοδικής πορείας είναι (πέραν των όποιων εθνικών και κοινοτικών επενδυτικών κινήτρων) η αξιοποίηση, του σύγχρονου θεσμού των Θερμοκοιτίδων ή Εκκολαπτηρίων (Incubators).

Ο θεσμός αυτός δύναται να βοηθήσει  αυτές τις μειονεκτικές περιοχές στη διαδικασία ίδρυσης νέων καινοτομικών επιχειρήσεων οι οποίες θα έχουν ευχέρεια εισόδου και ανάπτυξης των δραστηριοτήτων τους σε κατάλληλα διαμορφωμένους και εξοπλισμένους  χώρους των Θερμοκοιτίδων. Παράλληλα δε θα παρέχονται στις επιχειρήσεις αυτές οι  αναγκαίες διευκολύνσεις και συμβουλευτικές υπηρεσίες για τη είσοδο και σταθεροποίησή τους στην αγορά κατά τα πρώτα κρίσιμα χρόνια λειτουργίας τους.

Υπογραμμίζεται δε ότι, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, όπου οι Θερμοκοιτίδες αυτές λειτούργησαν οργανωμένα και με το κατάλληλο στελεχιακό δυναμικό είχαν πολύ θετικά αποτελέσματα τόσο για τις ίδιες όσο και κυρίως σε ότι αφορά τη δημιουργία βιώσιμων  και ανταγωνιστικών επιχειρήσεων στο χώρο της παραγωγής καινοτομικών  προϊόντων και υπηρεσιών.

Στο κείμενο που ακολουθεί γίνεται μια προσέγγιση, για την ταυτότητα του επιτυχημένου αυτού θεσμού και των αναπτυξιακών στόχων του, με βάση τη διεθνή εμπειρία και ειδικότερα αυτήν του Ευρωπαϊκού Δικτύου των BICs (European Busineess & Innovation Centers Network – με 160 πλήρη μέλη στις χώρες της Ε.Ε) μέλος του οποίου είναι και το Κέντρο Επιχείρησης και Καινοτομίας Αττικής ( BIC Αττικής).


2. Έννοια  και  Μορφές Θερμοκοιτίδων
Οι Θερμοκοιτίδες είναι  τυποποιημένοι χώροι οι οποίοι δημιουργούνται για να παρέχουν ένα περιβάλλον που προσφέρει κοινές υποδομές και ειδικές υπηρεσίες, για ένα χρονικό διάστημα ( 3 έως 5 ετών) διευκολύνοντας το ξεκίνημα και την ανάπτυξη νέων καινοτόμων επιχειρήσεων, οι οποίες στη συνέχεια μετακινούνται σε δικούς τους επαγγελματικούς χώρους και τη θέση τους στη Θερμοκοιτίδα καταλαμβάνουν άλλες νεώτερες  επιχειρήσεις.

Ανάλογα με το σκοπό και το χαρακτήρα τους, οι θερμοκοιτίδες χωρίζονται στις παρακάτω  βασικές κατηγορίες :
•Τεχνολογικές Θερμοκοιτίδες που στοχεύουν στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και συνήθως βρίσκονται στο περιβάλλον Τεχνολογικών Επιστημονικών Πάρκων.
•Εξειδικευμένες Θερμοκοιτίδες οι οποίες φιλοξενούν επιχειρήσεις ενός συγκεκριμένου αντικειμένου. Αναφέρεται ως παράδειγμα η Θερμοκοιτίδα  Agripolis στην   Πάντοβα της Ιταλίας που προωθεί την αγροτική ανάπτυξη.
•Θερμοκοιτίδες που δημιουργούνται για τη διευκόλυνση μικρών νέων θυγατρικών ή για την εκκίνηση εμπορικών προσπαθειών από το τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης (R & D) μιας μεγάλης εταιρείας.

Οι περισσότερες περιπτώσεις Θερμοκοιτίδων αποτελούν τμήμα ενός Τεχνολογικού Πάρκου και είναι άμεσα συνδεδεμένες με Πανεπιστήμια και σε ορισμένες  περιπτώσεις με Τεχνολογικά Ιδρύματα.

Βασική υπογράμμιση, αποτελεί το γεγονός ότι οι Θερμοκοιτίδες, σε αντίθεση με τα Τεχνολογικά Πάρκα - μέσα στα οποία συνήθως περιλαμβάνονται - δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα.

