Το παράδοξο του έρωτα, Πασκάλ Μπρυκνέρ, Πατάκης

Γνωστός στο ελληνικό κοινό από Τα Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα, Η Τυραννία Της Μεταμέλειας και Ο Γάμος Από Έρωτα Έχει Αποτύχει; Το όνομά του έχει συνδεθεί με τους Νέους Φιλοσόφους που επηρέασαν τη σκέψη και την πολιτική στη Γαλλία.

Το σώμα μας είναι η μοναδική μας πατρίδα, εξαρτάται από εμάς αν θα το κάνουμε παράδεισο απολαύσεων ή κόλαση των αναστολών. Ο καθένας μας διαλέγει έναν από τους δύο δρόμους ή αμφιταλαντεύεται στο ενδιάμεσο γεμάτος διλήμματα ή ενοχές.

Εντέλει ζευγαρώνουμε και ερωτοτροπούμε αλλά όταν ένα ζευγάρι κάνει έρωτα συνυπάρχουν τουλάχιστον έξι πρόσωπα (με το σεξ, στο ζευγάρι προστίθενται οι σκιές του πατέρα και της μητέρας καθενός). Η λίστα μεγαλώνει αν συνυπολογίσουμε τους πρώην. Ο κατάλογος με αυτούς εκφράζει τις περασμένες μας αποτυχίες, τις ματαιωμένες προσδοκίες, τα αδιέξοδα. Κάθε πρώην είναι ένας νεκρός που δεν έχει ταφεί εντελώς.

Ο έρωτας όμως δεν αντιστοιχεί στην ιδέα της προόδου, ο τελευταίος δεν ανακεφαλαιώνει εκείνους που προηγήθηκαν. Εφόσον ζούμε σε καθεστώς πολυγαμίας ή διαδοχικής μονογαμίας, η ερωτική μας ύπαρξη αντιστοιχεί στην αρχή της άθροισης. Θα έπρεπε να νιώθουμε ευγνωμοσύνη γι αυτήν την πομπή ανθρώπων που αγαπήσαμε, εκμεταλλευτήκαμε, πληγώσαμε ή δεν αγαπήσαμε αρκετά. Μας έκαναν αυτό που είμαστε και λίγη από την ύλη τους θα παραμείνει στη σάρκα μας μέχρι το τέλος.

Ο γάμος, η οικογένεια και η απαίτηση πίστης δεν έχουν ξεπεραστεί. Κάνουμε τραμπάλα ανάμεσα στις δύο φάσεις: στη σταθερότητα και στην ερωτική ανεμελιά. Η αυτονομία του ενός σκοντάφτει πάνω στην αυτονομία των άλλων και τραυματίζεται. Ζητάμε από τον άλλον να απαρνηθεί την ελευθερία του και υποσχόμαστε ότι θα κάνουμε το ίδιο αλλά νιώθουμε αιχμάλωτοι και είμαστε έτοιμοι να αποδράσουμε με την πρώτη ευκαιρία.

Πώς ο έρωτας που ενώνει μπορεί να συνδυαστεί με την ελευθερία  που χωρίζει; Είμαστε ήδη χωρισμένοι σε αρχαϊκούς και σε μοντέρνους, σε συμπλεγματικούς και σε απελευθερωμένους.

Πιστεύουμε στο μεγάλο έρωτα αλλά δεν έχει νόημα να πιστεύουμε μια αφηρημένη έννοια όσο αξιοθαύμαστη κι αν είναι. Καλύτερα να πιστεύουμε στους συντρόφους μας, τους ευάλωτους και ατελής συντρόφους μας.

Ο έρωτας δίνει ευτυχία όσο χρόνο διαρκεί και όχι όταν σβήσει. Δύο άνθρωποι δίνουν ο ένας στον άλλον όχι μόνο το σώμα τους, τις απολαύσεις τους, τα ταλέντα τους, αλλά μία ολόκληρη ιστορία που είναι μοναδική στον κόσμο ακόμα και μετά το χωρισμό.

Αυτές και άλλες μεγάλες αλήθειες για τη συναισθηματική μας ζωή περιγράφει κομψά και καθαρά ο Μπρυκνέρ. Το βιβλίο του όμως δεν είναι εγχειρίδιο για καλύτερες σχέσεις. Βοηθάει όμως πολύ στη φάση της αυτογνωσίας, της παραδοχής, της ειλικρίνειας και δείχνει τι πραγματικά κρύβεται πίσω από τις φθηνές και επιφανειακές μας δικαιολογίες όταν η σχέση «έχει πρόβλημα», όταν φταίνε πάντα οι άλλοι κι εμείς είμαστε οι αθώοι και πληγωμένοι.

Γιάννης Κέφαλος για το ikariamag.gr