Πριν πολλά χρόνια, με αφορμή τις πρώτες προσπάθειες στη Γερμανία για την ανακύκλωση, είχα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσω τη δραματική αλήθεια: ότι στο σύστημα που ζούμε, τίποτα  «λογικό» και «οικολογικό» δεν προχωράει αν δε γίνει εμπόρευμα και αν δεν εξασφαλιστεί πολύ σημαντικό κέρδος απ΄ αυτό.

Αργότερα συνειδητοποίησα και ότι οτιδήποτε φαίνεται  «λογικό» και «οικολογικό» προχωράει ταυτόχρονα με αυτό που φαίνεται «παράλογο» και «ρυπογόνο».

Αυτές οι σκέψεις με οδήγησαν να αρχίσω να ψάχνω τα θέματα της λεγόμενης  «ανάπτυξης», διαπιστώνοντας κάθε μέρα και περισσότερο πως ό,τι έμπαινε στο επίκεντρο ως «αντικείμενο προστασίας», περιβάλλον, πολιτισμός, τοπίο, φυσικοί πόροι, αλλά και «ήπιος ή και ποιοτικός τουρισμός», «ποιοτικά προϊόντα», έμπαινε στην πραγματικότητα μόνο και μόνο γιατί είχε μπει ήδη  στο στόχαστρο των «αγορών». Και βέβαια με στόχο τη συγκέντρωση, τον έλεγχο και την κερδοσκοπία.

Υποθέτω όχι μόνο εγώ, αλλά και πολλοί από μας, χαμογέλασαν, όταν ένιωσαν μετά από χρόνια, ως πρώτη ακτίνα φωτός το κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και το κοινωνικό φόρουμ. Δεν έχει καμιά σημασία που αυτό δεν προχώρησε. Πρόλαβε να δώσει το βασικό μήνυμα, ότι δηλαδή «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός».

Σχετικά πρόσφατα, ένας φίλος μου είπε μια άλλη «πικρή αλήθεια»: ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ή προτεκτοράτο των Αμερικάνων, άλλη λύση δεν υπάρχει!

Αν όμως πιστέψουμε κάτι τέτοιο, αν δεν πιστέψουμε ότι μπορεί να υπάρχει κι άλλη πορεία, έχει κανένα νόημα να κουραζόμαστε, ειδικά όταν βλέπουμε να γινόμαστε ταυτόχρονα και προτεκτοράτο της Ε.Ε. και προτεκτοράτο των Αμερικάνων; Είτε ο ΣΥΡΙΖΑ, είτε ένα άλλο πολιτικό υποκείμενο, θα βρει τον τρόπο να υποκαταστήσει αυτούς που σήμερα αποβάλλει το σύστημα ως φθαρμένους.

Επειδή υποθέτω όμως ότι δεν θέλουμε να γίνουμε «χαλίφης στη θέση του χαλίφη», θέλω να τονίσω ότι κατά τη γνώμη μου, ο μόνος τρόπος να το πετύχουμε είναι να δημιουργήσουμε ένα νέο όραμα  για την ανάπτυξη, να περιγράψουμε επιτέλους τι είναι αυτή η «παραγωγική ανασυγκρότηση», από ποιές αρχές θα διέπεται και σε τι θα διαφέρει η «ανάπτυξη μας» από την «ανάπτυξη τους».

Αυτό δεν είναι τόσο δύσκολο όσο φαίνεται.

Αρκεί να θέσει κανείς στόχο να ξεχωρίσει την ταχτική από τη στρατηγική και να ψάξει σε κάθε τομέα χωριστά ποιοί ήταν οι όροι λειτουργίας της «ανάπτυξής τους» σε σχέση με αυτό που θέλουμε να είναι η «ανάπτυξή μας».

Τι κοινό έχουν άραγε το θέμα της «επένδυσης» στη Μονή Τοπλού, το «Λιμάνι του Νότου», το «νέο αεροδρόμιο στο Καστέλλι» η «ανάπυξη των σύνθετων τουριστικών επενδύσεων, των γηπέδων γκολφ και της τουριστικής κατοικίας» και το «μοντέλο ανάπτυξης των βιομηχανικών ΑΠΕ»; Είναι πάντα το σύνδρομο της μεγέθυνσης, είναι το σύνδρομο των «μεγάλων» και «στρατηγικών επενδύσεων», είναι η παρουσία των παγκόσμιων κολοσσών και του τραπεζικού κεφαλαίου, των «στρατηγικών επενδυτών» και είναι η βίαιη προσπάθεια τους σήμερα, σε συνθήκες σοκ, δέους και εκβιασμών, να κατοχυρώσουν τη γη πάνω στην οποία θα υλοποιήσουν αυτά ή και άλλα που θα επιλέξουν στο μέλλον, έχοντας και το πεπόνι και το μαχαίρι. Στη χειρότερη περίπτωση θα φύγουν αφήνοντας πίσω τους συντρίμια και «καμένη γη». Εμείς, ποιά γη και με ποιές παραγωγικές δυνάμεις θα ανασυγκροτήσουμε παραγωγικά;

