Ανεμογεννήτριες και Ικαρία: Πώς μια ευλογία μετατρέπεται σε εφιάλτη

Εγκρίθηκε άδεια της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας στην εταιρεία ΙΚΑΡΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Α.Ε, (συμφερόντων του ομίλου Μυτιληναίου) για την εγκατάσταση σε 28 τετραγωνικά χιλιόμετρα στον Αθέρα 110 ανεμογεννητριών μαμούθ, η καθεμία 3 MW. Το ύψος θα φτάνει τα 150 μέτρα και το άνοιγμα των φτερών 90 μέτρα (άδεια σε ιδιώτη 877/11/15-7-2011) . Η άδεια προβλέπεται να έχει ισχύ για 25 χρόνια με επιπλέον πρόβλεψη ανανέωσής της για άλλο τόσο χρόνο (συνολικά για 50 χρόνια).

Χάρτης της ΡΑΕ όπου φαίνεται η διάταξη των ανεμογεννητριών

Στην άδεια αναφέρεται ότι οι ανεμογεννήτριες  θα τοποθετηθούν στις θέσεις  «Βίγλα- Καψάλη- Ποδήλια- Υψώνας- Κασμιάνος- Προβατοκεφάλας- Ρούκουνας-Σαραντάδων- Ερίφη- Κουταλόπετρα- Βάρκα- Παπουλογάρι- Σελλάδια- Μεγάλοφος- Σαμάκι- Κλιράτια- Στάσουσα- Παπουτσοκρύφτης- Αναβάθρες- Ράντι- Σταυρί- Πούντα- Πρ. Ηλίας- Κακό Καταβασίδι-Αιθέρας όρος» του Δήμου Ικαρίας.

Ιστορικό

Στην Ικαρία υπήρξαν και λειτούργησαν από τη ΔΕΗ εφτά ανεμογεννήτριες πειραματικές, με ύψος περίπου 30 μέτρα, πάνω από τον Άγιο Κήρυκο, πριν τη διασταύρωση για το Περδίκι. Παρ ‘ ότι ήταν τόσο κοντά στο δρόμο ή αισθητική τους παρουσία ήταν θετική και φάνταζαν σαν οικείο τεχνολογικό έργο. Μπορούσαν να καλύπτουν το 12% των ενεργειακών αναγκών της Ικαρίας και ήταν σε λειτουργία ιδιαίτερα τον Αύγουστο που η κατανάλωση ρεύματος ήταν στο ζενίθ. 

Οι τεχνίτες της τοπικής ΔΕΗ έκαναν υπεράνθρωπες προσπάθειες να τις κρατήσουν σε λειτουργία πάνω από μια εικοσαετία, συχνά με δικές τους πατέντες, γιατί η ΔΕΗ (κεντρικά) έπαψε να τις υποστηρίζει και δεν παρείχε ούτε τα απαιτούμενα ανταλλακτικά.

Φυσικά, αυτές οι «ανεμογεννητριούλες» (7 Α/Γ x 55kW = 385 kW) είχαν κάνει απόσβεση κεφαλαίου και στη συνέχεια άφηναν και κέρδος. Αν είχαν ενεργήσει οι Δήμοι της Ικαρίας, θα μπορούσαν να τις διεκδικήσουν και το νησί θα είχε έσοδα για την ανάπτυξή του. Δυστυχώς, οι ανεμογεννήτριες εκείνες είχαν αφεθεί στο έλεος της φθοράς του χρόνου και αποσύρθηκαν το 2010.

Στο χώρο εκείνο, που είχε παραχωρηθεί στη ΔΕΗ, προβλέπεται τώρα να εγκατασταθούν επιπλέον δύο ή τρείς νέες ιδιωτικές ανεμογεννήτριες-μαμούθ, ενώ είναι ήδη γνωστά στους Περδικιώτες τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί από την υπάρχουσα ανεμογεννήτρια των 600 W.

Ενεργειακά, η Ικαρία δεν έχει ανάγκη από τις νέες ανεμογεννήτριες
Η Ικαρία σήμερα έχει  12,5 MW (από το θερμοηλεκτρικό σταθμό του Αγίου Κηρύκου) και 600 KW από Ανεμογεννήτρια ιδιώτη (Περδίκι).

Η ολοκλήρωση της κατασκευής του πρωτοποριακού (για την Ευρώπη) υβριδικού έργου στη Δυτική Ικαρία (Πέζι - Προεσπέρα-Κάτω Προεσπέρα), που  συνδυάζει υδατόπτωση και αιολική ενέργεια, θα δίνει στην Ικαρία ενεργειακή αυτονομία προσφέροντας 6,5 επιπλέον  MW.

