Εισήγηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο Βορείου Αιγαίου για το θέμα: “Ακτοπλοϊκές συνδέσεις των νησιών της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου» του Περιφερειακού Συμβούλου Σταμάτη Κάρμαντζη εκ μέρους του Συνδυασμού «ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΜΑΣ»

1 ΡΟΛΟΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ- ΑΚΤΟΠΛΟΪΑΣ
Η Ελληνική ναυτιλία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, ενώ η χώρα μας κατατάσσεται μεταξύ των μεγαλύτερων ναυτιλιακών δυνάμεων του κόσμου. Η σημασία της ελληνικής ναυτιλίας αναδεικνύεται και από το γεγονός ότι αποτελεί για την ελληνική οικονομία μια μόνιμη πηγή εισροής ξένου συναλλάγματος, ενώ ταυτόχρονα παρέχει απασχόληση σε μεγάλο αριθμό εργαζομένων.
Ο ακτοπλοϊκός στόλος παρουσιάζει ένα σχετικά μικρό μέρος του συνολικού ελληνόκτητου στόλου, αλλά ιδιαίτερα σημαντικό για τη χώρα μας και την οικονομία της.
Η σημασία της ελληνικής ακτοπλοΐας γίνεται ευδιάκριτη και από το γεγονός ότι στη χώρα μας υπάρχουν 750 λιμάνια , 3000-3500 μικρά νησιά και περίπου 15.000 χιλιόμετρα ακτών. Εξασφαλίζοντας την παραπάνω επικοινωνία, ο ελληνικός ακτοπλοϊκός στόλος συμβάλλει παράλληλα στην άμυνα της χώρας, καθώς τα νησια του Αιγαίου αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών συνόρων με την Τουρκία.

2. ΣΥΝΔΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ
Οι νησιωτικές περιοχές θεωρούνται, μαζί με τις ορεινές, ως οι κατεξοχήν προβληματικές ζώνες της Ε.Ε., με βάση τους διάφορους κοινωνικούς και οικονομικούς δείκτες ανάπτυξης, που εμφανίζουν σημαντικές αποκλίσεις από τις ηπειρωτικές περιφέρειες και γενικότερα, από τους κοινοτικούς μέσους όρους . Μάλιστα, σύμφωνα με την ταξινόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο νησιωτικός χώρος κατατάσσεται μεταξύ των πλέον απομονωμένων και οικονομικά καθυστερημένων σε σχέση με την ηπειρωτική χώρα, γιατί περικλείει σημαντικές φυσικές μειονεξίες . Οι νησιωτικές περιφέρειες στα κείμενα των διαφόρων οργάνων της Ε.Ε. χαρακτηρίζονται ως περιφερειακές, περιθωριακές και μειονεκτικές.

Ο νησιωτικός χώρος αντιμετωπίζει προβλήματα  στις μεταφορικές συνδέσεις μεταξύ των νησιών μεγάλου μεγέθους, αλλά τα προβλήματα είναι αρκετά εμφανή στα μεσαίου μεγέθους νησιά και ακόμη περισσότερο  στα μικρά διάσπαρτα νησιά , τα οποία  το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, με εξαίρεση την θερινή περίοδο είναι απομονωμένα.
Η χάραξη πολιτικής μεταφορών λόγω της πολυπλοκότητας των μεταβλητών που μετέχουν για τον προσδιορισμό του κατά περίπτωση  αποδεκτού  κοινωνικά και οικονομικά σχήματος, αποτελεί μια διαδικασία σύνθετη.
Βασική προϋπόθεση  είναι η εξασφάλιση σταθερού δικτύου μεταφορών , όπου οι μόνιμοι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες ,θα έχουν πρόσβαση, αλλά και επιλογές για την διακίνησή τους. Η σταθερότητα των συνδέσεων θα εξασφαλίσει όχι μόνο τα βασικά  δημόσια αγαθά όπως είναι η υγεία και η παιδεία   , αλλά θα συμβάλλει στην άρση της απομόνωσης των κατοίκων τους και θα δημιουργήσει συνθήκες διακίνησης των προϊόντων.

3. ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΟ ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ
Η εφαρμογή του «μεταφορικού ισοδύναμου», της εναρμόνισης δηλαδή των εισιτηρίων των θαλάσσιων μεταφορών με αυτή των χερσαίων ,με κριτήριο τη χιλιομετρική απόσταση.. Με την εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών στη βάση της διαχείρισης των κοινοτικών πόρων, σύμφωνα με τις μελέτες που έχουν κάνει, σε σύγκριση πάντα με χώρες της ΕΕ, όπου έχει ήδη εφαρμοστεί το μέτρο, υπολογίζεται πως το κόστος μεταφορών μπορεί να μειωθεί πάρα πολύ
Οι προσπάθειες αυτές στηρίζονται στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, καθώς εδώ και τρεις δεκαετίες η Γαλλία εφαρμόζει το μεταφορικό ισοδύναμο στην Κορσική, με ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα
Το μεταφορικό Ισοδύναμο είναι για εμάς η ικανή και πρώτη αναγκαία συνθήκη της ανάπτυξης των τοπικών νησιωτικών κοινωνιών μας
Πρόσφατα (Αύγουστος 2011) ανατέθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας & Ναυτιλίας η εκπόνηση μελέτης για την εφαρμογή του για τις άγονες γραμμές. Το βασικό ζητούμενο όμως είναι να εφαρμοστεί και στις ελεύθερες γραμμές.

4. ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ – Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Πριν 6 χρόνια, το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης είχε συνεργαστεί με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου  για την εκπόνηση μιας σχετικής μελέτης.
Αξίζει να αναφερθεί, (βάσει αυτής της μελέτης) ότι:
«Η  Αυτοδιοίκηση θα μπορεί να χρησιμοποιήσει ακόμη αποτελεσματικότερα τα «εργαλεία» που προσφέρει ο νέος ΔΚΚ (Σ.Σ τωρα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ) ή οι Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).
Για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου πλαισίου αναζήτησης βιώσιμης λύσης για το μεταφορικό πρόβλημα των νησιών, πρέπει να ληφθεί μια σειρά από μέτρα στα πλαίσια των δυνατοτήτων που προσφέρει το Ελληνικό κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον καθώς και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από τα μέτρα αυτά, τα σημαντικότερα αφορούν στην:  
α) Οργάνωση ενός ενιαίου κέντρου λήψης αποφάσεων, με ισχυρή συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με αποκλειστική αρμοδιότητα να οργανώνει, σχεδιάζει, προγραμματίζει, συντονίζει,  εποπτεύει και ελέγχει τη διεξαγωγή του συγκοινωνιακού έργου όλων των μέσων μαζικής μεταφοράς, θαλάσσιων και αεροπορικών, στο νησιωτικό χώρο.
β) Σύσταση, με πρωτοβουλία του δημοσίου, ενός εξειδικευμένου οργανισμού παροχής ακτοπλοϊκών υπηρεσιών στις άγονες γραμμές, που θα χειρίζεται δημόσιους πόρους και μέσα, με στόχο την υλοποίηση του σχεδιασμού του κεντρικού φορέα
γ)δημιουργία ενός «Παρατηρητηρίου» που θα καταγράφει συστηματικά τα δεδομένα που σχετίζονται με το σύστημα μεταφορών, τις προσφερόμενες υπηρεσίες, τις ελλείψεις που παρατηρούνται και θα έχει γενικά την ευθύνη παρακολούθησης και αξιολόγησης των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά των νησιωτικών μεταφορών και την προώθηση διορθωτικών δράσεων.
δ) Πέρα από την αναλυτική τεχνική μελέτη, το «Παρατηρητήριο» παρέχει τη δυνατότητα να υπάρχει συνεχής έλεγχος των προβλέψεων και συνεπώς τη δυνατότητα επικαιροποίησης των προβλέψεων (Continuous Prediction Updating) και (πλέον σημαντικό εφόσον κρίνεται απαραίτητο) τη δυνατότητα παρεμβάσεων για την έγκαιρη διαφοροποίηση της λειτουργίας του μεταφορικού συστήματος.»

