Η περιβαλλοντική τραγωδία που συντελείται στην Κίνα, στο όνομα της οικονομικής ανάπτυξης,  δεν έχει τέλος. Το 10% της παραγωγής ρυζιού έχει προσβληθεί από κάδμιο. Είναι τοξικότατο και προκαλεί καρκινογένεση ενώ το ρύζι είναι βασικό είδος διατροφής, όχι μόνο των Κινέζων αλλά ολόκληρου του πλανήτη. Από τα ορυχεία μολύβδου, κασσίτερου και χαλκού της χώρας έχει μολυνθεί ο υδροφόρος ορίζοντας (σε συγκεκριμένες περιοχές έχει προσβληθεί το 60% της συγκομιδής).

Η διόγκωση της γεωργικής βιομηχανίας και η αστικοποίηση έχουν οδηγήσει τα τελευταία 30 χρόνια στην αποξήρανση του 40% των λιμνών. Σαν να μην έφτανε αυτό, η χώρα πλήττεται από τη χειρότερη ξηρασία των 60 τελευταίων χρόνων. Οι τιμές θα εκτιναχτούν στα ύψη και σε αναμονή αυτού οι παραγωγοί σιτηρών επιμένουν να κρατούν τις σοδειές στις αποθήκες τους. Το 1/4 των εδαφών της Κίνας είναι έρημος ή εδάφη που ερημοποιούνται και με τα σημερινά δεδομένα θα χρειαστούν τρεις αιώνες για να αναστραφεί αυτή η κατάσταση.

Η τίγρης της νότιας Κίνας, το σπανιότερο από τα πέντε υποείδη, βρίσκεται στα πρόθυρα της εξαφάνισης, καθώς μόνο 30 έχουν απομείνει στα ορεινά δάση της χώρας λόγω της περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Ποιος όμως θα ασχοληθεί με μερικές μεγάλες γάτες όταν π.χ. η μόλυνση, για το 2004, είχε οικονομικό κόστος ισοδύναμο με το 3% του ΑΕΠ. Ο όρος Πράσινο ΑΕΠ απαγορεύθηκε από την κυβέρνηση, δεν είναι ώρα για τέτοια.

Πολλοί εργαζόμενοι ζουν μια καθημερινή κόλαση χωρίς κατάλληλες συνθήκες υγιεινής, χωρίς ατομική προστασία ή τα αναγκαία μέτρα ασφαλείας, χωρίς να λάβουμε υπόψη μας το ωράριο ή την αμοιβή τους. Οι Κινέζοι αγρότες διατρέχουν 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν από καρκίνο του ήπατος σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο. Έχει αναφερθεί περιστατικό αγοραπωλησίας ατόμων με ειδικές ανάγκες. Ο εργοστασιάρχης τους «εξασφάλισε» από κάποιον δουλέμπορο κι εκείνοι δούλευαν χωρίς να πλένονται, χωρίς ν’ αλλάζουν ρούχα ενώ έτρωγαν μαζί με τα σκυλιά. Γενικότερα, η δράση των εταιριών και των βιομηχανιών δεν ελέγχεται από κρατικούς ή άλλους φορείς.

Σύμφωνα με  έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, 750.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο στην Κίνα από την μόλυνση του αέρα στις μεγάλες πόλεις και το βρώμικο νερό στην επαρχία. Η κυβέρνηση ανησύχησε ότι η αποκάλυψη θα προκαλούσε κοινωνική και πολιτική αναταραχή. Έτσι ο αριθμός των νεκρών φαίνεται να διαγράφηκε από το προσχέδιο της έκθεσης.  Ανάμεσα σ’ αυτά που σβήστηκαν υπήρχε η αναφορά  για 11% των ασθενών με καρκίνο στο έντερο να είναι θύματα του μολυσμένου νερού και για 16 από τις 20 πιο μολυσμένες πόλεις στον κόσμο να βρίσκονται στην Κίνα.

Η μόλυνση του περιβάλλοντος θα καταλάβει αναγκαστικά σημαντική θέση στην κυβερνητική ατζέντα καθώς επιβραδύνει την οικονομική εξέλιξη. Η ευαισθητοποίηση αλλά και η αγανάκτηση για την καταστροφή του περιβάλλοντος αυξάνεται συνεχώς αλλά έρχεται από αλλού. Οι εντεινόμενες διαμαρτυρίες των πολιτών θα αποδειχθούν περισσότερο αποτελεσματικές από την πολιτική της κυβέρνησης.

Ίσως όλοι αυτοί οι αριθμοί να κουράζουν. Ίσως αυτός ο θόρυβος για το μέλλον του πλανήτη να είναι απλώς το αποτέλεσμα του ανθρώπινου εγωισμού. Σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια από σήμερα, με εξαντλημένους όλους τους φυσικούς πόρους, η γη θα είναι ξανά καθαρή και σίγουρα ομορφότερη. Το δυσάρεστο συμπέρασμα είναι αλλού. Γίνεται λόγος για την Κίνα, για μια χώρα με μακρά ιστορία, με τη βαθιά πεποίθηση της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης, με αξιοσημείωτο φιλοσοφικό υπόβαθρο. Απ’ ό,τι φαίνεται όμως οι γιάπηδες όλου του κόσμου έχουν το ίδιο «όραμα». Οι Κινέζοι τεχνοκράτες που υποκλίνονται ταπεινά σε κάθε συνομιλητή τους υψώνουν θρασύτατα την τυραννική τους αντίληψη για παραγωγικότητα. Αυτοί που ανακάλυψαν την πυρίτιδα είναι έτοιμοι να τινάξουν τα θεμέλια τους στον αέρα. Εντέλει, για μια ακόμη φορά, δεν υπάρχει πρόβλημα περιβάλλοντος αλλά πρόβλημα επιλογών και κυρίως ήθους.  

Γιάννης Κέφαλος
jianniskefalos@yahoo.gr

*Στη φωτογραφία απεικονίζεται ο περίφημος πήλινος στρατός της Κίνας, ηλικίας 2.200 ετών. Αποτελείται από 8.000 στρατιώτες, 300 άλογα και 200 άμαξες και προστάτευε τον τάφο του πρώτου αυτοκράτορα της Κίνας. Ανακαλύφθηκε τυχαία από αγρότες στην επαρχία Xi’an, ανατολικά του μαυσωλείου.

 photo:Terracotta Army