ΘΕΜΑ: Υπερβόσκηση και Ερημοποίηση της Ικαρίας

Αξιότιμοι Κύριοι/Κυρίες,

Ένα απο τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά προβλήματα της Ικαρίας, όπως και εσείς γνωρίζετε, είναι η υπερβόσκηση και αποψίλωση  μεγάλων  εκτάσεών της, δημιουργώντας άμεσο και ισχυρό κίνδυνο ερημοποίησής τους. Το μέγεθος του προβλήματος έχουν πλέον αντιληφθεί όλοι οι Καριώτες καθώς επίσης και πολλοί επισκέπτες του νησιού μας. Τις δε συνέπειές του βιώσαμε με το χειρότερο τρόπο (ακόμα και απώλεια ανθρώπινης ζωής) στη μεγάλη βροχή που έπεσε στο νησί μας τον Οκτώβριο του 2010.

Το τεράστιο αυτό οικολογικό πρόβλημα εξετάζουν σε βάθος δυο σημαντικές επιστημονικές μελέτες:
- « Μελέτη-Εμπειρογνωμοσύνη για τα λιβάδια της Ικαρίας για την καλύτερη αξιοποίηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ». 2006. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Καθηγητές Ζέρβας Γ. και Χατζηγεωργίου Ι.
- «Η Ερημοποίηση και η αντιμετώπιση της στην Ικαρία». 2009. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Καθηγητές Γιάσογλου Ν. και Κοσμάς Κ.
οι οποίες και προτείνουν λύσεις για να έχουμε μια αειφόρο ανάπτυξη του νησιού μας.

Τα βασικά συμπεράσματα των δύο αυτών μελετών είναι :
- Το σημερινό καθεστώς της ανεξέλεγκτης και αποίμενης υπερβόσκησης και ερημοποίησης των γαιών αποτελεί σοβαρή και άμεση κοινωνικο-οικονομική και περιβαλλοντική απειλή για το νησί.
- Δεν υπάρχει στοιχειώδες σύστημα διαχείρησης των βοσκοτόπων.
- Δεν υφίσταται η έννοια της αγρανάπαυσης βοσκοτόπων.
- Ο πληθυσμός των αιγοπροβάτων έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και είναι σήμερα (το 2006 που αναφέρεται η σχετική μελέτη) σχεδόν υπερδιπλάσιος απο τη βοσκοϊκανότητα των βοσκοτόπων του νησιού.
- Η Ικαρία ανήκει πλέον στην κατηγορία υψηλού δυνητικού κινδύνου ερημοποίησης και αποτελεί κλασικό παράδειγμα ανθρωπογενούς ερημοποίησης.
- Στο 42% των εδαφών του νησιού υφίσταται άμεσος και ισχυρός κίνδυνος ερημοποίησης.
- Οι περισσότεροι δημοτικοί βοσκότοποι βρίσκονται μέσα στις παραπάνω κρίσιμες περιοχές απο άποψη κινδύνου ερημοποίησης.

Τα μέτρα που έχουν προταθεί απο τους μελετητές είναι :
- Έλεγχος της αποίμενης κτηνοτροφίας και μείωση του αριθμού των ζώων κατά 40% ώστε να αντιστοιχεί στη βοσκοϊκανότητα των βοσκοτόπων.
- Ανάπτυξη ελεγχόμενης ποιμενικής κτηνοτροφίας και  διασπορά των ζώων σε ευρύτερες περιοχές.
- Απαγόρευση της βόσκησης σε περιοχές που βρίσκονται στα όρια της ερημοποίησης και λήψη γεωτεχνικών μέτρων αποκατάστασής τους.
- Βελτίωση της παραγωγικότητας των βοσκοτόπων.
- Χωροταξικός σχεδιασμός των χρήσεων γης και θέσπιση κανόνων αειφόρου εκμετάλευσής τους.