Παράλληλα, οι τοπικοί φορείς ενεργοποιούνται για να αξιοποιηθεί ενεργειακά η γεωθερμία, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα να απαλλαγεί η Ικαρία από τους πετρελαιϊκούς σταθμούς και το πετρέλαιο.

Όλα αυτά καλύπτουν τη μέγιστη προβλεπόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας που, σε περίοδο αιχμής, είναι μόλις 9 MW (10 περίπου μέρες το δεκαπενταύγουστο).

Τα 330 MW της επένδυσης των 110 ανεμογεννητριών, δεν έχουν καμία σχέση με τις ενεργειακές ανάγκες της Ικαρίας. Θα συνδεθούν με υποβρύχιο καλώδιο υψηλής τάσης με την Αττική για να εξάγουν ρεύμα στο ηπειρωτικό δίκτυο.

Επιπτώσεις
Οι 110 ανεμογεννήτριες των 3 MW  είναι χαλύβδινα τέρατα, που φτάνουν τα 120 και 150 μέτρα ύψος.

Στην Ικαρία, οι 110 ανεμογεννήτριες που αναφέρει η άδεια, ή οι 129 που μετρήσαμε εμείς (Χάρτης της ΡΑΕ), θα εγκατασταθούν σε εύθραυστα οικοσυστήματα και θα είναι ορατές από μίλια μακριά αλλοιώνοντας δραστικά το νησιωτικό τοπίο που υπήρξε μέγιστο πολιτισμικό αγαθό.

Εκεί που θέλουν να βάλουν τις ανεμογεννήτριες η Ικαρία έχει  πολύτιμα χαρακτηριστικά γνωρίσματα:
• Το μοναδικό πανάρχαιο δασικό οικοσύστημα «Δάσος του Ράντη»,
• Τις περιβαλλοντικά προστατευόμενες περιοχές της (NATURA 2000),
• Τόπους με τεράστια παλαιολιθική, νεολιθική, ιστορική και πολιτιστική αξία (Πούντα, Κακό Καταβασίδι, Παπουτσοκτρύφτης, Εριφή κλπ)
• Τα περίφημα ιστορικά μονοπάτια της Ικαρίας που διατρέχουν όλο τον Αθέρα,
• Τους περίφημους πέτρινους φραγμούς, με πιο σπουδαίο το φραγμό που βρίσκεται κατά μήκος του Αθέρα, 
• Τις πολύτιμες πηγές νερού κατά μήκος της βουνοκορφής.

Όλα αυτά θα ισοπεδωθούν  για να γίνει ένα ιδιωτικό επενδυτικό έργο, σε δημόσια-δημοτική γη και ίσως σε ιδιωτικές εκτάσεις,  με στόχο το κέρδος για 25 ή 50 χρόνια και η Ικαρία θα μοιάζει  σα σκαντζόχοιρος που πλέει στη θάλασσα.

Για να τοποθετηθούν οι 110 ανεμογεννήτριες στον Αθέρα, θα ανασκαφτεί όλη η κορυφή και η κορυφογραμμή, όπως δείχνουν παραδείγματα από άλλες περιοχές.

110 τέτοια θεμέλια θα τοποθετηθούν σε 28 τετραγωνικά χιλιόμετρα κατά μήκος του Αθέρα

Κάθε ανεμογεννήτρια των 3 MW ζυγίζει μέχρι και 380 τόνους χωρίς τα θεμέλιά της. Απαιτεί ισχυρότατη θεμελίωση. Πρέπει να γίνει εκσκαφή μιας τρύπας μεγέθους περίπου 15μ. x 15μ. και βάθους τουλάχιστον 2 μέτρων. Επίσης, απαιτούνται  επίπεδα πλατώματα (τουλάχιστον διαστάσεων 15 x 15 χ 3.14= 706,5 μ2) και ένας δρόμος πρόσβασης για βαριά οχήματα. Τέλος, μια ανεμογεννήτρια απαιτεί κατά μέσο όρο περίπου 14 χιλιόμετρα καλώδια για την σύνδεση της με τον υποσταθμό (εναέρια -κολώνες, ή υπόγεια -εκσκαφές πολλών χιλιομέτρων.

