Ισοπεδώνοντας τον Πράμνο, ένα μνημείο ιστορικό, γεωλογικό και περιβαλλοντικό θα σημάνει αυτομάτως και το πέρασμα από ένα ήδη εύθραυστο φυσικό σύστημα σε ένα άλλο ακόμη πιο ασταθές όπου καμιά περιβαλλοντική μελέτη δεν πρόκειται να αποτυπώσει και καμία γνωμοδότηση ειδικού δεν μπορεί να προβλέψει. Ποια περιβαλλοντική μελέτη για παράδειγμα θα λάβει υπόψη της τη συμβιωτική σχέση μυκήλιου μανιταριών και δέντρου, μέσα στα δάση του νησιού; Ποια περιβαλλοντική μελέτη θα συνυπολογίσει ότι 75% των βροχοπτώσεων ανακυκλώνεται από τα φυλλώματα και το υγρό έδαφος που ενθαρρύνουν την εξάτμιση δημιουργώντας τοπικές νεφώσεις που προστατεύουν την περιοχή από την υπερβολική ακτινοβολία; Προφανώς καμία, κι όμως αυτές είναι απλές γνώσεις κάποιων μηχανισμών της φύσης που μπορεί κανείς να τις βρει σε ένα παιδικό βιβλίο. Όχι όμως και στις περιβαλλοντικές μελέτες γιατί δεν μπορούμε ακόμη να κατανοήσουμε ικανοποιητικά τη συνολική λειτουργία της φύσης. Επομένως αυτές απλά συντάσσονται και εγκρίνονται μονάχα για το τυπικό της υπόθεσης.

Είναι αδιανόητο να τεμαχίζουμε τη φύση σε προστατευόμενες περιοχές και μη. Να λέμε ότι στις μεν πρώτες αναμένουμε την ευαισθησία του όποιου εργολάβου επιχειρηματία βάσει μελέτης και στις δε άλλες να ανάβουμε το πράσινο φως για την επιχειρηματική ασυδοσία. Είναι οξύμωρο να κατατάσσουμε ένα είδος πάνω από ένα άλλο, να διακηρύσσουμε ότι ένα φυτό η ένα ζώο είναι πιο σημαντικό από ότι τα υπόλοιπα μέσα στην κοινότητά του και τα ανθρώπινα συμφέροντα πάνω από όλα. Στη δεδομένη δε περίπτωση υπεράνω όλων ο βιομήχανος και οι αναγγελίες των δούρειων ίππων του στην ικαριακή κοινωνία. Σύντομα η φρασεολογία τους αναμένεται να επικεντρωθεί  στο ότι το έργο αποτελεί μια στρατηγική επιλογή με γνώμονα  το «καλό» της Ικαρίας, βασιζόμενη σε σαθρά επιχειρήματα, λες  και το μέλλον της Ικαρίας εξαρτάται από τα όποια πιθανά δημοτικά έσοδα θα μπορούσε να αποφέρει μια τέτοια τερατώδης και καταστροφική αλλοίωση του νησιού και όχι από τη βούληση και τις πράξεις των κατοίκων του.

Αλήθεια πόσο κοστίζει ο κάθε αιωνόβιος Άριος, το κάθε κυβικό μέτρο γόνιμου εδάφους, οι τόνοι μανίτες του δάσους που ποτέ δε θα συλλέξουμε, οι τόνοι νέκταρος που δε θα βοσκήσουν ποτέ τα μελίσσια του νησιού, τα χιλιάδες κυβικά μέτρα τρεχούμενου νερού που ποτέ δεν θα πιούμε, η αισθητική αλλοίωση του αρχέγονου ικαριακού τοπίου….ένας κατάλογος αξιών ανεξάντλητος για να χωρέσει σε αυτό το  κείμενο.

Χιλιάδες χρόνια οι πρόγονοι μας, πάσχισαν να σταθούν και να ζήσουν αξιοπρεπώς χωρίς την ανάγκη κανενός εργολάβου η βιομηχάνου χρηματοδότη. Θα αποτελέσει ιστορικό παράδοξο για την Ικαρία να γίνει βορά στα χέρια των βιομηχάνων της «πράσινης» δήθεν ενέργειας, καταβαραθρώνοντας το κύρος της στις συνειδήσεις χιλιάδων εραστών του ανήσυχου και ανυπότακτου χαρακτήρα της. Θα απολέσει μονομιάς το κοινό της στη νησιωτική σκηνή του Αιγαίου.