Επίσης η μορφή μιας Θερμοκοιτίδας καθορίζεται από ένα συνδυασμό  των παρακάτω βασικών παραγόντων :
-Των αποτελεσμάτων  που αναμένει από τη λειτουργία της.
-Των μορφών της βοήθειας που παρέχει στις επιχειρήσεις – ενοίκους της.
-Των κύριων πηγών χρηματοδότησής της.

Η αλληλεπίδραση των παραπάνω παραγόντων καταγράφεται στο παρακάτω σχήμα :

Στο σημείο αυτό ορίζεται η Τεχνολογική Καινοτομία και η Μεταφορά Τεχνολογίας, δεδομένου ότι τόσο μια Θερμοκοιτίδα όπως και ένα Τεχνολογικό Πάρκο συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην προαγωγή και στήριξη  αυτών των επιδιώξεων με συγκεκριμένους στόχους.

Καινοτομία είναι μία ανανέωση ή μία διαφοροποίηση ενός προϊόντος ή υπηρεσίας συνήθως μία ιδέα που αποκτά τη δυνατότητα επωφελούς χρήσης. Η διαδικασία καινοτομίας συγκεντρώνει τις δημιουργικές ιδέες εκείνες που έλκουν πιθανές χρήσιμες εφαρμογές.

Καινοτομία είναι  η τεχνολογία αιχμής και όχι απλά η τεχνολογία, σε  αντίθετη περίπτωση οι εφευρέσεις παραμένουν απλώς ιδέες  μέχρις ότου  ενδεδειγμένη  διαχείριση τις αναπτύξει κατάλληλα και τις κάνει εφαρμόσιμες για την αγορά.

Υπάρχουν τέσσερις βασικές κατηγορίες καινοτομίας :
• Οι οριακές : Πρόκειται  για καινοτομίες που συμβαίνουν στην καθημερινή ζωή και έχουν μικρό αντίκτυπο στη κοινωνία. Οι καινοτομίες αυτές αποτελούν βελτιώσεις υπαρχόντων προϊόντων ή διαδικασιών.
• Οι ριζοσπαστικές : Οι καινοτομίες αυτές που απαντώνται συχνά, έχουν μεγάλη σημασία γιατί εισάγουν ένα νέο προϊόν ή μια νέα παραγωγική διαδικασία.
• Οι αλλαγές στο τεχνολογικό σύστημα: Στην περίπτωση μιας σημαντικής καινοτομίας, μπορούν να επηρεαστούν ολόκληρα τεχνολογικά συστήματα, όπως π.χ στην περίπτωση των ηλεκτροκαμίνων που παραγκώνισαν την υψικάμινο κ.α.
• Οι τεχνολογικές επαναστάσεις: Στην εφαρμογή της καινοτομίας αυτής, οι επιπτώσεις δεν προορίζονται στο τεχνολογικό σύστημα, αλλά επιδρούν και σε ολόκληρη την κοινωνία, σε παγκόσμιο επίπεδο όπως π.χ. η ανακάλυψη του μικροτσίπ.

Σύμφωνα με τον τυπικό ορισμό του Ο.Ο.Σ.Α  (1986), η καινοτομία μπορεί να πάρει διάφορες μορφές που συνίστανται είτε σε ένα νέο προϊόν από νέες πρώτες ύλες (π.χ. υφάσματα από νέους τύπους συνθετικών ινών, νέες συσκευασίες τροφίμων κ.ά)  είτε σε ένα συνδυασμό υπαρχόντων προϊόντων (π.χ. ισχυρότερα υλικά που παράγονται από ξύλο και πλαστικές ύλες).

Άλλου τύπου καινοτομία είναι η χρησιμοποίηση ενός υπάρχοντος προϊόντος για την κάλυψη νέων αναγκών (π.χ. μεταφορικά μέσα  για τη διακίνηση ειδικών φορτίων ), είτε στη δημιουργία νέου προϊόντος για τη χρησιμοποίησή του σε νέες λειτουργίες (π.χ. χρήση φωτοηλεκτρικών κυττάρων στη συλλογή της ηλιακής ενέργειας), είτε τέλος στη δημιουργία μιας νέας παραγωγικής διαδικασίας ικανής να παράγει ένα νέο προϊόν ή να τροποποιεί ένα ήδη υπάρχον.

