Μια ιστορία για τον Άγγελο Τσαντέ, τον Αγγελή και τον Εμμανουήλ Δρόσο, το Μανολάκι.

Από το 1900 μέχρι το 2000 έγιναν όλα. Όσα δεν μπορούσε να φανταστεί άνθρωπος. Ελευθερωθήκαμε από τους Τούρκους. Ήρθαν στην Ικαρία τα σπίρτα, ήρθε το πετρέλαιο, το γραμμόφωνο, το ράδιο, ήρθε και η βιομηχανική επανάσταση. Ήρθε η “Ηλεκτρική” στον Άγιο. Ήρθαν οι κούρσες, άνοιξαν αμαξωτοί.

Της Αναλήψεως στον Άγιο, δίπλα στο γραμμόφωνο ο Εμ. Δρόσος (Πηγή: Στράτος Λακιός)

“Ο Εμμανουήλ Δρόσος, του Πέτρου και της Τελέσιλας, γεννήθηκε στα Χανιά γύρω στο 1894. Πήγε στον Πειραιά, μπάρκαρε μηχανικός στα καράβια. Δούλεψε ως τυπογράφος και μετά στην Ηλεκτρικήν Εταιρείαν  Power. Γύρω στο 1929, φαίνεται ότι γνώρισε τον Άγγελο Νιώτη, που έβαλε τα χρήματα και ο Δρόσος έβαλε την τεχνογνωσία και ίδρυσαν  την Εταιρείαν Ηλεκτροφωτισμού Αγίου Κηρύκου. Η πηγή των χρημάτων του επενδυτή ήταν αμφισβητούμενη και για να γλυτώσει τα χειρότερα πούλησε τις μετοχές του. Έτσι ο Δρόσος από συνεταίρο Άγγελο βρέθηκε με συνεταίρο τον Αγγελή Τσαντέ.”

“Το πρώτο ηλεκτροπαραγωγικό ζεύγος ήταν μια πετρελαιομηχανή Korting 32 άλογα, συνεχούς ρεύματος, μονοκύλινδρη, αργόστροφη, 360 στροφές το λεπτό. Είχε ένα μεγάλο βολάν. Αν ήξερες έπαιρνε μπροστά εύκολα και δεν σταμάταγε ποτέ, ούτε είχε μεγάλες απαιτήσεις, έκαιγε ακόμη και τα χρησιμοποιημένα λάδια. Αν όμως έκανες λάθος και το βολάν έπαιρνε ανάποδες στροφές, τότε έχανε τον αέρα. Πηγαίναμε στην πλατεία μαζεύαμε τους βαρκάρηδες, με τα σκοινιά από τις βάρκες. Τυλίγαμε τα σκοινιά στο βολάν βγάζαμε την άκρια του σκοινιού έξω από το παράθυρο και όλοι οι βαρκάρηδες μαζί τραβούσαν το σκοινί και έτρεχαν μέχρι την μεγάλη εκκλησία, για να πάρει μπροστά.”

“Βάζαμε μπροστά όταν μούχρωνε και σβήναμε στη 1 το Καλοκαίρι και στις 12 τον Χειμώνα, και στις τρεις  τέσσερις τα χαράματα όταν ερχόταν το πλοίο, για να βλέπει το φανάρι.”

“Ο Ηλίας Φουντούλης ο καθηγητής φυσικών έφερνε τους μαθητές κάθε χρόνο να τους κάνει μάθημα για τις μηχανές εσωτερικής καύσεως, την ψύξη των μηχανών και τις γεννήτριες”

“Η μηχανή ήταν υδρόψυκτη, είχαμε μια δεξαμενή με νερό από το γυμνάσιο και όταν δεν έφτανε κουβαλούσαμε από τα πηγάδια. Υπήρχε και μια υπερχείλιση και μια σχετική βλάστηση. Οι γείτονες, όπως ο Κανακόπουλος έδενε εκεί τον γάδαρό του να βοσκήσει. Το νερό με τον καιρό πρασίνιζε.  Τα βράδια ερχόταν οι μαθητές, μάζευαν τις μαλούπες και έκαναν τον γάδαρο πράσινο.”

“Ο Μανολάκης ήταν πρωτοπόρος και δημιουργικός άνθρωπος, έφερε στην Ικαρία γραμμόφωνο, ραδιόφωνο, από το ραδιόφωνο του Δρόσου άκουσαν οι Αγιότες την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα. Έφερε το σινεμά. Στην αρχή έπαιζε βωβό στα καφενεία, στου Κέκερη το σημερινό του Βολίκα και εκεί που είναι η τράπεζα Άλφα, εστιατόριο του Καρρά. Αργότερα έπαιξε τα Πάθη του Χριστού ομιλούσα ελληνιστί. Έφερε στην Ικαρία το πρώτο αυτοκίνητο, ένα FORD που είχε ρόδες με ξύλινες ακτίνες, σάπισε στην αυλή της ηλεκτρικής. Μετά τον πόλεμο, δούλευε την αίθουσα του Δήμου σαν καφενείο, σινεμά και έκτισε, παράνομα στον αιγιαλό, την εξέδρα που ήταν το στολίδι του Αγίου.”