Από σύμβολο αρχέγονης ομορφιάς και ενέργειας θα γίνει σαν ταράτσα αθηναϊκής πολυκατοικίας με εκατοντάδες κεραίες τηλεόρασης - ανεμογεννήτριες καρφωμένες στη ραχοκοκαλιά της, τον πανέμορφο Πράμνο, τις μοναδικές γωνιές του οποίου ούτε καν γνωρίζουμε.

Δεν θα επιχειρηματολογήσω υπέρ η κατά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και πιο συγκεκριμένα των ανεμογεννητριών, καθώς θεωρώ ότι αυτές καταχρηστικά και ηθελημένα παραπλανητικά χαρακτηρίζονται ως τέτοιες. Η παγκόσμια εμπειρία ιδιαίτερα των χωρών που έχουν επενδύσει σε αυτές δείχνει ξεκάθαρα τα υπέρ και τα κατά, αρκεί κανείς να ανατρέξει στις μαρτυρίες κατοίκων σε περιοχές που κατασκευάστηκαν βιομηχανικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανεμογεννήτριες και θα βρει εύκολα τον κοινό παρανομαστή, άγνωστων μεταξύ τους ανθρώπων, που οι ιστορίες τους απέχουν χιλιάδες χιλιόμετρα αλλά καταμαρτυρούν ακριβώς τα ίδια. Μπορείτε π.χ. να επισκεφθείτε  την ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας Κατά Των Αιολικών Πάρκων (EPAW). και δεκάδες άλλες ενημερωτικές σελίδες στο διαδίκτυο. Η δε  ασυμβατότητα τους με το περιβάλλον  των ελληνικών νησιών είναι παραπάνω από εξόφθαλμη. Δεν αποτελούν παρά πρόσχημα πώλησης βιομηχανικών προϊόντων και πεδίο μάχης ανταγωνιστικών συμφερόντων στο παγκόσμιο χρηματιστήριο των ρύπων.

«Εμείς» σαν Ικαρία και κάθε άλλη μικρή κοινωνία μονάχα να χάσει έχει συμμετέχοντας σε ένα παιχνίδι του οποίου τους κανόνες αποφασίζουν άλλοι με αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος και μόνο το κέρδος.

Ως κάτοικοι έχουμε πάρει μέρος σε τεράστια έργα αρχιτεκτονικής του ικαριακού τοπίου εδώ και χιλιάδες χρόνια, όπως η δημιουργία καλλιεργήσιμης γης με αναβαθμίδες, η κατασκευή βιοκλιματικών σπιτιών με χαμηλές ενεργειακές ανάγκες, αλλά και η σταδιακή ερημοποίηση της Ικαριακής γης με την αλόγιστη χρήση της αίγας που εξαντλεί επικίνδυνα τους κοινούς για όλους μας φυσικούς πόρους του νησιού. Με επιλεκτική αναπαραγωγή των άγριων προγόνων της τη μεταλλάξαμε σε μια ανελέητη καταβρωχθιστική μηχανή, της οποίας η ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση, έγινε η αιτία για την καταστροφή του ίδιου της του αρχαίου φυσικού περιβάλλοντος στη Μεσόγειο. Δεν είναι δύσκολο να αναγνωρίσουμε ακόμη και από απόσταση τις άγονες ερημιές που εύστοχα θα χαρακτηρίζονταν ως «αποδιοπομπαίοι τραγότοποι», μέρη κάποτε δασωμένα και με άφθονα νερά, γεμάτα ζωή. 

Σαν να μην βαστά η Ικαρία άλλους έρημους τόπους σαν κι αυτούς θαρρώ.

Οτιδήποτε μειώνει την ποικιλομορφία είναι «κακό για την επιχείρηση» να το θέσουμε και με όρους αγοράς. Και φυσικά το «προϊόν» μας είναι πολύ διαφορετικό από το όνειρο του υποψήφιου βιομηχάνου, αν ποτέ κατανοήσουμε, ότι είναι κοινό και οφείλουμε να συνεργαζόμαστε για να το διαφυλάττουμε. Αυτός απλά θέλει να κάνει χρήση της κρατικής επιδότησης, που εμείς χρηματοδοτούμε μέσα και από τους λογαριασμούς της Δ.Ε.Η , να πάρει κοψοχρονιά γη και ύδωρ για να παράξει δήθεν καθαρή ενέργεια, την οποία θα εξάγει, για να μοσχοπουλήσει κατόπιν σε εξασφαλισμένη  τιμή προς τη Δ.Ε.Η, δηλαδή πίσω σε εμάς τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας του δικτύου της!

