Τα 75 Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας που λειτουργούν σχεδόν σε όλη τη χώρα (πλην Π.Ε. Λασιθίου και Π.Ε. Πειραιά), αντιστοιχούν σε 67 αυτοδιοίκητες αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες, στις οποίες συμμετέχουν τοπικοί συλλογικοί φορείς (Περιφέρειες, Δήμοι, σύλλογοι εκπαιδευτικών και γονέων, ιατρικοί/φαρμακευτικοί/δικηγορικοί σύλλογοι κοκ.)

Τυπικά έχουν την επιστημονική και οικονομική εποπτεία του Οργανισμού Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ), με τον οποίο δεν συνδέονται οργανικά, δεν συνιστούν δομές του, παραρτήματά του κλπ. Άρα, δεν ανήκουν ούτε σε Δήμους, ούτε σε Περιφέρειες ούτε στον ΟΚΑΝΑ. Είναι ανεξάρτητες δομές, υπαγορευμένες πλέον από νόμους, που δεν ανήκουν σε κανένα από όλους τους παραπάνω, αλλά συνδέονται μαζί τους επιχειρησιακά, οικονομικά, λειτουργικά μέσω προγραμματικών συμβάσεων και λίγων, πολύ περιεκτικών, αλλά και πολύ δεσμευτικών διατάξεων νόμων.

Τα Κέντρα Πρόληψης σχεδιάζουν και υλοποιούν προγράμματα πρόληψης της εξάρτησης και των εν γένει εξαρτητικών συμπεριφορών βάσει:
• μιας σειράς διατάξεων νόμων (ν. 3459/2006, ν. 3966/2011, ν. 4139/2013, ν. 4262/2014 και ν. 4316/2014),
• διμερών προγραμματικών συμβάσεων έκαστου Κέντρου Πρόληψης του ΟΚΑΝΑ (άρα και της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, που με βάση τα καταστατικά των αστικών εταιρειών των Κέντρων Πρόληψης είναι ο βασικός τους εταίρος) πενταετούς διάρκειας από 01/01/2015
• της Προγραμματικής Σύμβασης για τη Λειτουργία των Κέντρων Πρόληψης 2014-2020, η οποία συνομολογείται από τα Υπουργεία Υγείας και Εσωτερικών, την ΚΕΔΕ, τον ΟΚΑΝΑ και την ΕΕΤΑΑ ΑΕ.

Τα Κέντρα Πρόληψης συγχρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Υγείας (κατά 50%) και το Υπουργείο Εσωτερικών (κατά 50%). Η επιχορήγηση του Υπουργείου Υγείας εγγράφεται στον ΚΑΕ 2555 του προϋπολογισμού του, αφορά μεν ρητά και αποκλειστικά τις ανάγκες των Κέντρων Πρόληψης, ωστόσο αποδίδεται σε αυτά μέσω του ΟΚΑΝΑ.  Η χρηματοδότηση του Υπουργείου Εσωτερικών καλύπτει την συμμετοχή της αυτοδιοίκησης α' βαθμού και όχι των περιφερειών. Υπάρχουν αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου ότι οι περιφέρειες μπορεί να συμμετέχουν στο εταιρικό κεφάλαιο των Κέντρων Πρόληψης και ότι η επιχορήγηση αυτή είναι συμμετοχή σε καταστατική υποχρέωση και όχι κρατική χρηματοδότηση.

Επιπλέον εκτός της κεντρικής χρηματοδότησης με βάση τους νόμους, τις προγραμματικές συμβάσεις που διέπουν την λειτουργία τους μπορεί να συμμετέχουν και άλλοι κοινωνικοί φορείς, π.χ. Εκκλησία, Ιατρικοί Σύλλογοι, ΕΛΜΕ κλπ με τον ίδιο τρόπο που συμμετέχει η Περιφέρεια.

Στην Περιφέρεια μας υπάρχουν 4 Κέντρα Πρόληψης
• Ένα στην Χίο με 4 εργαζόμενους και ετήσιο κόστος 155.000 ευρώ.
• Ένα στην Λέσβο με 5 εργαζόμενους και ετήσιο κόστος 185.000 ευρώ.
• Ένα στην Λήμνο με 4 εργαζόμενους και ετήσιο κόστος 155.000 ευρώ
• Ένα στην Σάμο με παράρτημα στην Ικαρία με 8 εργαζόμενους με ετήσιο κόστος 247.000 ευρώ.

Τα Κέντρα Πρόληψης, πρέπει να αλλάξουν θεσμικό καθεστώς, να συνεχίσει να συμμετέχει η αυτοδιοίκηση αλλά και όλοι οι άλλοι κοινωνικοί φορείς, αλλά όχι με την νομική μορφή της αστική εταιρείας, την χαλαρότητα στην χρηματοδότηση και τις ασάφειες στην διοίκηση. Υπάρχει η πρόταση τα κέντρα Πρόληψης να μετατραπούν σε Αυτοδιοίκητα Περιφερειακά Νομικά Πρόσωπα με επιστημονική εποπτεία του υπουργείου Υγείας, πρόταση που την είχε αποδεχτεί το σημερινό κυβερνητικό κόμμα στο παρελθόν. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι οι Περιφέρειες και τώρα, αλλά οπωσδήποτε και στο μέλλον θα παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτούς τους θεσμούς και αυτό το αναγνωρίζουν όλοι.

