Όταν ο Νίκος Φάκαρος παίζει στην Ερμού, ο δρόμος κλείνει από τους εκατοντάδες ανθρώπους που έρχονται να τον ακούσουν. Το ίδιο συμβαίνει και στο Πέραμα, στο μεγάλο Ικαριώτικο πανηγύρι, εκατοντάδες Ικαριώτες και φίλοι τους συρρέουν να τον ακούσουν να παίζει τον Ικαριώτικο με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Ο Νίκος Φάκαρος είναι το πρώτο βιολί της Ικαρίας –παρόλο που ο ίδιος δεν δέχεται τον χαρακτηρισμό. «Υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι μουσικοί στην Ικαρία, νέοι και παλαιότεροι», λέει, την ώρα που ετοιμάζεται να ξεκινήσει το γλέντι. Ο Νίκος μένει στον Πειραιά, αλλά γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Ράχες Ικαρίας και ξεκίνησε να παίζει βιολί τη δεκαετία του ενενήντα σε ένα χωριό όπου τα μαγαζιά είναι ανοιχτά και το βράδυ. Όταν ήταν μικρός πήγαινε στα πανηγύρια του νησιού, καθόταν δίπλα στην ορχήστρα και γοητευόταν από τον ήχο του βιολιού. «Πήγαινα από πολύ νωρίς, στην προετοιμασία της ορχήστρας του πανηγυριού και όταν άρχιζε να παίζει ο οργανοπαίκτης, εγώ στεκόμουν δίπλα του και παρακολουθούσα», λέει. «Θυμάμαι μάλιστα ότι η συγχωρεμένη η γιαγιά μου παρήγγειλε ένα βιολί από κάτι φίλους εξόριστους που είχε στην Χαλκίδα, γιατί έβλεπε το κόλλημά μου με τη μουσική. Μετά οι δικοί μου το μετάνιωσαν, γιατί δεν υπήρχε δάσκαλος για να μου δείξει πώς να παίζω και ήμουν όλη μέρα μέσα στο σπίτι παίζοντας βιολί. Θυμάμαι τη μάνα μου να μου λέει: 'πήγαινε αγόρι μου να παίξεις στο γήπεδο του μπάσκετ να ησυχάσουμε'. Και πράγματι, αυτό, έκανα πήγαινα στο γήπεδο και έπαιζα βιολί με τις ώρες. Όταν τελείωσα το λύκειο και τους είπα ότι θέλω να μάθω βιολί και να ασχοληθώ με τη μουσική επαγγελματικά, δεν το πήραν καλά. Το να γίνει μουσικός κάποιος τους φαινόταν τρελό. Ήθελαν να γίνω γιατρός. Σήμερα νιώθουν υπερήφανοι που ο γιος τους έχει καταφέρει να γίνει καλός μουσικός».

Ο Νίκος μόλις τελείωσε πήγε στο ωδείο να πραγματοποιήσει το όνειρό του και με την προτροπή των γονιών του έφυγε στην Βουλγαρία, όπου το διάστημα εκείνο σπούδαζε ο αδερφός του οικονομικά. «Πάνω στον χρόνο έφυγα», λέει, «η σχολή δεν ήταν όπως την περίμενα και κύριο μέλημα τους ήταν να σου ζητούν συνέχεια χρήματα. Επίσης, αυτό που δίδασκαν τότε ήταν κυρίως κλασική μουσική, η οποία εμένα δεν με τραβούσε. Η Ικαρία έχει τεράστια παράδοση στην παραδοσιακή μουσική και ξεχωρίζει γιατί έχει πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στην Ικαρία άκουσα πρώτη φορά το βιολί, την τσαμπούνα, τη λύρα, το λαούτο και άλλα όργανα. Το βιολί όμως με τράβηξε. Ο ήχος αυτός που έβγαζε με ταξίδευε, γιατί ήταν μαγικός και ακόμα είναι. Επίσης, κάτι άλλο που μου άρεσε στο βιολί ήταν η δυσκολία του. Το βιολί, ξέρεις, δεν πατάει πάνω σε νότες όπως η κιθάρα και το μπουζούκι. Στο βιολί ένα χιλιοστό να ακουμπήσεις κάπου που δεν πρέπει και χαλάει όλη η μελωδία. Στην κιθάρα κάπως καταφέρνεις και το κρύβεις, αν κάνεις ένα λάθος, στο βιολί όμως αν κάνεις κάτι λάθος το αυτί σου θα το καταλάβει με τη μία. Δεν νομίζω πως κινδυνεύει η παραδοσιακή μουσική. Τουλάχιστον αυτό αντιλαμβάνομαι εγώ όταν περιοδεύω στην Ικαρία και σε άλλα νησιά. Βλέπω πάρα πολλούς πιτσιρικάδες που ασχολούνται με την μουσική, το βιολί και άλλα παραδοσιακά όργανα. Όμως, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν υποδομές και υποστήριξη από το κράτος. Πολλά παραδοσιακά όργανα δεν είναι αναγνωρισμένα από το κράτος. Ό,τι κάνει ο καθένας από μόνος του. Για μένα ήταν, είναι και θα είναι δύσκολο να ασχοληθώ αποκλειστικά με αυτό που κάνω. Η μουσική δεν τελειώνει ποτέ. Όσο ζεις, μαθαίνεις. Δεν είναι "διάβασα κάτι" και τελείωσε. Πρέπει να μελετάς καθημερινά, να παρακολουθείς, να μαθαίνεις και να αφουγκράζεσαι γύρω σου. Δεν θα χαθεί η καλή παραδοσιακή μουσική, το βλέπω στα πανηγύρια και στα γλέντια που πάω. Η πλειοψηφία αυτών που έρχονται στα πανηγύρια είναι πιτσιρικάδες που χορεύουν, τραγουδούν, διασκεδάζουν. Μιλάει μέσα τους η παράδοση».