Θα ήθελα πάρα πολύ να μπορέσω να διαβάσω κάπου μια τεκμηριωμένη και απλή μελέτη για το ποιές είναι οι ευθύνες της ΚΑΠ και όχι μόνο οι παραλείψεις, οι υποχωρήσεις ή η διαφθορά των πολιτικών των τελευταίων δεκαετιών, για την καταστροφή της αγροτικής παραγωγής.

Θα ήθελα επίσης να μάθω πως ακριβώς ωφελήθηκε η Μεσσηνία από την «φοβερή επένδυση» του Καπετάν – Βασίλη. Όχι πόσο ανέβηκε το ΑΕΠ της Μεσσηνίας συνολικά, το ΑΕΠ που περιλαμβάνει και τους τζίρους του Καπετάν Βασίλη. Πόσοι βρήκαν δουλειά, πόσοι είναι άνεργοι, πόσοι μετανάστευσαν και τι εισόδημα έχουν σήμερα.

Ας επικεντρωθώ στο κίνημα κατά των βιομηχανικών ΑΠΕ, που αναπτύχθηκε ένα χρόνο τώρα στην Κρήτη, με μια δυναμική που εγώ τουλάχιστον δεν έχω ξαναδεί.
Κάποιοι άνθρωποι ξενυχτήσαμε για να καταλάβουμε τι συμβαίνει.
Δεν είμαστε μηχανολόγοι, ούτε οικονομολόγοι, ούτε πανεπιστημιακοί αν και θα θέλαμε όλοι αυτοί να βοηθούσαν, θέτοντας και απαντώντας τα αυτονόητα ερωτήματα που μας απασχολούν:

Τι έκανε η Ευρώπη;
Τι οδηγίες έβγαλε;
Πως καθόρισε την πολιτική για τις ΑΠΕ;

Τελευταία έγινε γνωστό ότι η Ε.Ε. εγκαλείται από τον ΟΗΕ, ότι όλα τα ωραία περί «συμμετοχικών διαδικασιών» του «Ευρωπαϊκού κεκτημένου» δεν εφαρμόστηκαν και ότι καλείται να ξαναβάλει σε συζήτηση τα σχέδια ανάπτυξης των ΑΠΕ όλων των κρατών μελών της.

Να πούμε ότι ο ΟΗΕ στηρίζει τα συμφέροντα των πυρηνικών και του πετρελαίου;. Ας το πούμε! Γιατί να μην πούμε όμως και πως κάποιο άλλοι με πλήρη αδιαφάνεια, έστησαν μια πολιτική που βασίστηκε μόνο σ’ ένα απλοϊκό και πολύ εκβιαστικό ερώτημα που τέθηκε στον καθένα: «Δεν είναι καλύτερα να παράγουμε ενέργεια από ήλιο και αέρα παρά από ρυπογόνα καύσιμα που τελειώνουν κιόλα;» Ποιός θα έλεγε όχι; Όλα τα υπόλοιπα ήταν και είναι στην πολιτική των λόμπυ που υπέβαλαν και τη νομοθεσία, στα συνέδρια των «ειδικών» και στις περισσότερες περιπτώσεις στ’ αγγλικά για να τα διαβάζουν λίγοι, οι πιο νέοι, οι λιγότερο υποψιασμένοι, οι λιγότερο σχετικοί με τα παραδοσιακά ερωτήματα:

Πόσο στοιχίζουν οι ΑΠΕ;
Ποιός πληρώνει; Ποιός επιδοτεί, ποιόν και πόσο;
Πόσο πετρέλαιο εξοικονομούμε;
Πόσους ρύπους γλιτώνουμε;
Θα κλείσουν κάποτε θερμικά εργοστάσια;  Πόσα και πότε;
Πόσο θα μειωθεί ακόμα ο πρωτογενής τομέας;
Πόσο θα θιγεί ο τουρισμός;
Θα γίνουμε ενεργειακά ανεξάρτητοι;
Πόσες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν;
Πόσες θέσεις εργασίας θα χαθούν;

Σας προκαλώ να τ’ απαντήσετε και θα εκπλαγείτε! Πρώτα γιατί δε θα βρίσκετε καθόλου στοιχεία, επειδή όλα αυτά δεν τα μετρούν κι αν τα μετρήσουν είναι μόνο σε επίπεδο τζίρων, «πραγματικών» ή και χρηματιστηριακών. Αφήνουν να τα καθορίσει η αγορά.

