Σοβαρό πλήγμα δέχθηκε το μεγαλεπήβολο σχέδιο της Μονής Μεγίστης Λαύρας για την εγκατάσταση στην Σκύρο εννέα γιγαντιαίων αιολικών πάρκων (111 ανεμογεννήτριες), συνολικής ισχύος 333 MW. Η επιτροπή περιβάλλοντος της Περιφέρειας στις 14/11/2011 απέρριψε τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Την ίδια ώρα η Δικαιοσύνη ερευνά την υπόθεση της Σκύρου (την έχει αναδείξει η «Κ.Ε.» στις 21/09/2008 και η «Ε» στις 25/10/2008) με την οποίο το ελληνικό Δημόσιο απώλεσε 39.000 στρ. γης και κλήθηκε να καταβάλει για την «επανάκτηση» 1.935 στρ. το εξωπραγματικό ποσό των 7,5 δισ. δραχμών.

Ειδικότερα:
Με Κοινές τους Αποφάσεις, οι υπουργοί Εθνικής Αμυνας και Οικονομικών, και σε συνεννόηση με τη φερόμενη ως ιδιοκτήτρια 39.000 στρεμμάτων στην τοποθεσία «Βουνό» της Νότιας Σκύρου Μονή Μεγίστης Λαύρας, απαλλοτρίωσαν το 1994, για την κάλυψη αναγκών του Πολεμικού Ναυτικού, δύο εκτάσεις 1.695 και 240 στρ. αντίστοιχα. Για τον προσδιορισμό του τιμήματος υπήρξαν δικαστικές αποφάσεις που καθόρισαν εξωπραγματικές τιμές: για τα 1.695 στρ. 4.200.000 δρχ./στρ. και για τα 240 στρ. 1.300.000 δρχ./στρ.

Ομως, για τις εκτάσεις αυτές, το κατά τον νόμο αρμόδιο Δασαρχείο Αλιβερίου, με το έγγραφο 601/16-2-1994 απαντώντας σε σχετικό ερώτημα, που του υπέβαλε εκ των υστέρων βέβαια το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού, αποφαίνεται ότι «από τα 1.935 στρέμματα μόνο τα 11,8 είναι γεωργικές εκτάσεις, ενώ τα υπόλοιπα είναι δασικού χαρακτήρα εδάφη και σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις των περί Δασών Νόμων και Διαταγμάτων διαχειρίζονται ως Δημόσια», που με απλά λόγια σημαίνει ότι ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο.

Η Μονή προσέφυγε στα δικαστήρια και το Δημόσιο, που ουσιαστικά απουσίαζε (τυπικά και μόνον ήταν παρόν στη δίκη), κλήθηκε να καταβάλει το παραπάνω ποσό. Τα χρήματα αυτά δεν πρέπει να έχουν καταβληθεί στο σύνολό τους (δεν είναι γνωστό το υπόλοιπο της οφειλής) αλλά η απαλλοτρίωση έχει ήδη μεταγραφεί στο Υποθηκοφυλακείο Σκύρου.

Η Μονή Μεγίστης Λαύρας αργότερα προσπάθησε να επωφεληθεί των διατάξεων του Κανονισμού 2078/92 και υπέβαλε αίτημα για την ένταξη των υπόλοιπων 37.000 στρεμμάτων δημόσιας δασικής γης, που ενέμετο στο πρόγραμμα «Παύση καλλιέργειας γεωργικών γαιών» (πρόκειται για ένα πρόγραμμα που έγινε γνωστό στην εφαρμογή του ως το σκάνδαλο των οικοπάρκων [και οδήγησε στην αυτοκτονία, το 2001 τον διευθυντή Αγροτικής Ανάπτυξης του Νομού Ιωαννίνων], στο οποίο συμμετέχουν κι άλλες Μονές του Αγίου Ορους και εξ όσων γνωρίζω βρίσκεται ακόμη υπό δικαστική διερεύνηση). Ομως, οι αρμόδιες υπηρεσίες απέρριψαν το αίτημα προβάλλοντας λόγους χαρακτήρα (δασικές) αλλά και κυριότητας (Δημόσιες) των συγκεκριμένων εκτάσεων.