Γενικά ως υψηλή τεχνολογία ορίζονται :
• Κάθε επιστημονική δραστηριότητα, ερευνητική και εφαρμοσμένη που ασχολείται με νέα υλικά υποσχόμενα σημαντικές βελτιώσεις συμπεριφοράς στις εφαρμογές όπου χρησιμοποιούνται
• Παραγωγικές διαδικασίες, οι οποίες μπορούν να προσφέρουν στη βιομηχανία το υπόβαθρο για την ανάπτυξη καινοτομικών, ανταγωνιστικών και υψηλής ποιότητας προϊόντων στη διεθνή αγορά.
• Τεχνολογίες πληροφορικής, τηλεπικοινωνιών, τεχνητής νοημοσύνης, που μεταβάλλουν διαρκώς την προσέγγιση τόσο στον εκπαιδευτικό όσο και στον  παραγωγικό τομέα.
• Βιοτεχνολογία και οι λεγόμενες life scinces, που επιτρέπουν μη συμβατικές προσεγγίσεις σε σημαντικά προβλήματα και σε διαφορετικά πεδία όπως η γεωργία, η ιατρική και το περιβάλλον.
• Αεροναυπηγική και συστήματα μεταφορών.
• Ενεργειακές και περιβαλλοντικές τεχνολογίες, που δίνουν τη δυνατότητα ασφαλών και κυρίως ανεξάρτητων μορφών ενέργειας, φιλικών προς το περιβάλλον.

Ένας από τους πλέον σημαντικούς  παράγοντες για την πραγματική επιτυχία της τεχνολογικής καινοτομίας, είναι η διαδικασία μεταφοράς τεχνολογίας, δηλαδή η ικανότητα παρουσίασης της καινοτομικής τεχνογνωσίας από την κατασκευαστική διεργασία μέχρι τη δημιουργία του καινοτομικού  προϊόντος, το marketing, την πώληση και τη διατήρησή του.

Η μεταφορά τεχνολογίας προσανατολίζεται προς την κατεύθυνση του “management αλλαγής”  δηλαδή την ικανότητα διοίκησης σύνθετων φαινομένων που δημιουργούνται από την αυξανόμενη αλληλεξάρτηση τεχνολογικών, οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών.

4.Ο ρόλος και  οι  στόχοι της Θερμοκοιτίδας
Οι Θερμοκοιτίδες έχουν ως βασικό στόχο την προώθηση των καινοτομιών οι οποίες οδηγούν σε επενδύσεις μέσω της παρεχόμενης βοήθειας προς τις νεοϊδρυόμενες (start up) επιχειρήσεις που εγκαθίστανται σε αυτές.

Οι επιχειρήσεις αυτές, κατά κανόνα, αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα κατά την έναρξη της δραστηριότητάς τους, τα οποία ποικίλουν ανάλογα με το ακριβές αντικείμενο κάθε μονάδας και το περιβάλλον (αγορά) στο οποίο δραστηριοποιείται.

Οι βασικές ανάγκες και τα προβλήματα που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν οι θερμοκοιτίδες για λογαριασμό των επιχειρήσεων –ενοίκων τους, είναι :
• το υψηλό αρχικό κόστος επένδυσης της καινοτομίας,
• η έλλειψη πρόσβαση σε  πηγές κεφαλαίων,
• η ανεπαρκής πληροφόρηση αγοράς και τεχνικής πληροφόρησης  (τεχνογνωσίας)
• η αδυναμία διοίκησης και οργάνωσης,
• η αδυναμία της αποταμίευσης ολόκληρης ή μέρους της υπεραξίας που θα προκύψει από την καινοτομία,
• η αδυναμία διατήρησης και επέκτασης των όποιων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων,
• η έλλειψη ορίζοντα προγραμματισμού,
• η έλλειψη εκτίμησης του επιχειρηματικού κινδύνου,
• η δυσκολία πρόσβασης στη νέα τεχνολογία.