Μέχρι και σήμερα όμως, παρά:
- την επιστημονικά τεκμηριωμένη ανάλυση του τεράστιου προβλήματος «Υπερβόσκηση-Ερημοποίηση» (προαναφερθείσες μελέτες).
- την απόφαση της Ν.Α Σάμου του 2008 «Η αποίμενη κτηνοτροφία της Ικαρίας. Τι πρέπει να γίνει.»,
- τις συζητήσεις των τελευταίων χρόνων στα  Δημοτικά Συμβούλια,
- τις Δασικές Αστυνομικές Διατάξεις (ΔΑΔ) απαγόρευσης βοσκής που έχουν εκδοθεί απο την Δ/νση Δασών Σάμου,
- το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της απερήμωσης (2001),
- τους Κώδικες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής (ΚΥΑ12534/568/2004),
- τους Κανόνες Πολλαπλής Συμμόρφωσης (ΚΥΑ 262385/2010),
- το πρόσφατο νομοθετικό πλαίσιο (Ν. 3852/2010 και Ν.4056/2012) που ενισχύει το ρόλο της Τ.Α σε θέματα ελέγχου της κτηνοτροφίας,

δεν έχει γίνει κανένα βήμα για τον  έλεγχο της ανεξέλεγκτης και αποίμενης  κτηνοτροφίας, τον περιορισμό των ζώων με βάση τη βοσκοϊκανότητα του νησιού και την επιβολή κανόνων αειφόρου διαχείρησης των βοσκοτόπων.

Επειδή πληροφορηθήκαμε ότι σύντομα θα γίνει Δημοτικό Συμβούλιο, στο οποίο θα συζητηθεί για μια ακόμα φορά η ενοικίαση των δημοτικών βοσκοτόπων, θα θέλαμε να εκφράσουμε ευθέως την έντονη αντίθεσή μας, στην περίπτωση που το Δημοτικό Συμβούλιο υποκύψει σε εκβιαστικές απαιτήσεις για την άνευ όρων ενοικίαση δημοτικών εκτάσεων με μοναδικό κριτήριο τις επιδοτήσεις.

Καλούμε το Δήμο να επιληφθεί άμεσα αυτού του τόσο σοβαρού προβλήματος με την ελπίδα ότι καταννούμε όλοι ότι δεν μπορεί να υπάρξει άλλη αναβολή. Εμείς θα είμαστε αρωγοί σε οποιαδήποτε προσπάθεια του Δήμου, σε συνεργασία και συμφωνία με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (κτηνοτρόφοι, κοινωνία, αρμόδιοι τοπικοί και εθνικοί φορείς), επανακαθορισμού του πλαίσιου λειτουργίας της κτηνοτροφικής δραστηριότητας στην Ικαρία, που θα διασφαλίζει τόσο τη βιωσιμότητα της ίδιας της δραστηριότητας όσο και τη δυνατότητα αειφόρου ανάπτυξης του νησιού. Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνουμε άμεσα την υλοποίηση των παρακάτω ενεργειών:

• Σύσταση Ομάδας Εργασίας από το Δήμο με συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων (και φυσικά του Συλλλόγου Κτηνοτρόφων), η οποία θα αναλάβει να διατυπώσει προτάσεις κοινής αποδοχής και συμφωνίας για τους όρους και κανόνες που θα διέπουν εφεξής οποιαδήποτε ενοικίαση δημοτικών χώρων ως βοσκότοπων. Η Ομάδα Εργασίας οφείλει να τεκμηριώσει, με βάση όλα τα διαθέσιμα εργαλεία (Μελέτη Βοσκοϊκανότητας – 2006, Μελέτη Ερημοποίησης – 2009, Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής  Ανάπτυξης Ανοικτών Πόλεων Δήμων Αγίου Κηρύκου, Ευδήλου και Ραχών – 2012, ΔΑΔ απαγόρευσης βοσκής, πρόσφατο νομοθετικό πλαίσιο - Ν. 3852/2010 και Ν.4056/2012, κλπ) τις προτάσεις της και να τις παρουσιάσει στο Δημοτικό Συμβούλιο ώστε η οποιαδήποτε απόφασή του να είναι απολύτως ορισμένη και τεκμηριωμένη και να διέπεται από κανόνες, στους οποίους θα έχουν συμφωνήσει όλα τα μέρη, θα ορίζουν με σαφήνεια τις υποχρεώσεις των μερών και θα προβλέπουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις / διαδικασίες / χρονοδιαγράμματα για την τήρησή τους καθώς και συνέπειες για τη μη τήρησή τους.  

