Τον τελευταίο καιρό έχει ξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο ζωής των Ικάριων (δείτε αφιερώματα), ο οποίος οδηγεί σε… βαθιά γεράματα και σε μέσους όρους ηλικίας αδιανόητους για τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας (και της Ευρώπης). Παράλληλα, έχει αρχίσει να αναπτύσσεται και ο σχετικός αντίλογος, όπου μερικοί υποστηρίζουν πως όλα αυτά είναι απόρροια του… ράθυμου και ιδιόρρυθμου χαρακτήρα των κατοίκων της Ικαρίας.

Φυσικά, δεν υπάρχει μεγαλύτερη πλάνη από αυτή και το συγκεκριμένο επιχείρημα είναι εντελώς έωλο. Αλλά, σε αυτό το σημείο και με αφορμή αυτού του είδους τις παρατηρήσεις, είναι ίσως θεμιτό να εξετάσουμε ποια είναι η νοοτροπία που υπολανθάνει πίσω από τις αντίστοιχες συμπεριφορές (και σχόλια).
Η κοινωνική πραγματικότητα των μεγαλουπόλεων και ιδίως της Αθήνας ήταν και είναι πραγματικά απάνθρωπη. Οι ρυθμοί είναι εξοντωτικοί, οι υποχρεώσειςατελείωτες, ενώ η κοινωνική συνοχή ουσιαστικά ανύπαρκτη. Πίσω από αυτήν την μίζερη εικόνα, υπάρχει, ως κινητήρια δύναμη, μια πολύ συγκεκριμένη νοοτροπία, η οποία, επειδή έχει υιοθετηθεί άκριτα από πολλούς, δεν σημαίνει πως είναι και η σωστή.

Η νοοτροπία αυτή ωθεί τον σύγχρονο (;) άνθρωπο να είναι μονίμως αγχωμένος και να μην βρίσκει ποτέ την πολυπόθητη ψυχική ηρεμία (η οποία, άλλωστε, συνδέεται άμεσα με τον -υποτιθέμενο- στόχο της ανθρωπότητας, την κατάκτηση της ευτυχίας).

Το άγχος, φυσικά, προέρχεται από το γεγονός ότι οι άνθρωποι των πόλεων φορτώνουν την καθημερινότητά τους με πάμπολλες δραστηριότητες, εν πολλοίς ανούσιες, στις οποίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Η κοινωνία της απόλυτης αποθέωσης του χρήματος, του «βύσματος», του αέναου κυνηγιού της καριέρας (ποιας;) και του ευτελούς lifestyle, που πλέον έχει καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος, είναι αυτή που ευθύνεται για το άγχος και την κατάθλιψη που το συνοδεύει.

Η ίδια αυτή νοοτροπία, που είχε επιβάλλει ως απόλυτο κριτή των πάντων το χρήμα και την ανούσια επίδειξη καταναλωτικών αγαθών, είχε -ταυτόχρονα- υποβαθμίσει την αξία της εκπαίδευσης και της παιδείας και την είχε αντικαταστήσει με τους τραπεζικούς λογαριασμούς και τα -εύκολα- δάνεια.

Η κλασική κοινωνία της παρακμής, εκείνη που τον άνθρωπο τον μετράει μόνο από αυτά που έχει και όχι για αυτό που είναι, οδήγησε, σχεδόν νομοτελειακά, στη σημερινή κρίση, η οποία έπληξε δυστυχώς και ανθρώπους που ποτέ δεν υιοθέτησαν το κοινωνικό μοντέλο των… «γκλαμουράτων» Νεοελλήνων. Αυτή, άλλωστε, είναι και  η μεγαλύτερη τραγωδία της χώρας σήμερα, η οποία ταλανίζεται από δυσθεώρητα ποσοστά ανεργίας και φτώχιας.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν ακόμη κάποιοι που δεν έχουν διδαχθεί τίποτε και πιστεύουν πως η κοινωνία της επίπλαστης ευμάρειας, της απαιδευσίας και του χαμερπούς τρόπου διασκέδασης αποτελεί ένα… χρυσό παρελθόν. Με άλλα λόγια, ουσιαστικά θέλουν τον πολίτη μόνιμα δέσμιο του καταναλωτισμού, της εργασιακής εξόντωσης και της άγνοιας. Ήταν ακριβώς, ανάμεσα στα άλλα, αυτού του είδους η νοοτροπία που οδήγησε -με μαθηματική ακρίβεια και ιστορική συνέπεια- στο σημερινό κατάντημα και όμως μερικοί εξακολουθούν να μην μπορούν να δουν «πέρα από τη μύτη τους».

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο τρόπος ζωής των Ικάριων θα έπρεπε να φαντάζει ως ασφαλές καταφύγιο από τον κυκεώνα της σημερινής οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν οι αμετανόητοι που την απουσία άγχους την ερμηνεύουν ως έλλειψη κινήτρων, δραστηριοτήτων και φιλοδοξιών.

Αυτοί, λοιπόν, θα έπρεπε, αν είχαν την κατάλληλη παιδεία, να αντιληφθούν ότι η υπέρτατη φιλοδοξία που οφείλει να έχει ο συνειδητοποιημένος πολίτης είναι η επίτευξη όχι απλώς του ζην αλλά του ευ ζην και για τον ίδιο και για τους συμπολίτες του, και αυτή είναι μια κατάκτηση στην οποία έχουν ήδη φτάσει οι κάτοικοι του ακριτικού νησιού του Αιγαίου, ο τρόπος ζωής των οποίων θα έπρεπε να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, αλλά και το έσχατο απάνεμο λιμάνι από τις θύελλες της εποχής μας.

Κώστας Γ. Καρναβάς
carnaby9@gmail.com

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις από τις φιλοξενούμενες πένες.