Φωτό δεξιά: Ανάποδα φλιτζάνια στις κολώνες, που παν και κοτσιλάν οι χελιδόνες. Σύρμα πάνω-σύρμα ...

Η Εξέδρα, εκεί γινόταν όλα. Διακρίνεται και στις 3 φωτογραφίες (1967)

Στου Δρόσου είδα πολλές ταινίες, “Το ξυπόλητο τάγμα” τον “Μαρίνο Κοντάρα”, την “Αγνή του λιμανιού”

Απόκομμα από το εισιτήριο του σινεμά δραχμές 5

Ο Αγγελής Τσαντές του Ηλία και της Ειρήνης γεννήθηκε στο Μαυράτο το 1877. Πήγε μικρός στην Αμερική και προόδευσε. Βρέθηκε στην Ελλάδα το 1912 με την Ικαριακή επανάσταση και έγινε μέλος της Επιτροπής Διοίκησης του νησιού.

Φωτό 1. Αγγελής Τσαντές 1882-1972.Πηγή: Γιάννης Κατσάφαρος.

Φωτό 2: Στην κεφαλή του τραπεζιού ο Αγγελής με την γυναίκα του και η αστική τάξη του Αγίου, τραπέζι αποχαιρετισμού του Γυμνασιάρχη 1960.

“Ήταν πνεύμα επιχειρηματικό,  επέστρεψε από την Αμερική με πολλά λεφτά. Δικό του ήταν το ΤΗΝΙΟΝ ΠΑΛΑΣ και το ΑΙΘΡΑ στα Μέθαινα, έγινε ματζινέβελος με τον Γκαγκάτση σε ένα μεγάλο καΐκι. Με το καΐκι αυτό πήγε στη Μέση Ανατολή στον Πόλεμο και υπηρέτησε ως διερμηνέας στο Επιτελείο του Βρετανικού στρατού.  Το μεσοπόλεμο ήταν Δήμαρχος στον Άγιο, επί των ημερών του άνοιξε ο παραλιακός δρόμος του Αγίου, η διάνοιξη άρχισε από το οικόπεδό του. Έκτισε την μεγάλη αίθουσα του Δημαρχείου. Άνοιξε και τον δρόμο για τα Θέρμα. Ο Άγιος απέκτησε Δημόσιες τουαλέτες, ογδόντα χρόνια μετά τουαλέτες δεν έχουμε...”

Ο Άγιος Κήρυκος μετά την διάνοιξη της παραλιακής, 1936

“Η συνεταιρία του Αγγελή με τον Μανολάκη δεν πήγε καλά, και εφαρμόστηκε το άρθρο λύσης της συμφωνίας με την ρήτρα “Αγοράζω-Πουλώ” μέσα σε 24 ώρες. Ο Μανολάκης κατέθεσε τα χρήματα στο ταμείο παρακαταθηκών και έγινε ο μοναδικός ιδιοκτήτης ης εταιρίας.  Οι καιροί ήταν δύσκολοι και ο υπερπληθωρισμός εξαφάνισαν το κεφάλαιο το Αγγελή, τόσο που δεν είχε λεφτά να πληρώσει τον λογαριασμό του ρεύματος. Τότε ο Μανολάκης έδωσε διαταγή στον Στέλιο Κυπραίο να του κόψει το ρεύμα, εκείνος αρνήθηκε και παραιτήθηκε. Τότε ο Μανολάκης πήγε στην χωροφυλακή και ζήτησε την βίαια προσαγωγή του Κυπραίου διότι επρόκειτο για κοινωφελή επιχείρηση.

Ο Γιάννης Κυπραίος και εναερίτης, μάλλον μπροστά στον Απόλλωνα στα Θέρμα, είναι ο άνθρωπος που μας αφηγήθηκε την ιστορία.

Αργότερα ο Δρόσος αγόρασε άλλη μία γεννήτρια Lister 60 ίππων, και το δίκτυο έφτασε μέχρι τα Θέρμα.”

Ο Αγγελής Τσαντές πέθανε τον Ιανουάριο του 1972. Ο Δρόσος πέθανε από καρδιακή προσβολή το 1962, και σε ένα χρόνο η ΔΕΗ αγόρασε τις εγκαταστάσεις και το δίκτυο, και κράτησε το εργατικό δυναμικό.

Στην Ικαριακή φωνή διαβάζουμε το αίτημα για παροχή ρεύματος όλη την ημέρα διότι οι λουόμενοι θέλουν προϊόντα που φυλάγονται στο ηλεκτρικό ψυγείο.

Ικαριακή Φωνή, 30 Απριλίου 1963.

Ευχαριστώ την Τοπική Αρχειακή Συλλογή Ικαρίας που μας έδωσε, φωτογραφίες και την δυνατότητα να μελετήσουμε την Ικαριακή Φωνή της εποχής.

Μάκης Φουντούλης
makfou@otenet.gr

Παράκληση: Ιστορικό υλικό από προσωπικά αρχεία πρέπει να καταλήγει στην Τοπική Αρχειακή Συλλογή Ικαρίας, στο παλιό γυμνάσιο, είτε το πρωτότυπο υλικό είτε σε ψηφιακή μορφή.

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις του Μάκη Φουντούλη.