• Υλοποίηση των δομών και δράσεων που προβλέπει ο Ν. 4056/2012 «Ρυθμίσεις για την κτηνοτροφία και τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις και άλλες διατάξεις», όπως ίδρυση και λειτουργία κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης, συγκρότηση συνεργείου για την περισυλλογή των ανεπιτήρητων ζώων, συγκρότηση επιτροπής παρακολούθησης.

• Αμεση λήψη γεωτεχνικών μέτρων αποκατάστασης των περιοχών που βρίσκονται στα όρια της ερημοποίησης (αναδάσωση, αναχλόαση).

• Δημιουργία σφαγείου αλλά και λήψη παράλληλων άμεσων μέτρων για τη μείωση των αποίμενων ζώων που βρίσκονται πάνω στο νησί σε μεγέθη συμβατά με τη βοσκοϊκανότητά του.

Κλείνοντας θα θέλαμε να τονίσουμε ότι δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια ανοχής στην καταστροφή που γίνεται στην Ικαρία. Είναι καιρός να δράσουμε όλοι μαζί με κοινό στόχο την αειφόρο ανάπτυξη του νησιού μας, η μοναδική κληρονομιά που είμαστε υποχρεωμένοι να αφήσουμε στα παιδιά μας.

Μετά τιμής
ΙΚΑΡΙΑΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ
Πανικαριακή Αδελφότητα Αθηνών
Πανικαριακή Αδελφότητα Αμερικής
Πανικαριακή Αδελφότητα Νότιας Αυστραλίας «ο Ίκαρος»
Σύλλογος Ικαρίων Επιστημόνων
Φεστιβάλ Ικαρίας
Εταιρεία Ικαριακών Μελετών
Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός Ικαρίας «ο Ίκαρος»
Σύλλογος Κάβο Πάπας
Πολιτιστικός και εξωραϊστικός σύλλογος Πεζιού
Εφημερίδα Αθέρας
Σύλλογος Ραχιωτών
Σύλλογος ΕΝΩΣΗ (Κουνιάδου-Βρακάδων-Προεσπέρας) Ικαρίας
Σύλλογος Κάμπου « ΟΙΝΟΗ»
Σύλλογος Βρακάδων
Σύλλογος Μεσσαριτών
ΚΥΠΟΤΕ
Σύλλογος Περαμεριτών
Πολιτιστικός-Ναυταθλητικός-Εξωραϊστικός Σύλλογος Τραπάλου Ικαρίας "ΜΟΥΓΚΡΕ"
Κίνηση Ικαρία Τρόπος
Σύλλογος Φάρου «το Φανάρι»
Εξωραϊστικός και Πολιτιστικός Σύλλογος «Καρές»
Σύλλογος Ακαματριωτών «η Κεφάλα»
Κίνηση Πολιτών Ραχών Ικαρίας
Σύλλογος Άγιος Ιωάννης (Κυπαρίσσι- Κεραμέ-Αγ. Κυριακή-Φλες)
Εξωραϊστικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Δάφνης
Κοινωνικός & Εκπολιτιστικός Σύλλογος Φραντάτου Ικαρίας "Το Φραντάτο"
Εκπολιτιστικός-Εξωραϊστικός-Φιλοδασικός Σύλλογος Μανδριών "Η Δολίχη"
Εξωραϊστικός και Εκπολιτιστικός Σύλλογος Στελίου Ικαρίας "Το Κάστρο"
Εξωραϊστικός & Εκπολιτιστικός Σύλλογος Πετροπουλίου Ικαρίας "Το Βουνάρι"
Πολιτιστικός Σύλλογος Κάμπου Ικαρίας «ο Κάμπος»
Πολιτιστικός Σύλλογος «Ιωάννης Μελάς»
Σύλλογος «Εργάνη Αθηνά» Ευδήλου
Εξωραϊστικός Σύλλογος Ευδήλου «ο Αριστείδης»