Φαραωνικά έργα θα απαιτήσει σε Λέσβο, Λήμνο και Χίο η γιγαντιαίας κλίμακας βιομηχανική επένδυση «Αιγαία Ζεύξη» της εταιρείας «Ρόκας Ανανεώσιμες», θυγατρικής του ισπανικού ενεργειακού κολοσσού Iberdrola.

Ξανανάβουν οι μηχανές για την πραγματοποίηση της μεγάλης επένδυσης με την ονομασία «Αιγαία Ζεύξη» της εταιρείας «Ρόκας Αιολική Βόρειος Ελλάς ΙΙ ΑΒΕΕ», που αφορά την εγκατάσταση 28 Αιολικών Πάρκων (Α/Π) συνολικής ισχύος 706 ΜW, στο Βόρειο Αιγαίο -από τα οποία τα 10 πρόκειται να εγκατασταθούν στη Λέσβο, τα 11 στη Λήμνο και τα 7 στη Χίο- και αποσκοπεί στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.

Ενάμιση χρόνο μετά την έγκριση για την πραγματοποίηση της επένδυσης από το Περιφερειακό Συμβούλιο Βορείου Αιγαίου τον Νοέμβριο του 2012, η εταιρεία συγκεντρώνει τις αναγκαίες γνωμοδοτήσεις των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, επιδιώκοντας να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου η διαδικασία αδειοδοτήσεων. Ηδη, η εταιρεία έχει στα χέρια της τρεις πράξεις χαρακτηρισμού του διευθυντή Δασών Λέσβου για εκτάσεις περίπου 6.500 στρεμμάτων στο δυτικό και κεντρικό τμήμα της Λέσβου.

Επένδυση-μαμούθ
Το έργο «Αιγαία Ζεύξη», που αποσκοπεί στη σύνδεση των τριών νησιών του Βορείου Αιγαίου με το Ηπειρωτικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη επένδυση του Ομίλου Ρόκα στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην Ελλάδα, αφού πρόκειται για μια επένδυση σχεδόν τριπλάσια σε μέγεθος σε σύγκριση με όλες τις μέχρι τώρα επενδύσεις του Ομίλου μαζί. Ο Ομιλος Ρόκα, μέλος του ισπανικού ομίλου Iberdrola Renovables, ενός από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς ομίλους στον κόσμο, λειτουργεί σε όλη την Ελλάδα 17 Α/Π, συνολικής ισχύος 250,7 MW, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Επιστημονικής Ενωσης Αιολικής Ενέργειας (Μάιος 2013).

Τα σχέδια των επενδυτών προβλέπουν την εγκατάσταση 353 ανεμογεννητριών (Α/Γ) συνολικά (153 στη Λέσβο, 125 στη Λήμνο, 75 στη Χίο) σε κορυφογραμμές με χαμηλή φρυγανώδη βλάστηση που θα συνδέονται μεταξύ τους με υπόγεια καλώδια μεσαίας τάσης. Η κάθε Α/Γ θα έχει ύψος 67 μέτρα, πτερύγιο 39 μέτρα, βάρος 231 τόνους και ισχύ 2 MW.

Για τις ανάγκες αυτής της επένδυσης απαιτούνται διανοίξεις πολλών νέων χωμάτινων οδών, περίπου 200 χλμ., εκσκαφές 330 χλμ. για καλωδιώσεις μεσαίας και υψηλής τάσης, εκσκαφές 353 μεγάλων θερελίων με μήκος και πλάτος περίπου 15 μέτρων και βάθους 2,4 μέτρων που θα θεμελιωθούν στο έδαφος με οπλισμένο σκυρόδεμα, ισάριθμες διαμορφώσεις πλατειών μεγάλων διαστάσεων (45×25 μέτρων), καθώς και εργοταξιακοί χώροι 386.000 τ.μ. που συνεπάγονται μεγάλες συγκεντρώσεις μπάζων και διαφόρων άχρηστων υλικών.
…………………………………………….

ΕΚΘΕΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ: «ΜΕΓΑΛΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ… ΣΤΑ ΜΙΚΡΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ;»

Ανεπανόρθωτη βλάβη, κανένα όφελος
Οπως γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για γιγαντιαίας κλίμακας βιομηχανική επένδυση που, αναπόφευκτα, θα τραυματίσει ανεπανόρθωτα το τοπίο και το περιβάλλον των βορειοαιγαιοπελαγίτικων νησιών. Μια πρώτη αποτίμηση για τις επιπτώσεις αυτής της επένδυσης στο περιβάλλον των τριών νησιών γίνεται στην έκθεση-μελέτη «Μεγάλα αιολικά πάρκα… στα μικρά νησιά του Βορείου Αιγαίου;» που πραγματοποίησαν οι Ευάγγελος Παυλής, υποψήφιος διδάκτωρ-ερευνητής, και Θεανώ Σ. Τερκενλή, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστήμιου Αιγαίου.

Στην έκθεσή τους, οι δύο επιστήμονες καταθέτουν μια αναλυτική αναφορά «στις ποικίλες, τεράστιες και πρωτοφανείς αρνητικές επιδράσεις της επένδυσης Ρόκα στο πολυδιάστατο νησιωτικό τοπίο», επισημαίνοντας ότι η εν λόγω επένδυση αντιτίθεται και παραβιάζει κατάφωρα την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο, η οποία υπεγράφη το 2000 και την οποία έχει υπογράψει και κυρώσει η χώρα μας το 2010.

Σύμφωνα με την έκθεση, σχεδόν η μισή επένδυση βρίσκεται εντός προστατευόμενης περιοχής Natura (όλη η επένδυση στη Χίο και το μεγαλύτερο μέρος της στη Λέσβο), γεγονός που συνεπάγεται δυσμενείς επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και ιδιαίτερα σε ευπαθή είδη. Ως εκ τούτου, το έργο αντιτίθεται στην Οδηγία 92/43/ΕΚ και στις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας σε προστατευόμενες φυσικές περιοχές, και ειδικά για περιοχές NATURA, αντί να διασφαλιστεί η νομοθεσία της Ε.Ε. που αφορά την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας. Οι επιπτώσεις στην τοπική βιοποικιλότητα, αναφέρεται, θα οδηγήσουν σε ανάλογες επιπτώσεις και στη μορφή του τουρισμού (οικοτουρισμός) που βασίζεται στην παρατήρηση της βιοποικιλότητας (παρατήρηση φυτών, ζώων και πουλιών), όπως το bird-watching.

Σε ό,τι αφορά τον αντίκτυπο που έχει η επένδυση στο νησιωτικό τοπίο, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι «οι τεχνικές εκθέσεις της εταιρείας ανάγουν το τοπίο σε οπτικό σχήμα, θεωρώντας υποκειμενική την άποψη περί όχλησης του τοπίου, κάνοντας λόγο για “μηδενική επιβάρυνση του τοπίου”, για “αποκατάσταση τοπίου μετά το πέρας των εργασιών” κ.λπ., τα οποία σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα».

*Σε ό,τι αφορά το υπέδαφος, θα επηρεαστεί από τις εκσκαφές εκατοντάδων χιλιομέτρων και μεγάλων θεμελίων του έργου.

*Το Απολιθωμένο Δάσος του Σιγρίου Λέσβου (που παράλληλα αποτελεί πόλο έλξης τουριστών από όλο τον κόσμο), το οποίο εκτείνεται σε περιοχή 150.000 στρεμμάτων, στο δυτικό τμήμα της Λέσβου και έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της Φύσης ανάμεσα σε 51 κηρυγμένα παγκοσμίως (καταλαμβάνοντας το 89% της συνολικής έκτασής τους) θα δεχτεί την αρνητική επίδραση της συγκεκριμένης επένδυσης, λόγω της ύπαρξης πολλών απολιθωμάτων ιδιαίτερης πολιτισμικής και επιστημονικής αξίας στην ευρύτερη περιοχή, όπου εκτείνεται.