Το απόλυτα σουρεαλιστικό επιχειρηματικό πλάνο, χαρακτηριστικό της νεοελληνικής πραγματικότητας και της οικονομικοπολιτικής διαπλοκής. Στο δε επίπεδο φρασεολογίας χαρακτηρίζοντας τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις ανεμογεννητριών ως αιολικά πάρκα, επιχειρείται μια οργουελική παραπομπή σε κάτι όμορφο και ευχάριστο.

Κάθε απώλεια στην ποικιλότητα σημαίνει μείωση των δυνατοτήτων διασύνδεσης και συνεργασίας και μια αντίστοιχη απώλεια οργανικής ευρωστίας. Αυτή νιώθεις όταν περπατάς μέσα σε δάσος, μια πολυάσχολη σιωπή τόσο έντονη και ζωντανή που σου γεμίζει το νου. Σαν να καταδύεσαι σε ένα βυθό που σφύζει από ζωή και ξέρεις καθώς προχωρείς ότι όλες οι λεπτομέρειες έχουν σημασία, ότι η ενέργεια ρέει μέσα σ' αυτό το σύστημα σαν την κυκλοφορία του αίματος όπου κάθε τριχοειδές αγγείο μετράει. Πιθανώς να μην εξιχνιάσουμε ποτέ όλα αυτά τα βάθη και ούτε είναι σημαντικό να το κάνουμε. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι πράγματι η ποικιλότητα ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ. Χρειάζεται να αναρωτηθούμε μέχρι που μπορούμε να φτάσουμε χωρίς να καταστρέφουμε όχι μόνο το φυσικό σύστημα που μας φιλοξενεί αλλά και τους εαυτούς μας, εφόσον επιλέγουμε να θεωρούμε ότι ζούμε ανεξάρτητα και έξω από αυτό. Χρειάζεται να αποκτήσουμε επίγνωση, ποιος ακριβώς νικάει και ποιος χάνει με κάθε μας συλλογική επιλογή και με τι κόστος. Ας κοστολογήσουμε εν ολίγοις το κακό που πάμε να κάνουμε.

Για ποιον αποτελεί νίκη μια ισοπεδωτική επένδυση οποιουδήποτε τύπου στην Ικαρία;

Η απάντηση μας για να μη τρέχουμε εσαεί ως πυροσβέστες πίσω από τη φωτιά, δεν είναι παρά η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στην καθημερινή μας ζωή, η επιδίωξη ενεργειακής αυτάρκειας σε επίπεδο νοικοκυριού, γειτονιάς ή οικισμού με μικρής κλίμακας έργα. Η τεχνογνωσία υπάρχει αρκεί να την αναζητήσουμε και να την εφαρμόσουμε προς όφελος μας, στην κλίμακα που μας αναλογεί. Τότε μονάχα θα έχουμε θέσει τις βάσεις για να απεξαρτηθούμε από τον έλεγχο του αδηφάγου ενεργειακού λόμπι που ετοιμάζεται για μια νέα βιομηχανική επανάσταση, που θα ισοπεδώσει τους εναπομείναντες φυσικούς πόρους του πλανήτη μέσα σε ένα φρενήρες κυνήγι κερδών και περιβαλλοντικού πλιάτσικου, ενδεδυμένο ωστόσο αυτή τη φορά τον πράσινο μανδύα της οικολογικής ευαισθησίας.

Για να κινηθούμε όμως προς αυτή την κατεύθυνση, θωρακίζοντας ταυτόχρονα τη μικρή μας κοινωνία και τις μελλοντικές γενιές της, χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουμε τις κοινωνικές μας προτεραιότητες, τις κοινές μας λειτουργίες ( τοπική οικονομία, διατροφή, υγεία, ανταλλαγή γνώσης, ψυχαγωγία…) και να αναζητήσουμε ειλικρινά την χαμένη αρμονία με τη μήτρα όλων μας, την Ικαριακή γη, που μας διδάσκει καθώς συνεχίζει να μας ανέχεται στο πληγωμένο της σώμα και ας σκεφτόμαστε εμείς να διαπραγματευτούμε την τιμή για να της καταφέρουμε το τελειωτικό χτύπημα…

*Το κείμενο αποτελεί προϊόν παραλλαγής και συρραφής αποσπασμάτων από το βιβλίο Σκοτεινή Φύση - Φυσική Ιστορία του Κακού (συγγραφέας: Λάιαλ Ουάτσον) και προσωπικών σκέψεων και σχολίων.

Λευτέρης Τρικιριώτης
metroindian@yahoo.gr

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις από τις φιλοξενούμενες πένες.