Αλλά μέχρι να ολοκληρωθεί το θεσμικό των Κ.Π. καλό είναι να μπορούν να λειτουργούν με βάση τα υπάρχοντα. Για να γίνει αυτό σημαντικό ρόλο παίζει η ύπαρξη ενός μικρού αποθεματικού που επιτρέπει να πληρώνονται μισθοί και μηνιαίες άλλες πάγιες ανάγκες όταν το περίεργο γραφειοκρατικό υβριδικό πλαίσιο με τις πολλές συμβάσεις, την εμπλοκή 2 υπουργείων, 3 κρατικών οργανισμών κλπ καθυστερεί την κρατική χρηματοδότηση και όταν η κρατική χρηματοδότηση έρχεται το μικρό αυτό ποσό συμμετοχής να δίνεται για επιπλέον δράσεις.

Επειδή από τον καιρό που δημιουργήθηκαν τα Κ.Π. ποτέ η χρηματοδότηση από τα δυο υπουργεία δεν ήταν εξασφαλισμένη, οι τοπικοί φορείς είχαν  στις περισσότερες των περιπτώσεων φροντίσει να δημιουργηθούν αυτό τα μικρά αποθεματικά. Αυτά τα αποθεματικά φαγώθηκαν στις πλείστες των περιπτώσεων την διετία 2011-2013, εξαιτίας της κακής χρησιμοποίησης των οικονομικών στοιχείων των ΚΠ από την διοίκηση του ΟΚΑΝΑ, πρακτική για την οποία έχει παραπεμφθεί σε δίκη η τότε ηγεσία του.

Σήμερα γραφειοκρατικά προβλήματα που έχουν να κάνουν με την υπογραφή των διμερών προγραμματικών συμβάσεων, αλλά και οικονομικά με τις μνημονιακές περικοπές προηγούμενων ετών στους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους της Αυτοδιοίκησης, έχουν δημιουργήσει χρηματοδοτικό κενό στα Κέντρα Πρόληψης της Περιφέρειας μας. Παρόλο που πλέον υπάρχει σφιχτή αλλά καθορισμένη κρατική χρηματοδότηση, αυτή καθυστερεί ή και κάποτε δεν έρχεται εξ αιτίας του αλλοπρόσαλλου πλαισίου.

Στα Κέντρα Πρόληψης της Χίου και της Σάμου τα προβλήματα είναι πολύ μεγάλα. Απλήρωτοι μισθοί, ΙΚΑ και ενοίκια, περικοπές δράσεων στο κατ' ελάχιστον και μέσα στις πόλεις καθώς η μεταφορά εκτός έδρας και σ' άλλα νησάκια κοστίζει.

Εμείς τι ζητάμε. Να αρχίσει η Περιφέρεια να κάνει αυτό που έκαναν παλιά όλες οι Νομαρχίες του Βόρειου Αιγαίου, να βάζει λίγα χρήματα ως καταστατική υποχρέωση στα ταμεία των Κ.Π., τα οποία καθ' όλη την διάρκεια του έτους θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως μικρό αποθεματικό, αν καθυστερήσει ή μπλοκάρει η κεντρική χρηματοδότηση. Να μπορούν να καλυφτούν τα χρηματοδοτικά κενά προσωρινά και μετά, όσα περισσέψουν στον επόμενο χρόνο να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για επιπλέον δράσεις, ειδικά στα πιο μικρά νησιά και σε περιοχές και ομάδες υψηλού κινδύνου.

Δεν είναι πολλά τα ποσά αυτά που απαιτούνται. Υπάρχουν πόροι απ' ό,τι είδαμε στον προϋπολογισμό που μπορεί να δοθούν από αυτά που δίνονται για διάφορες επιχορηγήσεις σε εξωτερικούς φορείς. Τα Κ.Π. τυπικά λειτουργούν ως εξωτερικοί φορείς, αλλά στην ουσία είναι γεννήματα των Νομαρχιών, των προκατόχων μας και κάνουν ένα σταθερό και συνεχώς αυξανόμενο έργο στα νησιά μας. Τα έχουν αγκαλιάσει οι τοπικές κοινωνίες, οι εκπαιδευτικοί, οι σύλλογοι γονέων. Ζητάνε τις υπηρεσίες τους για τους στρατευμένους πολίτες μας. Όλοι θα πουν ότι η απόφαση αυτή που πρόκειται να λάβουμε είναι σωστή.

Τι ζητάμε: Όπως υπάρχει κωδικός για το Κέντρο Πρόληψης ΠΕ Σάμου που είναι μικρό το ποσό βέβαια, να υπάρξει και για τα άλλα 3 Κ.Π. με βάση τον αριθμό εργαζομένων τους και το γεωγραφικό εύρος που καλύπτουν. Το ότι υπάρχει κωδικός σε 1 Κ.Π. σημαίνει ότι μπορεί να μπει και συνεπώς ζητάμε οι 20 χιλιάδες ευρώ που δίνονται ετήσια για το Κέντρο Πρόληψης Σάμου να γίνουν 50 χιλιάδες και το ίδιο να γίνει και για τα άλλα Κέντρα Πρόληψης.

Τα χρήματα αυτά μπορεί να δίνονται ανά τρίμηνο, δηλαδή από 12,5 χιλιάδες περίπου ανά τρίμηνο σε κάθε Κέντρο, έτσι ώστε να διευκολύνεται και η Περιφέρεια και τα Κ.Π. Ειδικά φέτος που έχουν συσσωρευτεί προβλήματα στα Κ.Π. Σάμου και Χίου τα 12, 5 χιλιάδες θα καλύψουν άμεσες ανάγκες.