Οι Θερμοκοιτίδες εκτός από τον οικονομικό ρόλο που διαδραματίζουν, έχουν και την παρακάτω κοινωνική διάσταση :
• Επιτρέπουν την ίδρυση και δραστηριοποίηση επιχειρήσεων με καινοτόμες οργανωτικές δομές, όπως για παράδειγμα τη δημιουργία επιχειρηματικών ευκαιριών μέσα από ένα δίκτυο αυτοδιοικούμενων επιχειρήσεων.
• Επιτρέπουν τη δημιουργία επιχειρήσεων από κοινωνικές ομάδες που δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση ή εξειδικευμένο management.
    
• Δραστηριοποίηση σε αυτές Ατόμων με Αναπηρία (Α με Α). Παράδειγμα αποτελεί η Θερμοκοιτίδα του Brunel University Science Park , που εστιάζει το ενδιαφέρον της στη κατασκευή ηλεκτρονικών βοηθημάτων για Α με Α.
• Εκμεταλλεύονται εναλλακτικές στρατηγικές που προσεγγίζουν μη παραδοσιακές τεχνολογικές εφαρμογές για να δραστηριοποιήσουν προϊόντα, αναζητώντας νέο αγοραστικό κοινό σε αντίθεση με τις παραδοσιακές εφαρμογές που δίνουν έμφαση σε λύσεις που ελαχιστοποιούν τα παραγωγικά κόστη.

Τέλος σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία η επιτυχία μιας Θερμοκοιτίδας σχετίζεται με τους παρακάτω βασικούς παράγοντες όπως :

• Η υποδομή που δεν αποτελείται μόνο από την κατάλληλη κτιριακή εγκατάσταση, αλλά και από ένα σύστημα υπηρεσιών και παροχών που στηρίζει ουσιαστικά τους ενδιαφερόμενους νέους επιχειρηματίες.
• Η άσκηση της διοίκησης που πρέπει να γίνεται  με βάση συγκεκριμένο επιχειρηματικό σχέδιο, στρατηγική και μεθόδους σαφώς καθορισμένες που να διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα της μονάδας.
• Η γειτνίαση και συνεργασία της Θερμοκοιτίδας με το κατάλληλο πανεπιστημιακό ίδρυμα για το σκοπό διευκόλυνσης μεταφοράς γνώσεων και ανθρώπων.

Η ταυτόχρονη ύπαρξη των παραγόντων αυτών είναι αναγκαία προϋπόθεση για την επιβίωση των Θερμοκοιτίδων, κυρίως αν ληφθεί  υπόψη και ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας τους  ως ειδικού αναπτυξιακού θεσμού.

5. Επιχειρήσεις -  Ένοικοι  της  Θερμοκοιτίδας
Γενικά, οι ένοικοι των Θερμοκοιτίδων είναι νέες και κατά κανόνα καινοτόμες επιχειρήσεις.

Ειδικότερα τον πρώτο λόγο για την εισαγωγή σε μία Θερμοκοιτίδα έχουν οι παρακάτω επιχειρήσεις :

• Νέες εγκατεστημένες εκτός Τεχνολογικών Πάρκων  που αναπτύσσουν τεχνολογίες μέσω συνεργασιών με το “Τοπικό Περιβάλλον”, δηλαδή τα Α.Ε.Ι που είναι άμεσα συνδεδεμένα με τη Θερμοκοιτίδα ή με το Τεχνολογικό Πάρκο που είναι ενταγμένη η Θερμοκοιτίδα.
• Επιχειρήσεις εκτός Τεχνολογικού Πάρκου που έχουν αποκεντρώσει μέρος των δραστηριοτήτων τους.
• Τοπικές επιχειρήσεις που λειτουργούν ως μεσολαβητές μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών.
• Νεοϊδρυθείσες επιχειρήσεις που προκύπτουν από το “Τοπικό Περιβάλλον”.

Μέσα στο χώρο των Θερμοκοιτίδων εγκαθίστανται συνήθως επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών (π.χ διαδικτύου, τηλεματικής κλπ) περισσότερο από ότι επιχειρήσεις παραγωγής προϊόντων.

