Η παγκοσμίως διάσημη Ικαριώτισσα δημοσιογράφος γεύσης μιλά στο ikariamag για το νέο της βιβλίο “IKARIA”, για τις πρώτες μνήμες της από το νησί, την ικαριακή διατροφή και κουζίνα και τις προοπτικές της γαστρονιμικής μας κουλτούρας.

Η πρώτη μας επαφή ήταν το 2007 όταν έβγαλα το «Ούλα είναι φάδια της κοιλιάς: Η κουζίνα της Ικαριάς και οι συνταγές της ζωής μας» για τον σύλλογο Ικαρίας "Κάβο Πάπας". Από τότε, έμαθα ακόμα περισσότερα για την Νταϊάνα Κόχυλα, βλέποντας τον διεθνή τύπο να αναφέρεται σε εκείνη και τις δουλειές της και παρακολουθώντας τις πολύ προσεκτικές και ποιοτικές κινήσεις της για το ελληνικό φαγητό και το κρασί αλλά και την καριώτικη κουζίνα με τα σεμινάρια που κάνει κάθε καλοκαίρι στο νησί. Μέχρι που πριν μερικά χρόνια την γνώρισα και επιβεβαίωσα ότι μιλάμε για έναν άνθρωπο που αγαπά τόσο πολύ την Ικαρία που δεν αρκείται απλώς στο να την κάνει διάσημη αλλά φροντίζει με σεβασμό και πάρα πολύ προσεκτικά να προσεγγίσει και να μεταδίδει τις αλήθειες του καριώτικου βίου.

Μας υποδέχτηκε στο σπίτι της, μαζί με τον Ικαριώτη σύζυγο της γλύπτη Βασίλη Στενό, ο οποίος έχει βγάλει και τις φωτογραφίες του βιβλίου, και κουβεντιάσαμε για ώρες με αφορμή το νέο της αγγλόφωνο λεύκωμα. Μου έκανε εντύπωση η βιωματική της σχέση με όλα όσα παρουσιάζονται σε αυτό το βιβλίο αλλά και η έγνοια της για το μέτρο και τις πραγματικές διαστάσεις που απαιτεί η προβολή του τόπου σου όταν τον αγαπάς αληθινά. Ένα γεύμα με υπέροχη φασολάδα, χορτόπιτα και κόκκινο κρασί, έκλεισε την όμορφη και ενδιαφέρουσα κουβέντα μας.

Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Βατούγιο.

Πρώτη μνήμη Ικαρίας;
Στην Ικαρία πήγα για πρώτη φορά παιδάκι, το 1972 όταν ο άντρας τη αδερφής μου ήταν Προεδρος της Πανικαριακής Αδελφότητας Αμερικής και έκαναν το συνέδριο τους στο νησί. Τότε γνώρισα και τον άντρα μου, τον Βασίλη. Ήμουν τελείως αμερικανάκι, δεν ήξερα λέξη ελληνικά. Με το που πήγα στον Χριστό Ραχών  και μπήκαμε στο σπίτι του γαμπρού μου που είχε να το ανοίξει πολλά χρόνια, βίωσα την πρώτη μου φοβερή εμπειρία με σκορπιούς και τα λοιπά. Παρόλο που δε μπορούσα να επικοινωνήσω λεκτικά, το έπιασα το νόημα και το αγάπησα αμέσως το νησί. Πώς είναι δυνατόν άλλωστε να μην την αγαπήσεις την Ικαρία, κυρίως όταν είναι η πατρίδα σου; Στην Αμερική βέβαια, είχα φίλους καριώτες, μεγαλώσαμε μέσα στην ικαριακή κοινότητα. Μετά από αυτή την πρώτη μου επίσκεψη  στο νησί, βρισκόμουν εκεί σχεδόν κάθε καλοκαίρι. Ήταν μια Ικαρία διαφορετική βέβαια, πιο αγνή αλλά και άγνωστη. Τους πρώτους τουρίστες που θυμάμαι, ήταν κάτι Γερμανοί πρόσκοποι που έρχονταν κάθε καλοκαίρι με ένα Volkswagen βαν και κατασκηνώναν, και ένα ζευγαρι που έκαναν τον γύρο της Ευρώπης και καταλήξε στην Ικαρία, το 1973.