Για να αντιμετωπίσει τη κατάσταση αυτή, η μονή προσέφυγε στα δικαστήρια για το ιδιοκτησιακό, όπου βέβαια πέτυχε τόσο σε πρώτο (απόφαση 434/99 Πρωτοδικείου Χαλκίδας) όσο και σε δεύτερο βαθμό (απόφαση 8665/2000 Εφετείου Αθηνών) την αναγνώριση της κυριότητας των 37.000 στρεμμάτων με βάση τα χρυσόβουλα του Νικηφόρου Φωκά, παρότι έπρεπε σύμφωνα με το νόμο να επιληφθούν του ζητήματος αρχικά τα Συμβούλια Ιδιοκτησίας Δασών.

Κι ενώ το Δημόσιο έχει καταθέσει αναίρεση κατά της απόφασης του Εφετείου στον Αρειο Πάγο, έρχεται το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους και με την υπ' αρ. 457/28-5-2001 γνωμοδότησή του εισηγείται την απόσυρση της αναίρεσης, πράγμα που έγινε δεκτό από τον αρμόδιο υφυπουργό Οικονομικών.

Ολα τα παραπάνω επιχειρήθηκε να καλυφθούν εκ των υστέρων και νομοθετικά με την προσθήκη την ύστατη στιγμή (δεν υπάρχει στο σχέδιο νόμου) στο άρθρο 15 του Ν. 3208/03 της φράσης: «Τα δάση και οι δασικές εν γένει εκτάσεις των περιοχών [...] και της νήσου Σκύρου του Νομού Ευβοίας, τα οποία υπέκειντο σε διαχείριση, ως ιδιωτικά, σύμφωνα με την 70534/30-11-1894 διαταγή του Υπουργείου Οικονομικών, αναγνωρίζονται ως ιδιωτικά». Βέβαια της συγκεκριμένης διαταγής υπήρξε άλλη μεταγενέστερη του Υπουργείου Οικονομικών, η 83451/4-09-1898, με την οποία «ειδικώς αναγνωρίζονται τα δάση Σκύρου ως δημοτικά».

Πολλά τα ζητήματα που πρέπει να διερευνήσει η Δικαιοσύνη σχετικά με τις παραλείψεις και τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν τόσο με τη διαχείριση της συγκεκριμένης δημόσιας περιουσίας όσο και με την απαλλοτρίωση, όπως:

1 Γιατί δεν αναζήτησε το Δημόσιο αναγνωρισμένους τίτλους κυριότητας για τις υπό απαλλοτρίωση εκτάσεις και στηρίχτηκε σ' έναν αόριστο τίτλο, ένα απλό πρωτόκολλο του 1847 του Δημοσίου (το εκπροσώπησαν ο τότε οικονομικός έφορος και ο έπαρχος Σκοπέλου) παραχώρησης μιας έκτασης για τη βοσκή αιγοπροβάτων; Μήπως η παράκαμψη των αρμοδίων για τη διαχείριση τέτοιων εκτάσεων Υπηρεσιών είχε σχέση με την αμφισβήτηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος τους;

Η Μονή Μεγίστης Λαύρας μπορεί να υπάγεται στο αυτοδιοίκητο του Αγίου Ορους, δεν μπορεί όμως να τύχει προνομιακής μεταχείρισης έναντι των άλλων φυσικών ή νομικών προσώπων, που σε αντίστοιχες περιπτώσεις ακολουθούν τις διαδικασίες αναγνώρισης κυριότητας μέσω της διοικητικής και δικαστικής οδού, όπως βέβαια εν μέρει έπραξε και η ίδια σε επόμενο χρόνο για τα υπόλοιπα 37.000 στρέμματα.