6. Ιστορική Αναδρομή - Διεθνής Εμπειρία
Οι παλαιότερες επιχειρηματικές Θερμοκοιτίδες ( business incubators ),  στη σύγχρονη μορφή τους, δημιουργήθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία και ήταν αποτέλεσμα δύο διαδοχικών γεγονότων :

• του εσωτερικού διαχωρισμού παλαιών άδειων κτιρίων και τη μετατροπή τους σε “εργατικές κοινωνίες “ ( working communities ) επιχειρήσεων σχεδιασμού με κοινές εξυπηρετήσεις, υπηρεσίες και managenent. Το εγχείρημα αυτό πραγματοποιήθηκε από αρχιτέκτονες.
• της ανασυγκρότησης και επαναλειτουργίας ιστορικών κτιρίων ως εργαστηρίων για καλλιτέχνες και τεχνίτες  (π.χ. η εργασία του Ν. Falk στο Retherhite)
Η νέα επόμενη ώθηση της ανάπτυξης των Θερμοκοιτίδων στη Μεγάλη Βρετανία δόθηκε από το κλείσιμο εργοστασιακών συγκροτημάτων και εγκαταστάσεων.

Η British Steel Corporation ίδρυσε  μια νέα  θυγατρική εταιρία την BSC (Industry) Ltd, το 1975, για να βοηθήσει  στην εύρεση εργασίας σε ανθρώπους πους έμειναν άνεργοι λόγω τερματισμού  λειτουργίας εργοστασίων σιδήρου.

Ένας στόχος ήταν να “στηθεί “ μία  “κοινωνία εργοταξίων “ ( community workshops ), όπου μία επιχείρηση θα μπορούσε να αρχίσει τη δραστηριότητά της και να αναπτυχθεί.

Το πρώτο επιχειρηματικό  “εργοτάξιο“ (enterprise workshop), λειτούργησε στο Clyde Ironworks κοντά στη Γλασκόβη.  Η  BSC  έχει αναπτύξει 10 τέτοια “εργοτάξια” .

Μετά από τα παραπάνω και άλλες επιχειρήσεις προχώρησαν προς αυτή την κατεύθυνση δημιουργώντας παρόμοια “εργοτάξια” γνωστά ως  “managed workshops”  και σήμερα ως “ business  incubators “ - βιομηχανικές Θερμοκοιτίδες. Τέλος εκτιμάται ότι, σήμερα, λειτουργούν περισσότερες από 250 θερμοκοιτίδες στη Μεγάλη Βρετανία.

Η εξέλιξη των θερμοκοιτίδων στις Η.Π.Α. είχε την παρακάτω ιστορική διαδρομή:
• Προσπάθειες για την εκ νέου μεταφορά και ανάπτυξη βιομηχανικών περιοχών εντός των πόλεων, σε Κεντροδυτικές και Βορειοανατολικές Πολιτείες
• Προσπάθεια του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών ( National Science  Foundation )  να δημιουργήσει επιχειρηματικότητα και καινοτομία στα μεγάλα πανεπιστήμια
• Επιτυχημένοι επιχειρηματίες και όμιλοι επενδυτών οι οποίοι μετέφεραν την εμπειρία τους σε ότι αφορά τον Υψηλό Επιχειρηματικό Κίνδυνο ( venture experiances ) για τη ίδρυση επιχειρήσεων .

Η αύξηση του αριθμού των Θερμοκοιτίδων, ιδιαίτερα αυτών  που σχετίζονται  με ακαδημαϊκά ινστιτούτα, σε Αμερική και Ευρώπη είναι πραγματικά εντυπωσιακή.

Ενδεικτικά να αναφερθεί ότι τουλάχιστον μέχρι το 1998 είχαν  ιδρυθεί και λειτουργούσαν  περισσότερες από 800 θερμοκοιτίδες  στις Η.Π.Α,  ενώ το 1988 λειτουργούσαν 200 τέτοιες μονάδες, δηλαδή σημειώθηκε 4πλασιασμός αυτών μονάδων σε διάστημα μιας 10ετίας.

Σήμερα οι θερμοκοιτίδες έχουν γίνει  πολύ σημαντικά εργαλεία  της τεχνολογίας δημιουργώντας ισχυρούς δεσμούς μεταξύ πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, επιχειρηματιών,  βιομηχανίας και  κεφαλαιακών πηγών.

Σε αντίθεση με τις επιχειρηματικές θερμοκοιτίδες, οι τεχνολογικές δεν λειτουργούν ανεξάρτητα αλλά βρίσκονται πάντα κοντά σε πηγές ανώτατης εκπαίδευσης, δημόσιας ερευνητικής δραστηριότητας και Επιχειρηματικής Έρευνας και Ανάπτυξης (R&D) .

