Η λιτότητα που άνωθεν επιβάλλεται σήμερα στους Έλληνες πολίτες, εξορθολογικοποιείται μέσω του επιχειρήματος ότι με την καινούρια τάξη πραγμάτων δεν προάγεται πλέον ο «καλομαθημένος» τρόπος ζωής. Τα ακριβά αυτοκίνητα, τα τελευταίας τεχνολογίας κινητά, που ήταν πάντοτε περισσότερα από ένα ακουμπισμένα πάνω στο τραπέζι ή κολλημένα στο αυτί, τα λούσα και οι μεταξωτές κορδέλες, τα πούρα, τα πεταμένα γαρύφαλλα στις πίστες και άλλες τύπου μόστρες, έγιναν πλέον κατακριτέα. 

Κι αν ακόμη υπάρχουν φωνές που λένε ότι τα μπουζούκια είναι μέρος της κουλτούρας μας, ότι η ψυχαγωγία είναι δικαίωμα –και είναι- και ότι η κρίση είναι τεχνητή και ότι η κατάσταση είναι φτιαχτή, όλα μοιάζουν να έχουν πάρει έναν δρόμο χωρίς επιστροφή. Οι σύγχρονοι σκλάβοι είναι εδώ και αυτό είναι πραγματικά τρομαχτικό και θλιβερό συνάμα.

Ψάχνοντας διέξοδο, στο μυαλό έρχεται το μοναδικό καταφύγιο για τις δύσκολες ώρες: η «σοφή» -ικαριακού τύπου- λιτότητα που δε ανταποκρίνεται σε καλοπροαίρετα τάχα καλέσματα, δε σε κάνει έρμαιο του συστήματος και σου επιτρέπει ταυτόχρονα να διατηρείς την αξιοπρέπεια σου. Αυτή η λιτότητα δε δίνει σημασία στον τύπο, αλλά στην ουσία, στο σήμερα και το τώρα. Είναι μια πραγματικότητα που στήνεται δίπλα σ’ αυτήν που μονοπωλεί (τη δήθεν). Η πραγματικότητα του καφέ με 1 ευρώ και του καφέ με 6 ευρώ. Είναι η ανθρώπινη πυκνότητα που δεν λέει «ναι» σε όλα όσα της προτείνονται. Είναι το γλέντι που στήνεται απ’ το τίποτα.

Για τους Ικάριους η παρουσία της λιτότητας επί αιώνες υλοποίησε την ευαγγελική επίκληση «τον άρτον ημών τον επιούσιον, δος ημίν σήμερον» όπως αναφέρει και ο πολεοδόμος Ηλίας Γιαννίρης σε παλαιότερο άρθρο του. «Έτσι επέζησαν επί αιώνες και διαμόρφωσαν…κοινωνία λιτότητας και αυτάρκειας που επιβιώνει ακόμη και σήμερα σε ορισμένες περιοχές και στα “γονίδια” των σημερινών Ικαρίων: Η Σεμνότητα, η Περηφάνια (ποτέ δεν υπήρξε στη διασπορά Ικάριος ζητιάνος) και η Ολιγάρκεια είναι οι βασικές τους αρετές…Δίνουν μεγάλη σημασία στην ουσία και όχι στον τύπο…».

Αφροδίτη Τσαμουδάκη
afroditi@ikariamag.gr