Αυτό πως το εξηγείς», τον ρωτάω. «Πιστεύω ότι οι πιτσιρικάδες σήμερα είναι πιο ψαγμένοι, αλλά και γενικότερα ο κόσμος νομίζω ότι έχει αρχίσει να γυρίζει λίγο στα απλά πράγματα. Παλιά οι νέοι πήγαιναν στα μπουζούκια και οι γέροι στα πανηγύρια, τώρα αν έρθεις σε ένα πανηγύρι θα δεις μόνο νεαρόκοσμο. Δεν ξέρω αν είναι αποτέλεσμα της κρίσης, γιατί το έχω ακούσει κι αυτό. Νομίζω όμως ότι όλο αυτό άρχισε να γίνεται την τελευταία δεκαετία. Ήρθαν ελληνικά και ξένα δίκτυα να δείξουν τι είναι αυτό που συμβάλει στην μακροζωία των κατοίκων της Ικαρίας, έγιναν εκπομπές που αναφέρονταν στην χαλαρότητα που υπάρχει στο νησί, στα μαγαζιά, το κρασί, τα πανηγύρια και έτσι άρχισαν να διαδίδονται και κάποιοι μύθοι. Έγινε μια απότομη διαφήμιση, αλλά νομίζω κακή».

Φαντάζομαι ότι εννοείς αυτά που λένε σε σχέση με τις ιδιοτροπίες των κατοίκων, ότι έχουν δηλαδή όλη μέρα ανοιχτά τα μαγαζιά ή πως όταν πας σε ένα μαγαζί περιμένεις ώρες να εξυπηρετηθείς», τον ρωτάω. «Ακριβώς αυτά. Εγώ είμαι από εκεί και ξέρω πώς είναι τα πράγματα. Οι περισσότεροι Ικαριώτες είναι αγρότες και είναι όλη μέρα στο χωράφι με αποτέλεσμα να μην έχουν χρόνο να ψωνίσουν. Έπειτα, οι δρόμοι του νησιού δεν είναι και οι πιο εύκολοι, οπότε αυτοί που έχουν μαγαζιά ανοιχτά έως και αργά το βράδυ το κάνουν για να εξυπηρετηθούν όλοι. Τώρα σχετικά με την χαλαρότητα υπάρχει μια δόση αλήθειας, αλλά δεν είναι τόσο τραγικά που τα λένε».

Του λέω να αφήσουμε για λίγο το ταξίδι στην Ικαρία και να μου πει πως του φαίνεται το γεγονός ότι μεγάλοι καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Χαρούλης, η Ζουγανέλη και η οι locomondo τραγουδούν στις συναυλίες τους τον Ικαριώτικο. «Είναι μεγάλη τιμή για εμάς αυτό και χαιρόμαστε πάρα πολύ. Ο Γιάννης μάλιστα έχει έναν δικό του μοναδικό τρόπο: ό,τι τραγουδά και ό,τι και να πει το κάνει δικό του κάτι που αποδεικνύει και πόσο καλός μουσικός είναι».

Για το τέλος τον ρωτάω αν είναι εύκολο σήμερα για κάποιον να φτάσει κάπου ακολουθώντας την παραδοσιακή μουσική. «Δεν είναι εύκολο, αλλά δεν πρέπει να το βάζεις και κάτω. Θα σου πω ένα παράδειγμα, σήμερα ένας μουσικός για να κάνει ένα cd θα το πληρώσει από τη τσέπη του. Παλιά υπήρχαν δισκογραφικές που κοιτούσαν να κάνουν και κάτι ξεχωριστό στην δισκογραφία. Τώρα, όσες έχουν απομείνει είναι μια κλίκα που εξυπηρετούν σκοπούς. Και συνήθως αναδεικνύονται αυτοί που θα δείξει το σύστημα. Θέλω όμως να πω κυρίως στα νέα παιδιά να μην τα παρατάνε και να ακολουθούν το όνειρό τους, αν αγαπάς αυτό που κάνεις και το κάνεις με μεράκι κάποια στιγμή, με κάποιο τρόπο θα ανταμειφθείς».

Από τον Τάσο Αντωνόπουλο / Φωτογραφίες: Μενέλαος Μυρίλας
lifo.gr