Η Νταϊάνα Κόχυλα με τον σύζυγο της και φωτογράφο του βιβλίου, Βασίλη Στενό.

Οι ρίζες σου;
Κατάγομαι από τις Ράχες. Το πατρικό του πατέρα μου είναι στον Προφήτη Ηλία και το σπίτι που ζούμε τώρα στον Άι-δημήτρη, το χτίσαμε αργότερα. Είμαστε 100% Ραχιώτες δηλαδή. Το σπίτι στην Αμερική ήταν κέντρο διεύλευσης των ικαριωτών μεταναστών τη δεκαετία του 60.  Ο πατέρας μου ήταν μάγειρας στα ρυμουλκά και μετά δούλεψε στις μεγάλες λίμνες τις Αμερικής. Στη συνέχεια αρρώστησε και δε δούλευε, μέχρι που πέθανε νέος, 57 χρονών. Εγώ ήμουν παιδί.

Όταν πήγα στην Ικαρία το 1972 που σου είπα, έρχονταν και με έβρισκαν άνθρωποι που με θυμούνταν κοριτσάκι όταν τους φιλοξενούσαμε στην Αμερική για μήνες. Όπως καταλαβαίνεις ζούσαμε την Ικαρία και εκεί. Είχαμε και έναν ανάγλυφο χάρτη του Ίκαρη στο γεμάτο Καριώτες σπίτι, όλοι μας ενεργά μέλη της ικαριακής λέσχης, η Ικαρία ήταν η ζωή μας.

Ανυπομονούσαμε να βρεθούμε στο νησί. Αντιλαμβάνεσαι ότι για ένα αμερικανάκι, το να έχει αυτή την εμπειρία της απόλυτης ελευθερίας μέσα σε ένα πολύ ασφαλές περιβάλλον, ήταν ανακάλυψη για μένα, κάτι που χάραξε τη ζωή μου πολύ βαθεια. Και είναι και ο λόγος που ήρθα στην Ελλάδα.  Έπειτα, παντρευτήκαμε με τον άντρα μου – στον Άγιο Ισίδωρο- και ζήσαμε στην Αμερική για δέκα χρόνια ακόμα και μετά, τη δεκαετία του ’90 πια- ήρθαμε ξανά μαζί στην Ελλάδα.

Τι σπούδασες και πώς μπήκε η κουζίνα στην επαγγελματική σου ζωή;
Σπούδασα δημοσιογραφία και γαλλική φιλολογία. Η μαγειρική μπήκε στην επαγγελματική μου ζωή τυχαία. Το 1982 όταν ήρθα την πρώτη φορά να μείνω μόνη μου στην Ελλάδα τελειώνοντας τις σπουδές μου  στην Αμερική, ήθελα να ζήσω αυτή την περιπέτεια που όπως σου είπα είχε να κάνει με το αίσθημα της ελευθερίας. Ξαφνικά, διαπίστωσα ότι απλώς... ήξερα να μαγειρεύω! Ήταν βλέπεις και όλες αυτές οι μνήμες από τον πατέρα μου.

Μίλησε μας για το νέο σου βιβλίο, το οποίο μάλιστα πρόσφατα μπήκε στος φιναλιστ των Βραβείων "Βιβλία για μια καλύτερη ζωή".
Προσπάθησα να μεταδώσω σε έναν Αμερικάνο, λίγο από την κουλτούρα μας. Πχ το ικαριακό χιούμορ δεν είναι μετρήσιμο, δε μπορείς να αναλύσεις πόσο επηρρεάζει τη μακροζωία, χρειάζεται όμως να μπεις σ’ αυτόν τον τρόπο ζωής. Δεν ήθελα να κάνω απλώς μια εγκυκλοπαίδεια ικαριακών συνταγών. Γι’ αυτό και έχει ένα πολύ πλούσιο υλικό: Για την έρευνα που έγινε από τους επιστήμονες σχετικά με την ικαριακή μακροζωία, για τη σχέση μας με τον χρόνο, για τα πανηγύρια και τους γάμους την οργάνωση της ζωής σε σχέση με τις πρώτες ύλες της κουζίνας, τα τσιφιά, τη συλλογή μανιταριών, την αξία της πατάτας και όλες τις δραστηριότητες του κήπου, για την ιδιαιτερότητα του καριώτικου κρασιού, ακόμα και για τα παρατσούκλια. Λαογραφικές δηλαδή αναφορές είτε από τη δική μου πείρα είτε από τους ανθρώπους που έχω γνωρίσει.