5. ΙΣΧΥΡΟΠΟΙΗΣΗ ΡΟΛΟΥ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Σε μία προσέγγιση ολοκληρωμένου συστήματος, κρίνεται απαραίτητη η διεξοδικότερη μελέτη του τρόπου με τον οποίο η Πολιτεία θα διαχειρίζεται το σχεδιασμό, λειτουργία, εποπτεία και αποτίμηση του συστήματος καθώς και την κατανομή αρμοδιοτήτων για το σύνολο των μέσων μεταφοράς, μέσω του κεντρικού φορέα συντονισμού και του οργανισμού λειτουργίας που προτείνεται να δημιουργηθούν, με ισχυρή τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Προτείνω επικαιροποίηση της ως άνω μελέτης .
Άλλωστε με βάση το Άρθρο 205 του Καλλικράτη, η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου θα έπρεπε από 01.07.2011 να έχει την αρμοδιότητα για το σχεδιασμό, την έγκριση και την παρακολούθηση των ενδοπεριφερειακών συγκοινωνιών, αλλά και αυτό δεν έχει μέχρι σήμερα εφαρμοστεί.

6. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η συζήτηση που ζητήσαμε να γίνει για το θέμα ως Παράταξη, έχει σαν μοναδικό σκοπό να κατατεθούν συγκεκριμένες προτάσεις και να αναληφθούν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου για το σκοπό αυτό. Στην κατεύθυνση αυτή καταθέτουμε τις εξής προτάσεις:

α) Να εκσυγχρονιστούν οι διαδικασίες ανάθεσης υποχρεώσεων δημοσίου συμφέροντος. Ο τρόπος που προκηρύσσονται σήμερα οι εκμισθώσεις των άγονων γραμμών, είναι απηρχαιωμένος, σε ότι αφορά στην ποιότητα, τα χαρακτηριστικά υπηρεσίας και στο πλοίο που θα πρέπει να είναι ανάλογων προδιαγραφών.
β) Να ληφθούν μέτρα για την αξιοποίηση και αναβάθμιση του στόλου. Το κριτήριο για την αναβάθμιση του στόλου είναι καταρχήν οι προδιαγραφές. Οι προδιαγραφές πρέπει να είναι ουσιαστικές, αλλά όταν ερχόμαστε σε θέματα ασφαλείας αυστηρότατες. Δεν είναι τα 35 χρόνια που κάνουν τα πλοία αξιόπλοα. Είναι να πληρούν τις προδιαγραφές ασφαλείας και αυτό να ελέγχεται συνεχώς.
Το κόστος συντήρησης για ένα πλοίο που είναι πολύ μεγάλης ηλικίας, είναι πολύ μεγάλο σε σχέση με το να αγοραστεί ένα μικρότερο ή να κατασκευαστεί ένα καινούργιο πλοίο.
Ο μηχανισμός της ελεύθερης αγοράς, η ενίσχυση του ανταγωνισμού  η επιχειρηματικότητα, οι ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις, που ήταν έως τώρα η μόνη λύση στο πρόβλημα της ακτοπλοΐας, αλλά και από την άλλη μεριά η κρατική μέριμνα για την κοινωνική αναγκαιότητα και για το κενό βιωσιμότητας. Ο συνδυασμός των δύο μπορεί να οδηγήσει σε βάθος χρόνου σε μία βιώσιμη λύση.
γ) Να επανασχεδιαστούν με ευθύνη της Περιφέρειας οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις με βάση τις ανάγκες των νησιών της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Στην προσπάθεια αυτή θα μπορούσε να ζητηθεί και η συνδρομή του Τμήματος Ναυτιλίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Αυτό θα μας δώσει τη δυνατότητα να θέσουμε συγκεκριμένους στόχους και να διεκδικήσουμε από την Κυβέρνηση την υλοποίηση τους.
δ) Να ζητηθεί από το αρμόδιο Υπουργείο, η μελέτη που έχει ανατεθεί για την εφαρμογή του μεταφορικού ισοδύναμου, να επεκταθεί και να συμπεριλάβει και τις ελεύθερες γραμμές.