Τριάντα πέντε χρόνια πριν, σε ένα γκαράζ στο Καράκας, ο Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου, ένας οικονομολόγος και μουσικός, μάζεψε 11 νεαρούς τους έδωσε όργανα και τους είπε: «με αυτά τα όργανα θα αλλάξετε τον κόσμο». Το El Sistema,  ένα σχέδιο μουσικής εκπαίδευσης που δεν έμοιαζε με τα υπόλοιπα, είχε γεννηθεί.

Ο δάσκαλος Αμπρέου βλέποντας τη δυστυχία να απλώνεται στις φτωχογειτονιές της Βενεζουέλας, τα ναρκωτικά να καταρρακώνουν τα όνειρα των παιδιών και των νέων,  την εγκληματικότητα και την ασιτία να απειλούν τη ζωή τους, αποφασίζει να αντιτάξει το δικό του όραμα. Να δώσει διέξοδο στους νέους μέσα από τη μουσική εκπαίδευση.

Ο στόχος του είναι η ορχήστρα να γίνει σχολείο κοινωνικής ζωής. Γιατί, όπως λέει ο Αμπρέου, «το πιο άθλιο και πιο τραγικό για τη φτώχεια δεν είναι η έλλειψη του ψωμιού ή της στέγης, αλλά η αίσθηση ότι είσαι «ένα τίποτα», γι’ αυτό η συμμετοχή του παιδιού στην ορχήστρα και στη χορωδία τού δίνει μια ταυτότητα και τον καθιστά ένα πρότυπο για την οικογένεια και την κοινότητα».

Η εκπληκτική εξέλιξη της προσπάθειάς του τον επιβεβαιώνει. Η ορχήστρα τραβάει σα μαγνήτης τους νέους. To El Sistema ενισχύεται οικονομικά από όλες τις κυβερνήσεις, με αυτήν του Τσάβες να ανεβάζει το ποσό στα 29 εκατομμύρια δολάρια. Σήμερα «το Σύστημα» στηρίζεται στους 180 πυρήνες (nukleos) που έχουν αναπτυχθεί στις πόλεις και κωμοπόλεις της χώρας, όπου σπουδάζουν 350.000 νέοι και παιδιά. Το εκπαιδευτικό δίκτυο συμπληρώνεται με 150 ορχήστρες νέων και 70 ορχήστρες παιδιών. Η εκπαίδευση των παιδιών, που αρχίζει από τη νηπιακή ηλικία των 2-3 χρόνων, περιλαμβάνει εργαστήρια κατασκευής οργάνων, κέντρα φωνολογίας, οπτικοακουστικών μέσων και ανώτερης μουσικής εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα 150.000 νέοι να έχουν αποκτήσει δίπλωμα μουσικού.

Την περασμένη Τετάρτη (24/6) στο Ηρώδειο, η ορχήστρα Νέων της Βενεζουέλας, «Σιμόν Μπολιβάρ» σκόρπισε χαρά και αισιοδοξία στις χιλιάδες των ακροατών. Ένας οραματιστής δάσκαλος στην κερκίδα, ένας μαέστρος, ο Γκουστάβο Ντουνταμέλ, μόλις 29 χρονών και πάνω από 100 νεαροί μουσικοί πίσω από τα όργανα.

Βλέποντας τα λαμπερά τους πρόσωπα, το πάθος τους, τη πειθαρχία τους και γνωρίζοντας ότι το 70% αυτών των μουσικών αλλά και ο μαέστρος, πριν μερικά χρόνια έπαιζαν τη ζωή τους κορώνα-γράμματα στις φτωχογειτονιές της Βενεζουέλας, λες… ναι, υπάρχει τρόπος, υπάρχει ελπίδα, φτάνει «να παίζεις και να αγωνίζεσαι», που αποτελεί και το σύνθημα του El Sistema.

Ακούγοντας τη μουσική τους καταλαβαίνεις ότι αυτή δεν είναι μόνο προϊόν του ταλέντου τους και της δεξιοτεχνίας τους αλλά είναι και αντανάκλαση της ψυχής ενός λαού που αγωνίζεται και κερδίζει!

Δείτε τους και ακούστε τους: http://www.youtube.com/watch?v=amSqQ5XNaGE
και το έξοχο Mambo:  http://www.youtube.com/watch?v=xlAaiBNCYU4

Βασίλης Θεοδώρου
vasilis@ikariamag.gr