Τα τελευταία 20 χρόνια χτίζω (για την ακρίβεια: πληρώνω για να χτιστούν...) πεζούλια στα κτήματα που κατέχω στο νησί. Χόμπυ, που το μοιράζομαι με πολλούς συμπατριώτες μου. Και εκείνοι αντίστοιχα ξοδεύουν για να αναστηλώσουν παλιά πεζούλια ή να φτιάξουν νέα.

Πέρα από τους αστεϊσμούς που δεχόμαστε («χτίζει πέτρες και σκάβει χώμα όποιος ετοιμάζεται να μπει μέσα», είναι ένας από αυτούς), η συμπεριφορά μας αυτή, καθόλου ορθολογική (καμία σχέση κόστος – όφελος...), είναι φαίνεται εκδήλωση εντυπωμένων γονιδίων που μοιραζόμαστε όλοι εμείς οι Ικάριοι.

Κορυφαίο παράδειγμα αυτής της «πετρολατρείας» είναι το «σινικό» τείχος της Ικαριάς, ο πέτρινος  τοίχος που διατρέχει εγκάρσια τα ψηλώματα του βουνού, σε ύψος περίπου 700 μέτρων και από τις δύο πλευρές του νησιού. Ξερολιθιά ύψους 2-3 μέτρων και πάχους περίπου ενός μέτρου, έχει συνολικό μήκος περίπου 45 χιλιόμετρα και διαχωρίζει την κτηνοτροφική ζώνη, της ελεύθερης βόσκησης, από την γεωργική ζώνη και τους οικισμούς.

Δεν είναι πολύ παλιό. Οι παλιοί Καριώτες που ζούσαν στους ορεινούς οικισμούς, κοντά στην κορυφή, δεν το χρειάζονταν. Κτηνοτρόφοι κατά βάση, όταν ήθελαν χώρο για καλλιέργεια περιέφρασαν την γεωργική εκμετάλλευση και όχι την κτηνοτροφική ζώνη. Παράδειγμα η Εριφή, πάνω από τις Ράχες. Αργότερα, τον 19 αιώνα, όταν η πειρατεία σταμάτησε και κατέβηκαν χαμηλότερα , ταυτόχρονα με την αύξηση του πληθυσμού και την ανάπτυξη πολλαπλών οικονομικών δραστηριοτήτων, χρειάστηκε να αποκλειστούν τα κατσίκια σε μία δική τους, ελεύθερη ζώνη. Ο τοίχος είναι δημιούργημα των τελευταίων δεκαετιών του 19ου και των πρώτων του 20ου αιώνα.

Είναι αποτέλεσμα προσωπικής εργασίας σε κοινοτική βάση (κάτι σαν τις αγγαρείες των κοινοτήτων) αλλά και επένδυσης των κόπων των πρώϊμων μεταναστών Ικαρίων οι οποίοι χρηματοδότησαν σε μεγάλο βαθμό την κατασκευή του. Το κίνητρο τους ήταν να προστατεύσουν τα κτήματα που ταυτόχρονα ανέπτυσσαν στα χαμηλώματα, πάλι πληρώνοντας για να φτιαχτούν πεζούλια, κατά κύριο λόγο αμπέλια. Υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που ξόδεψαν αποταμιεύσεις δουλειάς 25 χρόνων, την εποχή εκείνη, σε πεζούλια και τοίχους, αγνοώντας εναλλακτικές επενδύσεις σε κτίρια και πολυκατοικίες στην Αθήνα, όπου φυσικά θα είχαν τελευτήσει πλούσιοι.

Κάτι τρέχει λοιπόν με τους Ικαρίους και την πέτρα. Η τουλάχιστον έτσι ήταν στο παρελθόν. Γιατί μετά ήλθε η εποχή του «έρωτα για το μπετόν». Όλοι ξέρουμε γιαυτήν. Και για πολλούς συμπατριώτες μας που έχουν, δικαίως, αποκτήσει το παρατσούκλι «Μπετόβεν»...

Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης
aivaliotis@delta-chemicals.gr

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις του Αριστοτέλη Αϊβαλιώτη.