Είναι γεγονός ότι κάτι πρόκειται να αλλάξει στο Αιγαίο και αναφέρομαι φυσικά στο θέμα των αιολικών πάρκων για τα οποία έχουν υποβληθεί αιτήσεις για άδεια στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ). Το όλο θέμα απέκτησε και Ικαριώτικο ενδιαφέρον μετά την έγκριση, στις 21/7, από την Αρχή της αίτησης για την κατασκευή και λειτουργία πάρκου 330 MW που θα διατρέχει την κορυφογραμμή του Αθέρα. Θα μου επιτραπούν φαντάζομαι μερικές σκόρπιες και πρόχειρες σκέψεις καθώς οι ημερομηνίες τρέχουν μα φαίνεται ότι πριν τις προθεσμίες πρώτα απ’ όλα τελείωσε πάλι η ψυχραιμία και η διάθεση για λογική:

1. Η αίτηση της ΙΚΑΡΟΣ ΑΝΕΜΟΣ ΑΕ κατατέθηκε στην ΡΑΕ, σύμφωνα με το αρχείο της Αρχής στις 12/4/2010, συνεπώς έχει ενδιαφέρον να δοθούν κάποιες απαντήσεις από τους εκπροσώπους των ΟΤΑ (προηγούμενης και τωρινής σύνθεσης, ειδικά αφού το έργο διατρέχει και τους τρεις πρώην Δήμους), τι ακριβώς έπραξαν για αυτό το ζήτημα εδώ και 17 μήνες; Προς τι η αίσθηση αιφνιδιασμού που καλλιεργείται;

2. Μια λεπτομέρεια: στον Ν.3468/2006 και τον Κανονισμό Αδειών Παραγωγής δεν προβλέπεται η κοινοποίηση της άδειας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά στην αίτηση αδείας προς την ΡΑΕ προβλέπεται η «…τεκμηρίωση εξασφάλισης ή δυνατότητας εξασφάλισης θέσης εγκατάστασης του προτεινόμενου έργου…» η οποία σύμφωνα με τον Ν.3468/2006 γίνεται σε «…χώρο επί των οποίων ο αιτών έχει το δικαίωμα νόμιμης χρήσης…» (επίσης και δάση, αιγιαλό, κτλ αν έχει επιτραπεί σύμφωνα με μια σειρά Νόμων). Ποια τεκμηρίωση επικαλείται λοιπόν η αιτούσα εταιρεία, σύμφωνα με την συμβατική υποχρέωσή της, ή με άλλα λόγια, κάποιοι ήξεραν και τόσο καιρό σφύριζαν αδιάφορα;

3. …άλλωστε η απόφαση της ΡΑΕ, σελίδα 2, σημείο 24, είναι σαφής: «… κατά της ανωτέρω αίτησης δεν υποβλήθησαν αντιρρήσεις…»

Τι μπορεί να γίνει όμως μετά τις 21/7, προφανώς από την Δημοτική Αρχή:
1. Η απόφαση αναρτήθηκε στις 21/7 οπότε η Δημοτική Αρχή σωστά σκέφτεται να προσφύγει εναντίον της νομιμότητας της απόφασης εντός 15 ημερών καθώς είναι και το μόνο εργαλείο που απομένει μέχρι να υπογράψει ο Υπουργός ΠΕΚΑ. Το επόμενο βήμα, κατά τη γνώμη μου, είναι η Δημοτική Αρχή (φαντάζομαι μέσα από κάποιο διάλογο και όχι χαρτοπόλεμο φορέων) να αποφασίσει αν θέλει ένα τέτοιο έργο για την Ικαρία. Αν θέλει δηλαδή να συμμετάσχει στον εθνικό σχεδιασμό για τις ΑΠΕ, αν νοιώθει έτοιμη να φιλοξενήσει ένα μεγάλο έργο ΑΠΕ και φυσικά να επωφεληθεί των όποιων βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων οικονομικών οφελών αυτό θα φέρει.

2. Στη συνέχεια να πάρει στα χέρια της την αίτηση. Το έργο φαίνεται ολίγον τι φαραωνικό αλλά θα σημειώσω κάτι: δεν είναι το μεγαλύτερο που έχει προταθεί! Αυτή τη στιγμή εκκρεμούν αιτήσεις παράλογα μεγάλης ισχύος (σε σχέση με τις ανάγκες της χώρας) σε όλα σχεδόν τα νησιά του Αιγαίου (ενδεικτικά Άνδρος, Τήνος, Άγιος Ευστράτιος, Χίος, Μυτιλήνη, Λήμνος, Κως, …). Αυτό σημαίνει αφενός ότι όλοι οι μεγάλοι παίχτες έχουν μοιράσει τα νησιά μεταξύ τους αλλά και (πιο ενδιαφέρον) ότι όλοι είναι έτοιμοι να «χάσουν» κάποια έργα ή να μικρύνουν κάποια άλλα ή και όλα σε αυτή την κούρσα. Συνεπώς η Δημοτική Αρχή αν καταρχήν λέει ναι σε ένα τέτοιο έργο μπορεί, νομίζω, να παζαρέψει πολύ σκληρά τους όρους υλοποίησής του.