*Στη Λήμνο, το έδαφος της περιοχής της Χερσονήσου του Φακού αποτελείται από ηφαιστειακά πετρώματα, όπου έχουν επίσης βρεθεί απολιθωμένα δέντρα ηλικίας 17-20 εκατομμυρίων ετών, ενώ απολιθωμένοι κορμοί δέντρων έχουν εντοπιστεί και στον λόφο Παραδείσι της Λήμνου, ο οποίος επίσης προορίζεται για εγκατάσταση ανεμογεννητριών.

Διάβρωση
Αλλά και η γεωμορφολογία του νησιωτικού τοπίου θα αλλάξει δραματικά με τη διάνοιξη των απαιτούμενων δρόμων και εκσκαφών που θα έχουν και ανάλογες δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως η διάβρωση του οδικού δικτύου από βροχοπτώσεις, φαινόμενο που ήδη παρατηρείται εντόνως στο δυτικό τμήμα του νησιού της Λέσβου. «Η εν λόγω επένδυση», αναφέρουν οι ερευνητές, «επηρεάζει άμεσα τις διαστάσεις του τοπίου και στα τρία νησιά, καθότι, μέσω της διάνοιξης πολλών νέων χωμάτινων οδών, των εκσκαφών εκατοντάδων χιλιομέτρων, της διαμόρφωσης εκατοντάδων πλατειών μεγάλων διαστάσεων κ.λπ., τα οποία θα διασχίσουν κορυφογραμμές, βουνά, λόφους και πεδιάδες, θα μεταβάλει τόσο τη μορφή όσο και τη σύνθεση των εδαφικών σχηματισμών.

«Με την καινούργια αυτή επένδυση», αναφέρουν, «το ομοιογενοποιημένο βιομηχανικό τοπίο των αναρίθμητων ανεμογεννητριών θα παράγεται και θα καταναλώνεται ως προϊόν και υπηρεσία της αιολικής βιομηχανίας, ενώ η βιομηχανική διάσταση του τοπίου θα υπερισχύει των άλλων του διαστάσεων. Αρα, με τη συνολική αυτή επένδυση, η εν λόγω βιομηχανία θα παρεμβαίνει και θα διαχειρίζεται σημαντικό μέρος του νησιωτικού μας τοπίου, βάσει της προσφοράς και της ζήτησης ενέργειας, προσαρμόζοντας τη νησιωτική πραγματικότητα σε μια καπιταλιστική αναγκαιότητα, με στόχο την επαύξηση του οικονομικού κέρδους της εταιρείας -συχνά μη λαμβάνοντας υπόψη τον παράγοντα άνθρωπο και την πολυδιάστατη σχέση και αλληλεπίδρασή του με τον περιβάλλοντα χώρο. Μεταξύ άλλων, θα υποβιβαστεί και η τοπική τωρινή και μελλοντική τουριστική βιομηχανία».

Χαμένοι οι κάτοικοι
Πέραν των επιπτώσεων στο περιβάλλον και το τοπίο, το άμεσο κέρδος των κατοίκων των συγκεκριμένων νησιών από την εν λόγω επένδυση αφορά μόνο τους κατοίκους των Δημοτικών Ενοτήτων και όχι όλους τους κατοίκους και είναι μικρό. Στην καλύτερη περίπτωση, βάσει των υπολογισμών της εταιρείας, θα κυμαίνεται από 10-20 ευρώ τον μήνα, μέσω της μείωσης των λογαριασμών της ΔΕΗ, το οποίο είναι πιθανότατο να πέσει και πολύ παρακάτω, λόγω των απωλειών ενέργειας που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Συνεπώς, το ρεύμα που θα παράγεται στα νησιά θα προορίζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος του για εξαγωγή, δίχως να αποδίδονται τα αντίστοιχα οφέλη στους πολίτες. Αν συνυπολογιστεί και η ζημιά από τις αναμενόμενες επιπτώσεις στις διάφορες ειδικές και 10 εναλλακτικές μορφές τουρισμού (που προσφέρει ή μπορεί να προσφέρει στο μέλλον ο τόπος), τότε το οποιοδήποτε όφελος της επένδυσης καθίσταται επιπρόσθετα αμφισβητούμενο, επισημαίνεται στην έκθεση.