Τεράστιοι δρόμοι θα διανοιχτούν μέσα στα 28 τετραγωνικά χιλιόμετρα του Αθέρα που καταλαμβάνει το αιολικό «πάρκο», για να μεταφερθούν οι 110 γιγαντιαίες ανεμογεννήτριες. Στην εικόνα βλέπουμε πώς γίνεται η μεταφορά μιας τέτοιας  ανεμογεννήτριας 3 MW, σαν αυτές που σχεδιάζονται για την Ικαρία.

Προστατευόμενες περιοχές στον Αθέρα

Στις περιοχές που σχεδιάζονται ανεμογεννήτριες υπάρχουν σπάνια και ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας, ορισμένα από τα οποία υπάρχουν μόνο στην Ικαρία.
Πηγή: http://www.communitywalk.com/ikaria_nature#00048odH 

Τα προβλήματα του υψηλού ανέμου
Οι Καριώτες γνωρίζουν τη δύναμη και τις διακυμάνσεις του αέρα στο βουνό τους.  Ας αναφέρουμε ένα σημαντικό πρόβλημα:
«Την περιορισμένη δυνατότητα συμμετοχής των ανεμογεννητριών στο φορτίο του διασυνδεδεμένου δικτύου, μας επιβεβαίωσε και ο καθηγητής Πέτρος Ντοκόπουλος, Διευθυντής του Τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Η/Υ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με την εξής δήλωση του: «Το πρόβλημα είναι ένα και μοναδικό: Οι γεννήτριες ενώ παράγουν, μπορούν ξαφνικά να τεθούν εκτός λειτουργίας, γιατί ο αέρας είναι πολύ δυνατός, αυξάνεται από τα 8 μποφόρ και πηγαίνει στα 10 έστω. Αυτό είναι σχεδόν ανεξέλεγκτο, γιατί οι γεννήτριες έχουν ένα αυτόματο σύστημα και ξαφνικά βγαίνουν όλες έξω. Αν τύχει να είναι ακαριαία αυτή η αντίδραση του προστατευτικού συστήματος (των Α/Γ), τότε είναι γνωστό ότι η κρούση που μπορεί να αντέξει ένα δίκτυο είναι περιορισμένη. Όταν λέμε κρούση εννοούμε αλλαγή της κατάστασης. Και αυτή η κρούση θεωρείται γύρω στα 5% ελέγξιμη. Από εκεί και πάνω δεν είναι σίγουρο ότι μπορεί να ελεγχθεί. Αυτό που συμβαίνει είναι να έχει τοπικά ταλαντώσεις και μετά ο ρυθμιστής του δικτύου -το δίκτυο παρακολουθείται από τη ΔΕΗ- μπορεί αν του δοθεί χρόνος, να βγάλει φορτία. Να βγάλει ένα ολόκληρο χωριό εκτός για λίγη ώρα, ή να βγάλει κάτι περισσότερο, μια ολόκληρη περιοχή, οπότε αντισταθμίζεται το χάσιμο των γεννητριών και μετά σιγά-σιγά να αναλάβει φορτία το δίκτυο από τα συμβατικά εργοστάσια. …Αυτό είναι το κύριο αίτιο του περιορισμού (της συμμετοχής των ανεμογεννητριών στο φορτίο). Δηλαδή ενώ δουλεύουν, ξαφνικά χάνεται ένα μεγάλο μέρος λόγο του ψηλού ανέμου.»
Πηγή: http://sites.google.com/site/binteostigmagonontmemgaok1/home/anatomia-mias-anemogenn

Τα οικονομικά
…Σε τοπικό επίπεδο η μόνη μόνιμη θέση που θα μπορούσε να δημιουργηθεί για ένα αιολικό πάρκο είναι αυτή του φύλακα. Αλλά ακόμα και αυτή είναι περιττή, από την στιγμή που οι αιολικοί σταθμοί έχουν την δυνατότητα να παρακολουθούνται εξ αποστάσεως με ειδικό λογισμικό που προσφέρει η κατασκευάστρια εταιρία.

Για την συντήρηση των ανεμογεννητριών, απαιτούνται προφανώς ειδικές τεχνικές γνώσεις, και συνήθως οι τεχνικοί της κατασκευάστριας εταιρίας ταξιδεύουν ανά τον κόσμο για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους και δεν είναι ντόπιοι.

Για την κατασκευή των ανεμογεννητριών , ο εργολάβος που αναλαμβάνει τα θεμέλια μόνο από την Ικαρία δεν θα είναι.