3. 110 ανεμογεννήτριες; Ναι είναι πάρα πολλές! Και δεν έχει σχέση με το αφελές επιχείρημα ότι είναι πολλές για την Ικαρία… για την Ικαρία είναι πολλές και 4, ένα τέτοιο έργο ποτέ δεν κατασκευάζεται ούτως ή άλλως για τοπική χρήση… ρωτήστε και όσους φιλοξενούν υδροηλεκτρικά ή εργοστάσια φυσικού αερίου και λιγνίτη να σας πουν… πώς λοιπόν ο όμιλος ξεπερνάει τον σκόπελο της βιωσιμότητας της επένδυσης στην αίτηση; Υπόσχεται ότι θα συνδέσει το νησί με το διασυνδεδεμένο σύστημα και μάλιστα (ενδεικτικά, σύμφωνα με την αίτηση) στο ΚΥΤ Παλλήνης ή Λαυρίου, δηλαδή κατευθείαν στην Αττική: πανάκριβο και χωρίς λόγο!!! Και την ώρα που η ΡΑΕ, στην ίδια αίτηση, επικαλείται την «Μελέτη διασυνδέσεων των νησιών του Αιγαίου στο Ηπειρωτικό Σύστημα - Φάση Α’ – Γενικός Σχεδιασμός» (http://www.desmie.gr/up/files/ΑΙΓΑΙΑ_ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ_ΦΑΣΗ%20Α_ΠΕΡΙΛΗΨΗ.pdf) η οποία στον σχετικό χάρτη θεωρεί λογικά ότι η Ικαρία θα συνδεθεί με Χίο και Κω και δυτικά μόλις μέχρι την Μύκονο με εφεδρική (προαιρετική δηλαδή) σύνδεση: νέο οξύμωρο και ένα σημείο το οποίο η Δημοτική Αρχή πρέπει να προσέξει… με άλλα λόγια: ή (1) η εταιρεία σκοπεύει να φτάσει την σύνδεσή της μέχρι Μύκονο – Νάξο και μετά να χρησιμοποιήσει άλλα καλώδια (υφιστάμενα ή νέα), ή (2) ενώ χτίζει ανεμογεννήτριες στο νησί να περιμένει να υλοποιηθεί το έργο της διασύνδεσης Ηπειρωτικής Ελλάδας – νησιών (όπως φαίνεται στο Ειδικοί Όροι Άδειας, παράγραφος 4, δεύτερη παράγραφος… αν διαβαστεί ανάποδα) και να υλοποιήσει την σύνδεσή της το πολύ μέχρι Χίο ή Κω: και τα δύο σενάρια σημαίνουν πολύ μικρότερο κόστος κατασκευής για την εταιρεία, συνεπώς και λιγότερες απαιτούμενες ανεμογεννήτριες για την Ικαρία για να είναι κερδοφόρο το έργο.

4. Ένα εξαιρετικά θολό σημείο, κατά την ταπεινή μου γνώμη, είναι πως η ΡΑΕ επικαλείται (σημείο 10, σελίδα 2) την ΚΥΑ 49828/12.11.2008 σε συνδυασμό με το πρόγραμμα Καλλικράτης (σημεία 18 και 20, σελίδα 2): σύμφωνα με την ίδια την ΡΑΕ, κατά τον τελευταίο έλεγχο κριτηρίου μέγιστης επιτρεπόμενης πυκνότητας αιολικών εγκαταστάσεων ανά ΟΤΑ βάσει της ΚΥΑ 49828/12.11.2008, στις 22/7/2010 διαπίστωσε ότι στον Δήμο Αγ. Κηρύκου μπορούν να τοποθετηθούν έως 39,71 τυπικές ανεμογεννήτριες ενώ οι Δήμοι Ευδήλου και Ραχών δεν αναγράφονται, καθώς «…για Ο.Τ.Α. στους οποίους δεν χωροθετούνται ανεμογεννήτριες κατά τα ως άνω (κριτήρια χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων), δεν εμφανίζονται στον Πίνακα σχετικές εγγραφές…». Άλλαξε κάτι έκτοτε; Και αν ναι, γιατί η ΡΑΕ δεν το δημοσιοποιεί ως οφείλει από τον Νόμο; Και με ποια ακροβασία το Πρόγραμμα Καλλικράτης χρησιμοποιείται για να βαφτιστεί όλο το νησί Δήμος Αγίου Κηρύκου και άρα να ξεπεραστεί η μη χωροθέτηση Α/Γ στα 2/3 του νησιού;

5. Άλλωστε η ίδια η ΡΑΕ, τον Ιανουάριο του 2010 παρέλαβε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τεχνική Έκθεση (http://www.rae.gr/old/K2/MWC-Islands.pdf) στην οποία υπολογίζεται (στάδιο Ζ, σελίδα 20) ότι για τυπικές ανεμογεννήτριες 3 MW (σαν αυτές της αίτησης, δηλαδή) η μέγιστη επιτρεπόμενη χωρητικότητα των τριών (τότε) Δήμων του νησιού είναι: Δήμος Αγίου Κηρύκου: 7, Δήμος Ευδήλου: 19 και Δήμος Ραχών:16, Σύνολο… μόλις 42;;;