Τέλος, στην Ελλάδα οι Θερμοκοιτίδες έκαναν την παρουσία τους μόλις τα τελευταία χρόνια κυρίως με πρωτοβουλία του ΕΟΜΜΕΧ στα Χανιά και στη Λάρισα. Σημειώνεται και η παρουσία Θερμοκοιτίδων στα Τεχνολογικά Πάρκα Πάτρας, Ηρακλείου Κρήτης, Θεσσαλονίκη και Βόλου.

Αξίζει επίσης να αναφερθεί η ιδιαίτερα επιτυχημένη λειτουργία ιδιωτικών Θερμοκοιτίδων στην Θεσσαλονίκη και πιο συγκεκριμένα της I4G και της θερμοκοιτίδας Θέρμη και καθώς και των I-cube και Velti στην Αθήνα. Τα αποτελέσματα των Θερμοκοιτίδων αυτών δεν έχει ακόμη αποτιμηθεί λόγω του σχετικά μικρού χρόνου λειτουργίας τους, πλην όμως όλοι συμφωνούν ότι είναι ελπιδοφόρος θεσμός  για την τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη.

Επίσης σημειώνεται ότι το Business Innovation Centre of Attika (ή BIC Αττικής) προχώρησε πρόσφατα με αυτοχρηματοδότηση στην ίδρυση και λειτουργία της δικής του Θερμοκοιτίδας στο χώρο του Τεχνολογικού και Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου. Άλλωστε η πρωτοβουλία αυτή του BIC Αττικής ήταν στις άμεσες προτεραιότητες του από την δραστηριοποίησή του ως ο κοινοτικός σύμβουλος των ΜΜΕ στην Περιφέρεια Αττικής με την ιδιότητα του ως πλήρες μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου των BICs (European Business and Innovation Centers Network – EBN).

7. Η ανάγκη επέκτασης του θεσμού των Θερμοκοιτίδων στην Ελλάδα ως αναπτυξιακού εργαλείου πρώτης γραμμής.

Σχετικά με την αναγκαιότητα αυτή  υπογραμμίζονται ειδικότερα τα παρακάτω:

• Η δυνατότητα των επιχειρήσεων να καινοτομούν και να αναπτύσσονται είναι, κατά κοινή ομολογία, η πρωταρχική δύναμη που οδηγεί σε ανάπτυξη και βελτίωση του βιοτικού  επιπέδου τοπικά και περιφερειακά.

Οι μικρές καινοτόμες επιχειρήσεις, αποτελούν βασικό τμήμα αυτής διαδικασίας καθώς επιτυγχάνουν δομικές αλλαγές και δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας υποκαθιστώντας  εκείνες που  χάθηκαν λόγω:
α. της παρακμής διαφόρων βιομηχανικών κλάδων (π.χ η περίπτωση της βιομηχανικής καταστροφής του Λαυρίου, η κρίση των επιχειρήσεων παραγωγής ετοίμων ενδυμάτων στη βόρεια Ελλάδα λόγω του εντεινόμενου ανταγωνισμού από τις χώρες χαμηλού κόστους και το παραεμπόριο κ.α) και
β. της αποβιομηχανοποίησης που συντελείται τα τελευταία χρόνια  είτε με το κλείσιμο είτε με  την πτώχευση  αντίστοιχων παραγωγικών μονάδων καθώς και επιχειρήσεων που άμεσα ή έμμεσα συνδέονται δορυφορικά με αυτές.
         
• Οι Θερμοκοιτίδες  αναζωογονούν  φθίνουσες βιομηχανικές περιοχές  παρέχοντας στους επιχειρηματίες νέο έδαφος για να αναπτύξουν νέες επιχειρήσεις και αποτελούν τη βάση της ανάπτυξης και άνθισης της τοπικής οικονομίας και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας για τους κατοίκους της περιοχής .
• Οι Θερμοκοιτίδες προκάλεσαν από το 1970 την έκρηξη του τοπικού και εθνικού ανταγωνισμού στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και η εξέλιξη αυτή ενισχύθηκε σημαντικά από τις διασυνδέσεις και τις συνεργασίες που ανέπτυξαν με τα Πανεπιστήμια   και τους Δημόσιους οργανισμούς έρευνας κυρίως από  τη δεκαετία του ’80.
• Είναι αξιοσημείωτο ότι από τη δεκαετία του ’90 οι θερμοκοιτίδες φιλοξενούν κυρίως επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους χώρους της βιοτεχνολογίας, τεχνολογίας πληροφοριών, περιβαλλοντικής τεχνολογίας, πληροφορικής κ.ά με σκοπό την προώθηση Επιχειρήσεων  Βασιζόμενων στη  Νέα Τεχνολογία.
• Η σπουδαιότητα των Θερμοκοιτίδων για τα Α.Ε.Ι, με τα οποία είναι  συνδεδεμένες,  είναι μεγάλη.