Φυσικά, μέσα υπάρχουν και πολλες συνταγές, περίπου 150,  η συντριπτική πλειοψηφεία από αυτές είναι παραδοσιακές και πολλές φορές συνοδεύονται και από μία μικρή ιστορία από τον άνθρωπο που μου εμπιστεύτηκε τη συνταγή, από φίλους μέχρι και ταβέρνες του νησιού.

Ήθελα το βιβλίο να μην είναι μόνο μία σφαιρική και πλούσια καταγραφή της κουζίνας αλλά και της κουλτούρας του νησιού. Ήθελα να είναι και αρκετά προσωπικό. Για τις δικές μου μνήμες και τους ξεχωριστούς ανθρώπους που γνώρισα. Ας πούμε, η γειτόνισα μου η Τιτίκα, που μου έλεγε πως όταν ήταν μικροί, το καλύτερο τους επιδόρπιο ήταν η ψητή γλυκοπατάτα από το Μαγγανίτη. Υπάρχει κάτι πιο απλό και όμορφο από αυτό;

Μίλησε μας για τα σεμινάρια που διοργανώνεις στο νησί.
Τα σεμινάρια μαγειρικής που κάνω κάθε καλοκαίρι, δεν είναι αμιγώς μαθήματα. Έρχονται κυρίως Αμερικάνοι, Αυστραλοί και κάποιοι Ευρωπαίοι. Τη μισή μέρα μαγειρεύουμε και την υπόλοιπη κάνουμε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα: Μπαίνουμε αρκετά βαθειά στο θέμα της μελισσοκομείας και βλέπουμε όλη τη διαδικασία., πάμε στα ιαματικά λουτρά, στα οινοποιεία, σε οργανωμένους βοσκούς να φτιάξουμε μαζί καθούρα, σε πανηγύρια.

Πέρα από την κουλτούρα της καριώτικης κουζίνας, υπάρχει και η διατροφική της αξία. Πόσο στ΄αλήθεια συντελεί στην μακροζωία;
Όσοι είναι σήμερα ηλικιωμένοι, είχαν λιτή διατροφή γιατί μεγάλωσαν σε δύσκολα χρόνια και κάποιοι από αυτούς στην απόλυτη ανέχεια. Δεν έτρωγαν πολύ κρέας και κατανάλωναν «αγριες» τροφές, κυρίως χόρτα. Πέρα από το τι έτρωγαν, πρέπει να δούμε και πόσο έτρωγαν αλλά και το τι δεν έτρωγαν. Κρατούσαν όλες τις νηστείες, ήταν χορτοφάγοι (όχι με τη σημερινή έννοια), πατάτες είχαν για να γεμίσουν τα στομάχια τους, τον παστουρμά της χρονιάς, όποιοι είχαν τη δυνατότητα να τον φτιάχνουν, τον έβαζαν λίγο λίγο στις φασολάδες και τα φαγητά τους, έτσι για τη γεύση και για να έχουν την αίσθηση ότι τρώνε ζωική πρωτεΐνη. Οι πίτες δεν ήταν αρχικά στην παράδοση γιατί στο νησί δεν είχαν πολύ σταρένιο αλεύρι. Το στάρι δεν ήταν το κατεξοχήν δημητριακό της Ικαρίας γιατί θέλει νερό και άπλα. Στάρι φυτεύαν όσοι πήγαιναν απέναντι στην Τουρκία για κάρβουνα. Το κριθάρι ήταν πολύ πιο κοινό δημητριακό. Το στάρι ήταν για ειδικές περιπτώσεις, κυρίως εορτάστικές. Γαλακτοκομικά είχαν μόνο όσα παρήγαγαν με το κατσικίσιο γάλα να είναι σίγουρα πιο υγιεινό από το αγελαδινό. Μιλάμε όμως για τότε που και τα ζώα τρέφονταν σωστά.

