Στις 22 Μαρτίου του τρέχοντος έτους, ο γράφων βρέθηκε συμπτωματικά στο μέρος εκείνο του δρόμου προς Καρκινάγρι που διασχίζει το φαράγγι του Χάλαρη στο Να. Μέρος της κατάστασης που επικρατούσε εκεί τότε, όπως και κάθε χρόνο την ίδια εποχή, αποτυπώθηκε στις παρακάτω φωτογραφίες.

Κοιτάζοντας αυτές τις εικόνες όλοι, λίγο ως πολύ, κάνουμε τις ίδιες σκέψεις.

Δυο μόνο επισημάνσεις που ίσως να διαφεύγουν:
-Βρισκόμαστε στην εποχή της πρώιμης άνοιξης και η οποιαδήποτε νέα βλάστηση, λόγω του αριθμού και του τρόπου βόσκησης του συγκεκριμένου είδους ζώου που λυμαίνεται την περιοχή είναι καταδικασμένη σε αφανισμό. Αυτό σημαίνει μια καταστροφή που αφορά όχι μόνο στο τρέχον έτος αλλά και τα επόμενα.
-Τα δυο σκυλιά στην φωτογραφία, δεμένα εκατέρωθεν, κατά πλάτος, της Επαρχιακής οδού στο σημείο που ταυτίζεται με το άνοιγμα που αφήνει σειρά συρματοπλεγμάτων κάθετα στο δρόμο, βρίσκονται εκεί για να αποτρέπουν την πρόσβαση των ζώων σε κατοικημένη περιοχή -οικισμός Να- φανερώνοντας έτσι την πρόθεση «κατοχής» της περιοχής μετά από αυτά, προς και στο φαράγγι. Με το σχοινί του ενός σκυλιού να έχει τόσο μήκος που να καλύπτει όλο το φάρδος του δρόμου, ταυτόχρονα εμποδίζουν μερικώς την διέλευση οχημάτων και ολικώς αυτή των πεζών.

Τέτοιες εικόνες μπορεί να συναντήσει κανείς σε πολλές περιοχές του νησιού. Ωστόσο για την συγκεκριμένη υπάρχουν ιδιαιτερότητες:
-Είναι χαρακτηρισμένη ως περιοχή “Natura” και ως αρχαιολογικός χώρος,
-Έχει έντονο κοινωνικό στοιχείο διότι τη διασχίζει ο Επαρχιακός δρόμος και είναι δίπλα σε κατοικημένη περιοχή και μάλιστα τουριστικού ενδιαφέροντος.
-‘Εχει πρόσφατα -Οκτώβριος 2010- πληγεί από πλημμύρες που κατέστρεψαν το φυσικό περιβάλλον της κοίτης και γύρω από αυτήν, του ποταμού που την διασχίζει.

Γενικώς, η συζήτηση γύρω από την περιοχή ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια οφειλόμενη κυρίως στο σταμάτημα της λειτουργίας του μοναδικού κάμπινγκ της περιοχής και του νησιού. Το γεγονός αυτό έφερε ανθρώπους που είτε από επιλογή είτε από ανέχεια επέλεξαν ένα χώρο όπου πληρούσε τις προϋποθέσεις της χωρικής επάρκειας και της σχετικής απομόνωσης ταυτόχρονα με την γειτνίαση τόσο σε παραλία όσο και σε υπηρεσίες εφοδιασμού, εστίασης και αναψυχής στους οικισμούς Να και Αρμενιστή.

Με τα χρόνια, η φήμη της τοποθεσίας προκάλεσε αυξανόμενη προσέλευση ανθρώπων κυρίως στο κομμάτι που αντιστοιχεί κάτω από τον Επαρχιακό δρόμο και γύρω από την κοίτη του ποταμού και σχεδόν συνωστισμό κυρίως κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου αποτελώντας ένα αξιοπρόσεκτο φαινόμενο που έτυχε αντικείμενο αντικρουόμενων κρίσεων από τους κατοίκους της περιοχής  με συνέπεια να εμφανίζονται διαφόρων μορφών αντιπαραθέσεις:

Μια αντιπαράθεση εμφανίστηκε μεταξύ κατασκηνωτών με κατά καιρούς αντιπάλους κατοίκους, αστυνομία ή δημοτική αρχή που προσπαθούσαν να τους διώξουν.

Μια δεύτερη αφορά σε μια μερίδα ντόπιων που επιθυμούν την εκκένωση της περιοχής κατά το καλοκαίρι με το πρόσχημα ότι οι κατασκηνωτές «χαλάνε» την ποιότητα του τουρισμού στην περιοχή την οποία και μολύνουν και σε μια άλλη η οποία υποστηρίζει ότι η κατασκήνωση, νόμιμη ή παράνομη, είναι μια μορφή τουρισμού επωφελής, ταιριάζει στο νησί και γι’ αυτό πρέπει να προσεχθεί.

Τον τελευταίο καιρό προέκυψε και ένα άλλο ζήτημα του οποίου η έκταση, όσο φωτίστηκε, ίσως συνδέεται εν πολλοίς στη συζήτηση για την ελεύθερη κατασκήνωση: Είναι η ανεξέλεγκτη βόσκηση της περιοχής την ανοιξιάτικη περίοδο. Καινούριες αντιπαραθέσεις εύλογων τάσεων προκύπτουν έτσι με φορείς κτηνοτρόφους, κατοίκους, δημόσιες υπηρεσίες και οικολογικές οργανώσεις.