Μετά, όταν με χίλιους κόπους θ΄ αρχίσετε να βρίσκετε κάποια στοιχεία, θα δείτε ότι τίποτα απ’ όσα μας λένε δεν ισχύει και τίποτα απ’ ότι λένε αυτοί που θεωρούνται ακραίοι δεν είναι ψέματα!

Θα βρείτε ένα μοντέλο ανάπτυξης της ενέργειας που περιλαμβάνει ταυτόχρονα πυρηνικά, πετρέλαιο, φυσικό αέριο και κάρβουνο, να αναπτύσσονται ασύδοτα και μαζί μ’ αυτό νέα θερμικά εργοστάσια να υποστηρίζουν ως εργοστάσια βάσης τις ΑΠΕ,  θα βρείτε τους ίδιους ενεργειακούς κολοσσούς και τις τράπεζες να κάνουν ταυτόχρονο παιχνίδι μ΄ όλα αυτά. Τους Γερμανούς να κατασκευάζουν νέα εργοστάσια άνθρακα για ν’ αντικαταστήσουν τα πυρηνικά που κλείνουν , την ίδια στιγμή που προσπαθούν να ξεφορτώσουν φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα για να μην κλείσουν τα δικά τους εργοστάσια που τα παράγουν, επιβάλλοντας σχέδια «Ήλιος», ως νέα σχέδια Μάρσαλ. Από πίσω να τρέχουν οι Ολλανδοί για το δικό τους μερίδιο, σε 2.1% της ελληνικής επικράτειας υπολόγισαν τον «αναγκαίο» χώρο για επενδύσεις ΑΠΕ έναντι χρέους κι αντίστοιχα ποσοστά για Πορτογαλία και Ιρλανδία και πριν, μετά κι ενδιάμεσα  να τρέχουν οι Κινέζοι!

Θα βρείτε εδώ στην Ελλάδα να προγραμματίζεται πλήθος εργοστασίων φυσικού αερίου και νέων δικτύων που θα υποστηρίξουν τις βιομηχανικές ΑΠΕ, που κι αυτά θα τα πληρώσουμε. Θα δείτε στούς λογαρισμούς της ΔΕΗ, να πληρώνουμε για τα δίκτυα 6 φορές περισσότερο από το αυξημένο «τέλος ΑΠΕ»!

Θα κάνετε το συνειρμό για τα υποτιθέμενα κοιτάσματα υδρογονανθράκων που υποτίθεται ότι εξαντλούνται, να ανασύρονται σαν από ένα «από μηχανής θεό», κοίτα σύμπτωση, τώρα με την κρίση και κάτω από τη σκιά του Ισραήλ που θα συνεργαστούμε μαζί του και για αμυντικούς σκοπούς!

Θα πειστείτε ότι άλλο η ιδέα των ΑΠΕ κι άλλο τα έργα των κερδοσκόπων!

Το Κίνημα κατά των βιομηχανικών ΑΠΕ δεν είναι ένα απλό κίνημα διαμαρτυρίας.

Από την πρώτη στιγμή, από την πρώτη του διακήρυξη, ζήτησε μια Κρήτη αλλιώτικη απ’ αυτή που έχουμε κι απ’ όπως την καταντήσαμε, προσπάθησε να αποκαλύψει αυτά που έλεγα στην αρχή, το ψέμα και την υποκρισία, άλλα να λεν κι άλλα να σχεδιάζουνε για μας, χωρίς εμάς. Ζήτησε τ’ αυτονόητα: όταν λέμε «ένα πρότυπο ανάπτυξης με σεβασμό στους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους», να εννοούμε «ένα πρότυπο ανάπτυξης με σεβασμό στους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους».

Θέλουμε να το περιγράψουμε;

Βάννα Σφακιανάκη
environment.gr