Για τους Δήμους όπου θα εγκατασταθούν οι αιολικοί σταθμοί υπάρχει το περίφημο αντισταθμιστικό τέλος του 2% επί του συνολικού τζίρου. Αν υποθέσουμε ότι η ετήσια απόδοση των ανεμογεννητριών φτάνει το 30% (στην καλύτερη περίπτωση), και αν αγοράσει όλο το ρεύμα η ΔΕΗ (να θυμηθούμε τα περί υψηλού ανέμου και φορτίου), και αν ο Δήμος μπορεί να ελέγξει αν όντως πληρώνεται όλο το ποσό που δικαιούται, και αν ο ιδιώτης πληρώνει κανονικά (θυμηθείτε ότι ο ενοικιαστής του Μπάντμιντον στου Γουδή έχει να πληρώσει εδώ και 2 χρόνια το ενοίκιό του), τότε μπορεί να προκύψει ένα σημαντικό οικονομικό όφελος που θα πρέπει να προεκτιμηθεί αν   αντισταθμίζει την επί 25 ή 50 χρόνια ζημιά που θα επιφέρει η εγκατάσταση του έργου σε όλα τα επίπεδα (διαβρώσεις, πλημμύρες, ερημοποίηση, μοναδικά μνημεία,  τοπικές οικονομικές δραστηριότητες, δημόσια υγεία, κλπ).

Πηγή:  http://sites.google.com/site/binteostigmagonontmemgaok1/home/anatomia-mias-anemogenn

Για την Ικαρία μια τέτοια εγκατάσταση σημαίνει :
1) Την υποβάθμιση του μοναδικού νησιωτικού τοπίου της, με τη μετατροπή του Αθέρα σ’ ένα απέραντο νταμάρι. Οι εργασίες εκσκαφής θεμελίων για τις ανεμογεννήτριες (Α/Γ), οι εκβραχισμοί για τη δημιουργία των πλατειών χωροθέτησης τους , τα βαρέα μηχανήματα, η διάνοιξη δρόμων δεκάδων χιλιομέτρων για τη μεταφορά τους, καθώς και οι διασυνδέσεις μεταξύ τους και των υποσταθμών, θα οδηγήσουν σε ριζική μεταβολή του τοπίου από την δημιουργία πρανών, ορυγμάτων, αποθέσεις μπάζων και από εκτεταμένες εκχερσώσεις.
2) Για τους ίδιους λόγους, θα υπάρξει διάβρωση των εδαφών, πλημμυρικά φαινόμενα και αλλαγές στα υδρολογικά χαρακτηριστικά, με φυσικό επακόλουθο να απειληθούν ακόμη και με εξαφάνιση οι πηγές και να ενταθούν οι περίοδοι ξηρασίας.  
3) Προσβάλλεται η ακεραιότητα της προστατευόμενης  περιοχής που ανήκει στο ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο NATURA 2000, και μέρος της είναι χαρακτηρισμένη ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας (ΖΕΠ). Μάλιστα, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (Ε.Ο.Ε.) έχει χαρακτηρίσει το όρος Αθέρας της Ικαρίας  ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΠΕ).   
4) Απειλείται με εξαφάνιση η προστατευόμενη πανίδα και χλωρίδα της περιοχής. Μεταξύ των ειδών της υπάρχουν σπάνια και μοναδικά είδη, ορισμένα από τα οποία απαντώνται μόνο στην Ικαρία.  Επίσης, από το νησί διέρχονται  μεταναστευτικά πουλιά.  
5) Συρρικνώνεται δραματικά ο ζωτικός χώρος των Ικαρίων και των επισκεπτών και η ποιότητα ζωής τους, με τη μετατροπή του ορεινού τμήματος του νησιού σε υπαίθρια βιομηχανική ζώνη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. 
6) Συρρικνώνεται η έκταση για την κτηνοτροφία του νησιού με αποτέλεσμα την επέκταση της υπερβόσκησης σε περιοχές που σήμερα δεν έχουν υποβαθμιστεί και δημιουργία νέου φαύλου κύκλου ερημοποίησης.
8) Συρρικνώνεται   η  μελισσοκομία και υπάρχει κίνδυνος εξαφάνισής της από την επίδραση των ακτινοβολιών των καλωδιακών συνδέσεων και των ίδιων των ανεμογεννητριών. 
9) Καταστρέφεται για  πάντα η δυνατότητα για εναλλακτικό  τουρισμό  στην ορεινή Ικαρία, κάτι που αποτελεί προσδοκία των ορεινών πληθυσμών, εξ αιτίας της οπτικής όχλησης και της ανεπανόρθωτης βλάβης του τοπίου του νησιού.
10) Μειώνεται η αξία της γης λόγω της αισθητικής και περιβαλλοντικής υποβάθμισης του νησιού.
11) Εξ αιτίας όλων των παραπάνω, θα υπάρξει μείωση των εισοδημάτων των κατοίκων και αύξηση της ανεργίας ως φυσικό επακόλουθο, ενώ ακυρώνεται η προοπτική για ήπιες μορφές τουριστικής ανάπτυξης βασισμένες στην ιδιαιτερότητα του φυσικού τοπίου και των ζωντανών πολιτιστικών καταβολών της.  
12) Διασπάται η πολιτιστική δομή του τόπου, και μειώνεται η βιωσιμότητα της Ικαρίας λόγω της  εγκατάστασης τόσο υπερβολικά μεγάλου αριθμού και μεγέθους ανεμογεννητριών και μειώνεται η κοινωνική συνοχή λόγω των προστριβών που θα δημιουργήσει σε άλλες περιοχές του νησιού η αφαίρεση του ζωτικού παραγωγικού και τουριστικού πόρου του Αθέρα.  
13) H αποκατάσταση του περιβάλλοντος, όταν ύστερα από 25 ή 50 χρόνια οι επενδυτές αποχωρήσουν, θα είναι αδύνατη.     
14)Το έργο καταστρατηγεί κάθε έννοια αναλογικότητας, διότι τα 330 MW αντιστοιχούν στο 14% του Εθνικού στόχου για το 2010.  Θα πρέπει η Ικαρία να επωμισθεί το βάρος και να υποστεί τις συνέπειες μιας μεγάλης βιομηχανικής εγκατάστασης  για πολλές 10ετίες προκειμένου να εξάγεται ρεύμα  μέσω υποβρυχίων καλωδίων στην ηπειρωτική χώρα.