Γύρω από αυτά τα θέματα εμφανίζονται  διάφορες στάσεις από οργανωμένες και άτυπες ομάδες ή άτομα που λειτουργούν είτε αναποτελεσματικά είτε παραπλανητικά. Είναι, κατά τη γνώμη μου, υποκριτικά:
- Η κήρυξη και η κατοχύρωση συνοδευόμενων νομικών πλαισίων, χώρων φυσιολογικού ή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος ως προστατευόμενων χωρίς να προβλέπονται σχετικοί μηχανισμοί προστασίας στην πράξη από την ίδια την υπηρεσία η οποία έχει και την αρμοδιότητα του χώρου και παράλληλα λειτουργεί δραστικά σε άλλες περιπτώσεις, όπως την οικοπεδοποίηση. Έτσι, εναπόκειται σε ευσυνείδητους μεμονωμένους πολίτες να πάρουν τον ρόλο του «καταδότη» και στη συνέχεια να εισπράξουν τις αντιπάθειες από το κοινωνικό περιβάλλον των θιγόμενων.
- Η άποψη ότι οι ελεύθεροι κατασκηνωτές καταστρέφουν  την περιοχή του φαραγγιού. Η ελεύθερη κατασκήνωση λαμβάνει χώρα τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, εποχή στασιμότητας για τη φύση. Η υπάρχουσα χλωρίδα δεν απειλείται από αυτούς και το χειρότερο που μπορεί να συμβεί είναι ελάχιστοι από αυτούς να αφήσουν πίσω τους κάποια σκουπίδια όπως αυτά που γεμίζουν τις παραλίες, τις πλατείες, τους δρόμους και τα χαντάκια τους καθώς και άλλους δημοτικούς χώρους, οι «ευυπόληπτοι», λόγω κατοχής ενοικιαζόμενου δωματίου ή αυτοκινήτου -αλλά αμφιβόλου αναλογικά μεγαλύτερων δαπανών διακοπών- επισκέπτες, τα οποία ευχαρίστως μαζεύουμε και μάλιστα οργανωμένα, 
- Η άποψη ότι η ελεύθερη βόσκηση στο νησί μπορεί να σταματήσει μέσω της  παύσης των επιδοτήσεων–η αναμονή της λειτουργεί καταστροφικά-, της αλλαγής καλλιέργειας, της απόσυρσης ζώων μετά αποζημιώσεως και άλλα που ακούγονται πολύ λογικά για αυτούς που δεν έχουν ζήσει από κοντά την κουλτούρα των ανθρώπων που την ασκούν. Οι υπόλοιποι γνωρίζουμε καλά ότι δεν πρόκειται απλά για την άσκηση ενός επαγγέλματος αλλά για έναν τρόπο ζωής που κρατεί από την παιδική τους ηλικία ενώ μπορεί να περνά από γενιά σε γενιά. Είναι πολύ δύσκολο, αν συνυπολογίσουμε τον μέσο όρο ηλικίας των ασκούντων και τη συνήθη απουσία άλλης ειδικότητας, αυτή η άσκηση να αλλάξει, ακόμη και αν αποβαίνει μη οικονομικά ωφέλιμη. 

Πάνω στο τελευταίο, και για να μην είναι το κείμενο ένα στείρο «κατηγορώ», θα ήθελα να διατυπώσω, με βάση την μέχρι τώρα εμπειρία μου πάνω στο θέμα, μια σκέψη για την αποτροπή της βόσκησης από αδέσποτα ζώα τόσο του Να όσο και των άλλων δημοτικών χώρων που δεν χαρακτηρίζονται ως βοσκότοποι.

Μια καλή μέθοδος, θεωρώ ότι, είναι η συλλογή και απόσυρση από τον θιγόμενο χώρο των αδέσποτων ζώων, με την ίδια λογική που στις πόλεις ένα παράνομα παρκαρισμένο αυτοκίνητο απομακρύνεται με τον γερανό και ξαναπερνά στα χέρια του ιδιοκτήτη του μόνον εφόσον πληρώσει τα έξοδα μεταφοράς, στάθμευσης και το ανάλογο πρόστιμο για την συγκεκριμένη παράβαση. Θα μπορούσε, δηλαδή, να συστήνεται και να λειτουργεί μόνο για τέτοιες περιπτώσεις ένα συνεργείο συλλογής ζώων, η αμοιβή του οποίου να καλύπτεται είτε από μέρος του ποσού που θα πρέπει να καταβάλλει ο ιδιοκτήτης για να ξαναπάρει πίσω τα ζώα του είτε από μέρος των εσόδων από την πώλησή τους με πλειστηριασμό μετά το πέρας κάποιας χρονικής προθεσμίας για εμφάνιση του ιδιοκτήτη.

Φυσικά, ενδέχεται να υπάρχουν και άλλοι, ίσως αποτελεσματικότεροι τρόποι, το ζητούμενο όμως είναι κάποιος από αυτούς επιτέλους να εφαρμοστεί διότι τουλάχιστον η περιοχή που εξετάζουμε, όπως άλλωστε φάνηκε στις εικόνες, χρήζει όχι πια μόνο συντήρησης αλλά και προστατευμένης ανάπλασης όσο το δυνατόν ταχύτερα.       

Στέλιος Σιμάκης
sstylb612@yahoo.gr