6. Ένα επίσης θολό σημείο είναι το κατά πόσο η οριοθέτηση βρίσκεται μέσα σε περιοχές Natura (αλλά θα μου επιτρέψετε να πω ότι όσοι κόπτονται για τις περιοχές Natura να το θυμούνται και στις υπόλοιπες περιπτώσεις που ταλανίζουν το νησί… και να αναλογιστούν τι έχει γίνει τόσα χρόνια - κυρίως από το νησί και τους φορείς τους - πριν αρχίσουν τα περί αδιαφορίας του κράτους!). Ας αναζητήσει ο Δήμος τι προβλέπεται από την νομοθεσία περί Natura και καλό θα ήταν να δει μήπως πρέπει να προχωρήσει σε σύσταση φορέων διαχείρισης πριν παίξει αυτό το χαρτί… Οι Σαμιώτες δεν πρέπει να ήταν κορόιδα που το 1995 ανακήρυσσαν ως ΖΟΕ το μισό νησί … είχαν γνώση οι φύλακες!

7. Σωστά ζητάει η Λαϊκή Συσπείρωση να διευκρινιστεί το θέμα της παραχώρησης δημοτικών γαιών (ένα σημαντικό εργαλείο για να ελέγξει ο Δήμος την όλη διαδικασία)… εκτός αν κάποιοι κατέχουν τις κορυφές…

8. Και ένα τελευταίο: κύριοι της Ανεξάρτητης Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας… φάουλ! Δεν μπορεί την ίδια μέρα που ανακοινώνετε Δημόσια Διαβούλευση επί των προτάσεων της ΡΑΕ σε θέματα πρόσβασης στο Σύστημα Μεταφοράς: α) Σχεδιασμός και ανάπτυξη του Συστήματος Μεταφοράς, β) Μεγάλης κλίμακας διείσδυση των ΑΠΕ (το (β) μας ενδιαφέρει) να αδειοδοτείτε έργο 330 MW με ενσωματωμένη σύνδεση στο Σύστημα Μεταφοράς… τέτοια προίκα στην Διαβούλευση;

Αυτά ελπίζω να δίνουν κάποια επιπλέον στοιχεία και βοήθεια για το θέμα, με όποιες ανακρίβειες ή αστοχίες μπορεί να προέρχονται από την πίεση του χρόνου… Επαναλαμβάνω ότι το γρήγορο συμπέρασμά μου είναι ότι το έργο δεν στέκει παρά μόνο σε μια προσπάθεια να πιεστεί η τοπική κοινωνία να υποχωρήσει εκεί που εξ αρχής ήταν η κόκκινη γραμμή των επενδυτών… Αν υπάρχει θέληση και κάποιοι στο νησί δεν έχουν άλλη ατζέντα, ας κάνουν τα κουμάντα τους , που λένε στο χωριό μου!

Α! και 1 - 2 παρατηρήσεις: δυστυχώς οι ανεμογεννήτριες τοποθετούνται στις κορυφογραμμές – σε όλο τον κόσμο και ανεξαρτήτως πολιτικού συστήματος! Άρα αν πούμε ναι σε αιολικά πρέπει να είμαστε έτοιμοι ότι θα φαίνονται… Επίσης, εκτός από περίεργα καρκινικά Η/Μ πεδία (ωραίος αστικό μύθος) και θόρυβο (που δεν ακούγεται μόλις 100 μέτρα μακριά), να υπενθυμίσω ότι οι Α/Γ προκαλούν μαζικό θάνατο μεταναστευτικών πουλιών και στείρωση στις κατσίκες…. Είπαμε, να το δούμε λίγο πιο σοβαρά το θέμα… Παρεμπιπτόντως, δεν θα γκρίνιαζα για τις τεράστιες βάσεις έδρασης των ανεμογεννητριών: φαίνονται λιγότερο από τα εκατοντάδες αυθαίρετα, μπετονικής ή προκάτ αισθητικής που έχουν κατακλύσει το νησί αλλά όλοι κάνουν ότι δεν βλέπουν… ένα πραγματικό πρόβλημα είναι οι δρόμοι πρόσβασης, αλλά σε περίπτωση που το νησί αποφασίσει ότι θα ήθελε να προχωρήσει ένα τέτοιο έργο (μάλλον περίπου στο ένα τέταρτο του μεγέθους που έχει ανακοινωθεί) θα είχε νόημα να σχεδιάσει τους δρόμους πρόσβασης με την βελτίωση του προβληματικού οδικού δικτύου στο μυαλό του; Μπορεί να πιέσει για την χρήση ντόπιων εργολάβων και εργατών; Ιδέες…

Ευχαριστώ για το χώρο και την υπομονή!

Νικόλας Κοντινάκης
Φυσικός, MSc
nkonti@gmail.com