Ο Οικολογικός Άνεμος στο Βόρειο Αιγαίο στο Πρόγραμμα του αναφέρει ότι είναι υπέρ της εγκατάστασης αιολικών πάρκων τόσο χερσαίων όσο και θαλασσίων με σωστό στρατηγικό σχεδιασμό και σύνεση έτσι ώστε το νησιωτικό περιβάλλον και οι οικολογικές αντοχές κάθε νησιού να γίνονται απολύτως σεβαστές. Γι’ αυτό η επένδυση των 330MW μας βρίσκει αντίθετους.

Επίσης, ζητάμε εξοικονόμηση ενέργειας και παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με σεβασμό του νησιωτικού χώρου και περιβάλλοντος, κατάλληλη προσαρμογή των τεχνικών και ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών/τοπικής αυτοδιοίκησης στις δραστηριότητες αυτές.  Τίποτε από όλα αυτά δεν ισχύει στην περίπτωση της επένδυσης των 110 ανεμογεννητριών.
Επίσης, στο Πρόγραμμα αναφέρεται:  «…Η νησιωτική οικονομία πρέπει να στηριχθεί σε επενδύσεις δημόσιων, ιδιωτικών (μικρής και μεσαίας κλίμακας) και κοινωνικών/ δημοτικών/ συνεταιριστικών επιχειρήσεων που θα δεσμεύονται από περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κανόνες…».

Πηγή:http://oikoanemos.wordpress.com/%cf%80%cf%81%ce%bf%ce%b3%cf%81%ce%b1%ce%bc%ce%bc%ce%b1/

Η επένδυση των 330 MW από 110 ανεμογεννήτριες γίνεται χωρίς σχεδιασμό, αποτελεί μονοπροσανατολισμό στις  ανεμογεννήτριες, δεν σχετίζεται με τις τοπικές ενεργειακές ανάγκες, γίνεται πάνω στο σώμα της Ικαρίας χωρίς να την υπολογίζει, με καταστροφικές πολυετείς συνέπειες, και ερήμην της τοπικής κοινωνίας και των αρχών, γι αυτό και έχει αποικιακό χαρακτήρα. 

Η ζημιά που θα πάθει η Ικαρία από τη συγκεκριμένη επένδυση θα είναι πολύ μεγαλύτερη και πολύπλευρη και δεν μπορεί να αντισταθμιστεί από το (οικονομικό και μόνο) όφελος του Δήμου.

28-7-2011

Ηλίας Γιαννίρης
Περιφερειακός Σύμβουλος της παράταξης της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου  «Οικολογικός Άνεμος στο Βόρειο Αιγαίο»

ikariamag
Ακολουθήστε μας στο twitter
Ακολουθήστε μας στο Facebook

Βρείτε όλα τα άρθρα του ikariamag για τις ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ, εδώ.