Ο διαφορετικός

δημοσιεύτηκε στην στήλη:ελεύθερες πτήσεις

23/03/2015 - 11:04

Στιγμιότυπο από την ταινία «Σάμουρε» του Θοδωρή Παπαδουλάκη.

Η υπόθεση bullying δεν εμφανίστηκε ξαφνικά στην κοινωνία, είναι ένα φαινόμενο που προϋπήρχε της υπόθεσης του Βαγγέλη. Γιγαντώθηκε τα τελευταία χρόνια ειδικά στα σχολεία με την εξάπλωση του διαδικτύου, τα smartphones και τα social media (cyber bullying).

Η έλλειψη παιδείας και ανατροφής προσπαθεί να καλύψει τα κενά στα αγεφύρωτα χάσματα και στα κόμπλεξ κατωτερότητας που δημιουργούνται, με τραμπουκισμούς και χρήση βίας λεκτικής και σωματικής. Δεν θα μιλήσω για αμορφωσιά που μιλούν πολλοί, δεν με καλύπτει, έχουμε δει και παραδείγματα bullying από μορφωμένους ανθρώπους. Άλλο η μόρφωση και άλλο η παιδεία.

Σε πολλά μέρη και ιδιαίτερα σε μικρές κλειστές και συνήθως «στενές» κοινωνίες το ανδρικό πρότυπο που καλλιεργείται είναι αυτό του «Νταή», που ολοένα και περισσότερα παιδιά και συνήθως έφηβοι ταυτίζονται για να καλύψουν την δειλία τους να επιβεβαιώσουν το αντριλίκι τους και να ξεχωρίσουν από το «διαφορετικό». Τι είναι όμως αυτό το «διαφορετικό»;

Είναι διαφορετικός αυτός που τυχαία γεννήθηκε με κάποια σωματική ιδιαιτερότητα; Με άλλο χρώμα στο δέρμα του; Με κάποια δυσλεξία; Αυτός που γεννήθηκε κάποια χιλιόμετρα μακριά από εσένα πίσω από σύνορα; Αυτός που είναι ομοφυλόφιλος; Αυτός που πιστεύει σε άλλο θεό; Αυτός που έχει νοητική υστέρηση; Και αν ναι σε τι διαφέρει;

Φοίτησα σε ένα Γυμνάσιο που το σκεφτόμουν στα διαλείμματα για να πάω στην βρύση να πιω νερό. Το bullying λειτουργεί άσχημα στον ψυχισμό του ανθρώπου, σε κάποιους μπορεί να παραμείνει ως μία κακή μακρινή ανάμνηση, κάποιους όμως όπως αποδείχθηκε μπορεί να τους οδηγήσει μέχρι και στον θάνατο.

Αυτή η συμπεριφορά και η αναπαραγωγή της μετατρέπει αμέσως και τον θύτη σε θύμα. Στην ουσία ο θύτης αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει λεκτική ή σωματική βία ακολουθώντας το πρότυπο για να γίνει αποδεκτός στους υπόλοιπους όμοιους του. Για να ξεχωρίσει από τους «διαφορετικούς», να μην απομονωθεί, να μην δεχθεί εκείνος το πείραγμα και να μην πάθει αυτός αυτό που παθαίνουν οι άλλοι. Είναι και αυτός ένα θύμα της κατάστασης αλλά δεν είναι αυτός που θα ζει με τραυματισμένο τον ψυχισμό του και με ότι επιπτώσεις αυτό θα έχει.

Ελάχιστα θύματα μιλούν σε αυτές τις περιπτώσεις από την μία ο φόβος και από την άλλη ποιος ξέρει, ίσως το σύνδρομο της Στοκχόλμης. Οι υπόλοιποι που βλέπουν πρέπει να αφυπνιστούν και να ενεργοποιηθούν. Η κοινωνία, η πολιτεία και οι θρησκείες από μόνες τους δύσκολα θα πράξουν, θα εθελοτυφλούν όπως σε πολλά θέματα, θα καλύπτουν η θα αφήνουν ένα γεγονός να περάσει ώσπου να το κρύψει ο χρόνος, αλλά όχι η ψυχή.

Ο Γιάννης Αγγελάκας σε μία συναυλία στο Βύρωνα μέρες μετά την δολοφονία του Παύλου Φύσσα και μετά το άκουσμα γνωστού συνθήματος απέναντι σε φασίστες, είχε πει ότι πρέπει να προσέχουμε όλοι τον φασίστα που κρύβουμε μέσα μας. Να κάνουμε λοιπόν την αυτοκριτική μας, και πρώτος εγώ, και να χτυπήσουμε αυτό το φαινόμενο από την ρίζα που είναι η παιδεία μέχρι την κορυφή του που είναι η καθημερινότητα.

Φυσικά και δεν τους βάζω όλους στο ίδιο τσουβάλι, φυσικά και δεν είμαστε όλοι υπεύθυνοι, όσο και αν ακούγετε κάπως αυτό. Κάποιοι δίνουμε μάχη καθημερινά απέναντι στον ρατσισμό και στον φασισμό σε έναν διεφθαρμένο κόσμο που δυστυχώς το να μην δεχόμαστε την διαφορετικότητα έχει γίνει κανόνας.

Στο μυαλό μου ήρθε μία ταινία μικρού μήκους που είδα στο φεστιβάλ «κάτι γίνεται…» στην Ικαρία το καλοκαίρι, το «Σάμουρε» του σκηνοθέτη Θοδωρή Παπαδουλάκη. Η ταινία απέσπασε το 2005 το βραβείο Καλύτερης Μικρού Μήκους Ταινίας στο 27ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Montpellier (Γαλλία), και στο 28ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας βραβεύτηκε με την «Τιμητική Διάκριση Σεναρίου». Προσπαθεί να περάσει ένα μήνυμα με μία ιδιαίτερη ματιά.

Ταιριάζει αρκετά με την υπόθεση του Βαγγέλη, προφανώς και δεν έχω κάτι με τους Κρητικούς αλλά όταν ακούω για Κρητική λεβεντιά θα προτιμούσα να θυμάμαι την αντίστασή τους απέναντι στους κατακτητές και όχι την αντίδραση τους απέναντι στους «διαφορετικούς».