Όλα τα παραπάνω λοιπόν, σε συνδυασμό με την σκληραγωγημένη ζωή, σίγουρα βοηθούν στη μακροζωία. Αλλά φυσικά αναφερόμαστε στις προηγούμενες γενιές. Πάντως, ακόμα είναι σχετικά καθαρή η τροφή στην Ικαρία, γιατί πολλοί τρώνε από τους κήπους τους και γενικά δεν βάζουν πράγματα στην καλλιέργεια καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα μεγάλης παραγωγής.

Βλέπεις λοιπόν σε τι λύσεις υγιεινές αλλά και  νόστιμες τούς οδηγούσε η λιτότητα. Όταν ας πούμε, υπήρχαν μέρες που δεν είχες τίποτα στο σπίτι εκτός από λίγο ρύζι και ρέγγα, τι θα φτιάξεις; Κι όμως, όταν το έφαγα δεν το πίστευα: Πιλάφι με ρέγγα! Αυτό είναι ένα φαγητό που έχω και στο βιβλίο.

Πώς βλέπεις την εστίαση στην Ικαρία σε επαγγελματικό επίπεδο.
Συγκρίνωντας την με άλλα νησιά τα οποία επίσης μπήκαν πολύ απότομα στον τουρισμό -σε αντίθεση με τη Ρόδο, την Κρήτη, τη Σαντορίνη που μπήκαν με κάποιο σχέδιο- πιστεύω ότι η Ικαρία είναι ακόμα στην αρχή αυτού του κύκλου.  Στις περισσότερες περιπτώσεις, δυστυχώς, τα εστιατόρια δεν αντιπροσωπεύουν τα καλύτερα στοιχεία της ικαριακής κουζίνας, αλλα φυσικά υπάρχουν πάντα και οι φωτεινές εξαιρέσεις που δείχνουν τον δρόμο και που μπορεί να μην έχουν αποκλειστικά ικαριώτικη κουζίνα, είναι όμως αξιόλογες προσπάθειες αναβάθμισης.

Μπορεί να μην έχουμε πλούσιο μενού, θεωρώ όμως ότι ο γαστρονομικός τουρισμός έχει μέλλον στην Ικαρία, όχι μόνος του αλλά σε συνδυασμό με τον τρόπο ζωής του νησιού. Δεν μιλάμε φυσικά για φολκόρ τουρισμό αλλά για μια προσπάθεια να περάσουμε μπροστα σε κάποια πράγματα σε οικολογικό επίπεδο, να επανέλθουμε σε κάποιες αξίες φέρνοντας τες στο σήμερα. Να εξαφανίσουμε πχ το πλαστικό από το νησί (δες τι γίνεται στα πανηγύρια), να δούμε τι γίνεται γύρω μας (πχ στο Μπουτάν) και να απευθυνθούμε στους φυσιολάτρες οργανωμένα και με κανόνες. Να χαράξουμε όλοι οι κλάδοι ένα πλαίσιο που σέβεται τόσο τον επισκέπτη όσο και το ίδιο το νησί και τις καταβολές του και προβάλλει τα πλεονεκτήματα μας στη κουζίνα, στη σχέση με τη φύση και στην οργάνωση της ικαριακής κοινωνίας.

Πώς βλέπεις τη δυναμική των ικαριακών προϊόντων;
Είναι λιγάκι δύσκολο αυτό. Πρέπει να διασφαλίσουμε την ποιότητα των προιόντων μας. Να είμαστε αυστηροί με τις προδιογραφές αλλά και την τυποποίηση. Να αρθούν όλοι οι παραγωγοί στο ύψος των περιστάσεων και της παραδοσιακής ποιότητας των προίόντων του νησιού. Πρέπει να συμμορφωθούν όλοι σε αυτό. Και φυσικά, επειδή είναι μικρή η παραγωγή, χρειάζεται και να συνεταιριστούμε για να προχωράμε οργανωμένα μπροστά μαζί. Γίνεται μια προσπάθεια αλλά και εκεί είμαστε ακόμα στην αρχή.

Νταϊάνα, σε ευχαριστώ πολύ!

Αποκτήστε το βιβλίο:

Ξεφυλλίστε το αλλά και δώστε την παραγγελία σας ηλεκτρονικά για έντυπη ή και ψηφιακή έκδοση: Στο Amazon Αμερική - Amazon Ευρώπη - BarnesandNoble.com - iTunes.com

ikariamag.gr|από, για και με αφορμή την Ικαριά!
Ακολουθήστε μας σε twitter και Facebook