Yπάρχουν κάποια πόρτες – ή και τρύπες- που τις ανοίγεις – ή πέφτεις μέσα- και σε βγάζουν κάπου αλλού. Σε μια άλλη εποχή, μια άλλη διάσταση, σε οτιδήποτε ξεφεύγει απο τις φωνές του έξω δρόμου. Συχνά, αυτή η πόρτα είναι ένα βιβλίο. Και τι ευτυχία όταν το βιβλίο αυτό πράγματι καταφέρνει να σε ταξιδέψει. Και είναι διπλή χαρά όταν το γράφει ένα πρόσωπο που γνωρίζεις και εκτιμάς.

Έτσι έπεσε και στα χέρια μου το «Αλεξάνδρεια – Γεντί Σκαρί» από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη που έγραψε το 2005 η συμπατριώτισσα Ηρώ Τσαρνά. Την κυρία Τσαρνά την γνωρίζω χρόνια. Τα τελευταία δε, έχουμε την χαρά και την τιμή να είναι μαζί μας στις ελεύθερες πτήσεις του ikariamag.gr. Έχω διαβάσει και άλλα βιβλία της, ποίηση και πεζά, όπως το Sheridan’s και εκτιμώ ιδιαίτερα την παιδεία της, τη ματιά της στα πράγματα και τον ιδιαίτερο της τρόπο να αποτυπώνει τις σκέψεις και τις ιστορίες της.

Θεωρώ ότι η παρουσία της στα ικαριακά γράμματα και τα κοινά, βάζει τον πήχη πολύ ψηλά, σε εποχές και περιοχές προσωπικές, αληθινές, ανοιχτές. Μακριά από όλους αυτούς τους "μπαρμπάδες" -και είναι πια πολλοί- (ο χαρακτηρισμός δε χρησιμοποιείται εδώ για να δηλώσει φύλο ή ηλικία) που έχουν εγκλωβίσει την τοπική μας κουλτούρα σε μια μονοδιάστατη, άνευ οξυγόνου, ιδεοληπτική εκδοχή όπου ομφαλοσκοπικά ανακατεύονται ιστορία, παραδόσεις, μύθοι, θυμικό και πολιτικές ονειρώξεις, σ’ έναν γραφικό αχταρμά –μανιφέστο.

Αυτή τη φορά όμως, η συγγραφέας Τσαρνά με εξέπληξε ακόμα περισσότερο: Η ιστορία της ηρωίδος Ανατολής στις αρχές του 20ου αιώνα στην Αλεξάνδρεια, ο Αλέξης, ο Ντίμης, οι νεανικοί έρωτες, οι ματαιώσεις, ο χρόνος που σου βάζει λέξεις στα χείλη και εσύ τα δαγκώνεις για να μην έρθουν τα πάνω κάτω στη ζωή που μπόρεσες να στήσεις. Ο κοσμοπολιτισμός Ελλήνων εκείνης της εποχής, η διασκέδαση τους, ο βίος που τότε διαμορφώνονταν από τη σύγκρουση των κοινωνικών παραδόσεων με την ευρωπαϊκή κουλτούρα, ο πλούτος του φτωχού νησιού σου που σε ακολουθεί παντού, γεμάτος γεύσεις, αρώματα και ιστορίες.

Η ικανότητα της συγγραφέως να εμπνευστεί και να στήσει μια τέτοιου είδους αφήγηση, με «ψάρωσε». Είπα, «κοίτα εδώ, η κυρία Τσαρνά μπορεί και το κάνει. Μπορεί και κάνει αυτό ακριβώς που σου αρέσει».

Θες γιατί αυτές οι ιστορίες είναι του γούστου μου; Θες γιατί θεωρώ ότι δεν είναι εύκολο να καταπιαστείς μαζί τους και απαιτεί πένα τόσο ικανή που να ζυγιάζει τις ιστορίες με την Ιστορία. Θες γιατί συχνά μεταφέρονται στον κινηματογράφο για την ατμόσφαιρα τους και θέλει πια κότσια να σταθεί αφηγηματικά η δική σου ιστορία δίπλα σε αυτές;

Όταν το τελείωσα πάντως, ήθελα να το ξαναδιαβάσω, αυτή τη φορά σε ένα μυθιστόρημα, δηλαδή σε μεγαλύτερη έκταση. Που να απλώνει και να μπαίνει ακόμα βαθύτερα μέσα στις ζωές και την εποχή των πρωταγωνιστών του. Τόσο με συνεπήρε. Μακάρι κάποτε η συγγραφέας να το επιχειρήσει.

Κλείνω με ένα απόσπασμα και σας προτείνω να διαβάσετε αυτό το ξεχωριστό βιβλίο:
To νησί της καταγωγής των γονιών της ήταν πάντοτε για την Ανατολή ένα άπιαστο όνειρο. Η μητέρα της, η Αγγέλικα, κατέβηκε στην Αλεξάνδρεια προξενεμένη νύφη, για να παντρευτεί τον φτασμένο ήδη νησιώτη έμπορο. Η Αγγέλικα ήταν όμορφη στα νιάτα της και πρώτη νοικοκυρά στην κουζίνα και στα εργόχειρα. Έφτιαχνε ωραίο ζυμωτό ψωμί και παξιμάδι, πίτες, χορτόπιτες νοστιμότατες και τυρί λευκό τριμμένο, αυτό που οι Μυκονιάτες το λένε «κοπανιστή», με όλα τα ευωδιαστά μυρωδικά που μπορεί να βάλει ο νους σου: από θυμάρι μέχρι άνηθο κι από ρίγανη μέχρι θρούμπη. Εφτιαχνε με τα χέρια της και το σαπούνι του σπιτιού από λάδι, ποτάσα και νερό σε ορισμένες αναλογίες. Όταν πλενόσουν μ’ αυτό το σαπούνι, σου περνούσαν και τα δερματικά και τα πάντα και τα μαλλιά σου γιάλιζαν από υγεία και ομορφιά. Γνώριζε πολύ καλά την ομιλία του νησιού, από τους γονείς και τους προγενέστερους συγγενείς της. Μια ομιλία που είχε ομηρικές καταβολές.

Κωνσταντίνος Βατούγιος
konstantinos@ikariamag.gr

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις του Κωνσταντίνος Βατούγιου.