Από την άλλη, η επαγγελλόμενη τόνωση του κατασκευαστικού/ οικοδομικού κλάδου των νησιών αυτών αναμένεται να είναι πρόσκαιρη, ενώ οι νέες θέσεις απασχόλησης που προτείνονται από την εταιρεία είναι λίγες συγκριτικά με το μέγεθος του έργου που επιδιώκει την κάλυψη καταναλωτικών αναγκών ενέργειας του 14% του συνόλου των ελληνικών νοικοκυριών) και σε τοπικό επίπεδο φαίνεται να αφορούν ελάχιστες θέσεις, κυρίως ανειδίκευτων εργατών.

Οσον αφορά τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, λόγω της υποκατάστασης των πετρελαϊκών καυσίμων από αιολική ενέργεια, το θέμα είναι πιο πολύπλοκο (απ’ ό,τι παρουσιάζεται στις Τεχνικές Εκθέσεις του έργου) και εξαρτάται από μια σειρά αλληλεπιδρώντων παραγόντων. Για παράδειγμα, η Δανία που σήμερα καλύπτει περίπου το 20% της κατανάλωσης ρεύματός της από την αιολική ενέργεια, δεν έχει καταφέρει ακόμη να μειώσει τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, ενώ παράλληλα μειώθηκαν τα εισοδήματά της από τον τουρισμό και υπήρξαν επιπτώσεις στην κτηνοτροφία. Το ίδιο ισχύει και για τη Γερμανία.

………………………………………….

ΜΕΛΕΤΗ ΕΜΠ: «ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΣΤΙΣ ΝΗΣΟΥΣ ΛΗΜΝΟ, ΛΕΣΒΟ ΚΑΙ ΧΙΟ»

Οικοτουρισμός (!) στα νέα «τοπία της ενέργειας»
Στον αντίποδα της έκθεσης, που τεκμηριώνει τις επιπτώσεις της εγκατάστασης των 353 ανεμογεννητριών στη Λέσβο, τη Λήμνο και τη Χίο, που κοινοποιήθηκε την ίδια χρονιά που εγκρίθηκε η πραγματοποίηση της επένδυσης, η Χ. ΡΟΚΑΣ ΑΒΕΕ αναθέτει σε ομάδα αρχιτεκτόνων–μηχανικών και περιβαλλοντολόγων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου την εκπόνηση μιας ανάλογης μελέτης επικεντρωμένης θεματικά στις επιπτώσεις των αιολικών πάρκων στο τοπίο των νησιών.

Σε αυτή την -κατά παραγγελία- μελέτη, που εκπονήθηκε για λογαριασμό της εταιρείας το 2013, με τίτλο «Τοπίο και αιολικά πάρκα στις νήσους Λήμνο, Λέσβο και Χίο», τα επιστημονικά ευρήματα «τυγχάνει» να είναι εντελώς διαφορετικά από αυτά της ανεξάρτητης έρευνας που είχε προηγηθεί, καθώς στην ουσία εξωραΐζονται -ακόμη και τεχνηέντως- αυτές καθαυτές οι ανεμογεννήτριες, ενώ το βιομηχανικής κλίμακας αιολικό πάρκο που θέλει να εγκαταστήσει ο Ομιλος Ρόκα στα τρία νησιά δεν βλάπτει διόλου το τοπίο και το περιβάλλον των νησιών.

«Μνημεία»
Τεχνηέντως, λοιπόν, και με διόλου επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση, αυτή η έκθεση αξιοποιεί το γεγονός ότι η έννοια του Τοπίου είναι ιδιαίτερα σύνθετη και, συνεπώς, επιδέχεται διαφόρων ερμηνειών και προσεγγίσεων. Ετσι, βαφτίζει τις ανεμογεννήτριες μνημεία βιομηχανικής αρχαιολογίας του 21ου αιώνα. Κάπως εσπευσμένα χρονολογικά, βέβαια, οι ανεμογεννήτριες αποκτούν πρώιμη ιστορικότητα, καθώς -σύμφωνα με τη Διεθνή Επιτροπή για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς- «η βιομηχανική κληρονομιά είναι τα κατάλοιπα του βιομηχανικού πολιτισμού που έχουν ιστορική, τεχνολογική, κοινωνική, αρχιτεκτονική ή επιστημονική αξία».