2 Γιατί δεν προβλήθηκε ο δασικός χαρακτήρας των υπό απαλλοτρίωση εκτάσεων για τον υπολογισμό του τιμήματος (άρθρο 6 Ν. 998/79), ώστε να μην υπάρξει καμία δυνατότητα καθορισμού οικοπεδικών τιμών; Τα συγκριτικά στοιχεία που υπάρχουν δεν οδηγούν στο εξωφρενικό ποσό των 7,5 δισ. δραχμών.
Για να γίνουν αντιληπτά τα μεγέθη, αρκεί να αναφερθεί ότι αντίστοιχου χαρακτήρα εκτάσεις στο Γραμματικό Αττικής εκτιμήθηκαν το 2008 από το Σώμα Ορκωτών Εκτιμητών με 440 ευρώ (150.000 δρχ.)/στρέμμα.

Είναι χαρακτηριστική εξάλλου η αντίδραση του Δήμου Σκύρου που με έγγραφό του (4571/30-12-2002) προς το Τμήμα Απαλλοτριώσεων του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών διαμαρτύρεται για το καθεστώς δυσαναλογίας που έχει διαμορφωθεί μεταξύ τιμήματος αποζημίωσης των προς απαλλοτρίωση εκτάσεων στη Σκύρο και πραγματικής αγοραίας αξίας αυτών, αφού ακόμη και οι αγροτικές εκτάσεις που μεταβιβάζονταν πριν από μερικά χρόνια (1980) στη Σκύρο δεν ξεπερνούσαν τις 4.000 δρχ./στρέμμα.

3 Γιατί διαρκούσης της αντιδικίας, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους δέχτηκε να απαντήσει στο ερώτημα αν μπορεί να σταματήσει το Δημόσιο τη δίκη και να αποδεχτεί τις αξιώσεις της Μονής, ενώ μπορούσε να δεχτεί ερωτήματα μόνο σε θέματα διοίκησης και διαχείρισης των επίδικων εκτάσεων, δηλαδή ποιος πρέπει να επιμελείται την περιοχή που είναι επίδικη μέχρι να λήξει η αντιδικία;
Αυτό το ερώτημα δεν έπρεπε να υποβληθεί, γιατί επί τέτοιων θεμάτων μόνο τα αρμόδια δικαστήρια πρέπει να αποφασίζουν.

4 Γιατί αγνοήθηκε από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους η υπ. αρ. 93379/40/26-5-1997 επιστολή που έλαβε από τη Γενική Γραμματεία Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος, σύμφωνα με την οποία δεν εξαιρέθηκε η Σκύρος από τις διατάξεις του Β.Δ. του 1936 «περί ιδιωτικών δασών», πράγμα που σημαίνει ότι ισχύει για τα δάση και τις δασικές της εκτάσεις το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου; Πέραν αυτού, έχει καταστεί σαφές, με τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και τις περί δημοσίων κτημάτων, ότι δεν στοιχειοθετούνται δικαιώματα κυριότητας από την άσκηση δικαιωμάτων χορτονομής.
Ιδιαίτερα για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Σκύρου, από τη χορτονομή των αγροτικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων μέχρι τη διαχείριση των δασών και των δασικών εκτάσεων, στοιχειοθετούνται επαρκώς απόψεις (μια τέτοια υπάρχει στην έκθεση του αείμνηστου Μιχάλη Στεφανίδη για «το συντελεσθέν έργον της κοινότητος Σκύρου επί προεδρίας του 1934-1940») που αποδεικνύουν ότι -σε περίπτωση βέβαια που δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου- τα δάση είναι δημοτικά.

Είναι κι αυτός ένας από τους σοβαρούς λόγους για τους οποίους η τοπική κοινωνία αντιδρά έντονα στην εγκατάσταση των αιολικών πάρκων.

Του ΒΑΓΓΕΛΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Πρώην βουλευτή Ευβοίας
enet.gr