Ειδικότερα σημειώνονται:
- η δημιουργία νέων καινοτομικών επιχειρήσεων, από διδακτορικούς φοιτητές, εργαστήρια , ερευνητές,
- η άμεση σύνδεση με την παραγωγή με αποτέλεσμα το διαρκή εκσυγχρονισμό  της τεχνογνωσίας και της μεταφοράς τους στους νέους φοιτητές,
- τα οικονομικά οφέλη των πανεπιστημίων  από τη συνεργασία τους με τις εγκατεστημένες επιχειρήσεις, γεγονός που οδηγεί σε διαφοροποίηση της χρηματοδοτικής βάσης τους, αφού με τον τρόπο αυτό τερματίζεται η αποκλειστική χρηματοδότηση τους από κρατικά κονδύλια και από επιχορηγήσεις,
- απασχόληση αποφοίτων πανεπιστημίων (επαγγελματικές διέξοδοι),
- γενικότερη βελτίωση της εικόνας των Α.Ε.Ι.

Επίλογος
Οι Θερμοκοιτίδες αντιπροσωπεύουν ένα ευρέως αποδεκτό εργαλείο για την οικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση του ρυθμού επιτυχίας των νέων επιχειρήσεων.
Αυτό επιτυγχάνει, εκτός από την οικονομική  αναβάθμιση της χώρας, μέσα από τεχνολογική  εξέλιξη και τη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου  που  ειδικότερα σε υποανάπτυκτες τεχνολογικά χώρες είναι αρνητικό.

Η δημιουργία Θερμοκοιτίδων εξυπηρετεί και στόχους τοπικής ανάπτυξης, που συνήθως σχετίζονται με :
• τη δημιουργία νέων μορφών τοπικών παραγωγικών και λοιπών επιχειρήσεων,
• τη δημιουργία άμεσων και έμμεσων νέων θέσεων  εργασίας,
• την αναζωογόνηση και ενίσχυση του κοινωνικοοικονομικού ιστού των περιοχών δραστηριοποίησής τους.

Η Θερμοκοιτίδα εξυπηρετεί πολλαπλούς αναπτυξιακούς και κοινωνικούς στόχους αν ληφθεί υπόψη ότι μέσω αυτής διευκολύνεται σε μεγάλο βαθμό η εγκατάσταση και δραστηριοποίηση νέων καινοτομικών επιχειρήσεων σε ένα χώρο όπου υπάρχει μια συνεχής φροντίδα για την ελαχιστοποίηση των όποιων προβλημάτων και την απερίσπαστη επικέντρωση των αντίστοιχων μονάδων στο παραγωγικό έργο τους.

Οι εκτιμήσεις για τα αποτελέσματα των Θερμοκοιτίδων είναι θετικές σε ότι αφορά τους ρυθμούς της επιβίωσης των επιχειρήσεων που “εκκολάπτονται “ σε αυτές.

Όμως, τα αποτελέσματα που αφορούν στην αύξηση  των θέσεων και τη δημιουργία των νέων θέσεων εργασίας, δεν είναι επαρκώς τεκμηριωμένα και διαχωρισμένα, δεδομένου ότι οι θερμοκοιτίδες είναι μια νέα μορφή υποστήριξης νέων επιχειρήσεων και τα ευρύτερα αποτελέσματα, περιλαμβανομένων και των οικονομικών αποτελεσμάτων, μπορούν να εκτιμηθούν  επακριβώς  μόνο σε μακροχρόνια βάση.

Του κ. Κωνσταντίνου Γαγλία,
Οικονομολόγου - Μελετητή
Γενικού Διευθυντή του BIC Αττικής