Κατά ανάλογο τρόπο, στην έκθεση οι ανεμόμυλοι του Αιγαίου χαρακτηρίζονται προπομποί των ανεμογεννητριών. Μια σύγκριση που, όσο και αν ευσταθεί σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση στο έπακρο της ανεξάντλητης ενέργειας του ανέμου, χωλαίνει σε ό,τι αφορά το μερικών μέτρων ύψος των ανεμόμυλων με φτερωτές και τις ανεμογεννήτριες μεγαθήρια με τα μεταλλικά πτερύγια, πόσω μάλλον επειδή οι πρώτοι εξασφάλιζαν στους ανθρώπους το ψωμί, ενώ οι δεύτερες εξασφαλίζουν αμύθητα κέρδη στις ενεργειακές εταιρείες.

Οι συγγραφείς αυτής της μελέτης δίνουν τη δική τους ερμηνεία στις αντιδράσεις που έχουν εκδηλωθεί ενάντια στην εγκατάσταση των γιγαντιαίων ανεμογεννητριών: «Η αντίδραση στις ανεμογεννήτριες είναι ανάλογη με την παρεξήγηση, την αντίθεση που έχει εκφραστεί ιστορικά προς το οπλισμένο σκυρόδεμα, παραγνωρίζοντας ότι το υλικό αυτό διαθέτει μια φυσική διάσταση και, άρα, μια αλήθεια» αποφαίνονται. Και σε άλλο σημείο, παραβλέποντας τη βιομηχανική κλίμακα της επένδυσης, αναρωτιούνται: «Το παράδοξο με την αιολική ενέργεια είναι ότι ενώ αποτελεί καταρχήν περιβαλλοντική πολιτική (συμβάλει στη μείωση εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου), συγκεντρώνει σημαντικές περιβαλλοντικές ενστάσεις και για τις επιπτώσεις που δημιουργεί στο τοπίο».

Επικαλούμενοι -δε- παραδείγματα αιολικών πάρκων στις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία, που έχουν γίνει τουριστικοί πόλοι, υποστηρίζουν ότι «τα αιολικά πάρκα συνδέονται, είτε από τον σχεδιασμό τους είτε εκ των υστέρων, στην πράξη, με οικοτουρισμό», προφανώς σηματοδοτώντας εκ νέου αυτό που αποκαλείται «εναλλακτικός» τουρισμός. Εκτός κι αν ο οικοτουρισμός -όπως τον εννοούν- αφορά περιηγήσεις στα νεοαναδυόμενα από τα αιολικά πάρκα «τοπία της ενέργειας»…

Οπως ακριβώς αναφέρεται σε άλλο σημείο στην -κατά παραγγελία- μελέτη της εταιρείας Χ. ΡΟΚΑΣ ΑΒΕΕ: «Σήμερα είναι γενικά παραδεκτό από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (κυρίως στη Γαλλία -κεντρική εξουσία, επιχειρηματίες/ επενδυτές, τοπική αυτοδιοίκηση κ.λπ.) ότι είναι αδύνατον, με δεδομένο το μέγεθος των ανεμογεννητριών, να επιχειρηθεί η απόκρυψη της επίπτωσής τους στο τοπίο. Η στρατηγική του “καμουφλάζ”, αν και κάποτε είχε ακολουθηθεί, είναι πια ξεπερασμένη, άκυρη και δεν εφαρμόζεται. Η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών πρέπει να νοηματοδοτείται, να “νομιμοποιείται” και να αιτιολογείται στο πλαίσιο μιας οπτικής για τη δημιουργία νέων τοπίων που πολλές φορές αναφέρονται ως τοπία της ενέργειας».

Τάσος Σαράντης
efsyn.gr