Σε μια από τις τελευταίες επιδημίες πανώλης που σάρωσαν το Αιγαίο και την Ικαρία, στις αρχές του 17ου αιώνα, η προφορική παράδοση, όπως μου την διηγήθηκε ο Πατέρας μου, Ηλίας Φουντούλης 1900 - Ϯ1999, λέει ότι: “Κάποτε κάποιοι πειρατές βγήκαν στο Δράκανο και έθαψαν "κάτι". Κάποιος Ικαριώτης τους είδε και νόμιζε ότι είναι το “σεντούκι” με τις λίρες.”  Αυτόν τον μύθο με τις λίρες τον θυμάμαι και εγώ, ποτέ δεν σταμάτησαν να ψάχνουν στο Δράκανο για τον θησαυρό. “Πήγαν λοιπόν και έσκαψαν, άνοιξαν τον λάκκο και αντί για θησαυρό, βρήκαν έναν νεκρό. Έτσι διαδόθηκε η πανώλη στην Ικαρία.”  “Στο Καραβόσταμο πέθαναν, εξαλείφτηκαν,  σχεδόν όλοι οι άντρες. Τους έθαψαν στο “(Α)Ξάλειμα” κοντά στον νερόμυλο κάτω από το Φουντουλάτο. Τότε ήρθε κάποιος Τσαχάς από την Πλαγιά και παντρεύτηκε μια γυναίκα από το Καραβόσταμο. Έκαναν δύο παιδιά, το ένα έκανε φουντουλιές και τον έβγαλαν Φουντούλη (γεννήθηκε γύρω στο 1720 με 1730) και ο άλλος του άρεσαν τα παυλάκια, ψωμάκια - λαζαράκια, και τον έβγαλαν Παύλο.”

• Ο Φουντούλης έκανε τον Γιώργη (γεννήθηκε γύρω στο 1750 με 1760) και τον Δημήτρη ο οποίος έζησε στα Σόκια στη Μικρά Ασία, Μπαγιάμπαση.  
• Ο Γιώργης έκανε τον Ζαχαριά (γεννήθηκε γύρω στο 1780)
• Ο Ζαχαριάς παντρεύτηκε Μαματαδίνα από το Χρυσόστομο και έκαναν: Τον Μπαρμπαμαστρογιώργη 1800-1915, παντρεύτηκε μια Πάστη από την Αρέθουσα, πέθανε 115 ετών και άφησε 216 απογόνους, τους Μαστρογιωργάτους. Τον Μπαρμπαβασίλη, τον Μπαρμπαπαρασκευά, τον Νικόλα, την Ομορφιά, την Αργυρή, άλλες δύο κόρες, και τον Σταμάτη 1835-Ϯ1880.
• Ο Σταμάτης παντρεύτηκε την Κιουράνα Μάζαρη, και έκαναν τον Χριστόδουλο, την Τριανταφυλλιά, την Φωτεινή, τον Θεοχάρη, την Καλλιόπη, την Ουρανία, την Ελένη, την Σοφία και την Μαρία, και τον Γιώργο, Μαστρογιώργη ή Ψαρά (φωτογραφία πάνω), 1872 – Ϯ1942. “Απέσω Φουντουλάτοι”
• Ο Γιώργος παντρεύτηκε την Αθηνά Οικονόμου και έκαναν τον Σταμάτη 1899- Ϯ1920. Ο Σταμάτης πέθανε 21 ετών.

Άδεια ταφής Σταματίου Φουντούλη από το Πατριαρχείο 12 Ιουλίου 1920

Έκαναν, επίσης,  τον Ηλία 1900-Ϯ 1999 και τον Χρυσόστομο 1904- Ϯ1984. Η Αθηνά πέθανε γύρω στο 1908 και άφησε τρία ορφανά. Ο Μαστρογιώργης παντρεύτηκε την Μοσχούλα Τσακαλιά και έκανε την Αληθινιώ 1913- Ϯ1987. 

Χρυσόστομος, Σταμάτης, Ηλίας Φουντούλης, 1908

Στο Καραβόσταμο υπάρχει γειτονιά Φουντουλάτο. Στο λιοτρίβι, υπάρχει η γηστέρνα στο Πηγάδι και η Απέσω γηστέρνα. Το νερό “ανήκει” στους φουντουλάτους που ποτίζουν τους κήπους τους. Κάθε χρόνο τέτοια εποχή στη συκαμινιά στο πηγάδι, ο εγγονός του Ψαρά,  Γιώργος Φουντούλης και αυτός,  βγάζει τις “μεριές”, τις σειρές με τα ποτίσματα.  Όλοι είναι Φουντούληδες άλλα είναι γραμμένοι με τα παρατσούγκλια τους, Βαρώνος, Βλαστάρης, Καμπαρδάνος, Καρούτσος, Κλεντένης, Μιαούλης, Παντρεμένος, Ψαράς...

Μεριές Νερού στο Πηγάδι Φουντουλάτων

Οι Φουντούληδες ήταν μαστόροι, καλοί κτίστες και ο Γιώργος έμαθε τη δουλειά από μικρός. Από την Ικαρία έφυγε 24 χρονών και πήγε εθελοντής στη Κρήτη στην εξέγερση στο τέλος του 1896. Τότε που “η Ελληνική Κυβέρνηση, εμπόδιζε την μετακίνηση εθελοντών από την Ελλάδα προς την Κρήτη”. Την επόμενη χρονιά 25 Απριλίου 1897 κατατάχτηκε εθελοντής στον “Ατυχή πόλεμο του 97”, στο 4ο Σύνταγμα ιππικού. Απολύθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους.

Έγγραφον αορίστου αδείας, 4ο Σύνταγμα Ιππικού, Γεωργίου Φουντούλη 28 Σεπτεμβρίου 1987

Στην Ικαρία ήταν επικηρυγμένος από τους Τούρκους και φυλακίστηκε. Όμως ο Καϊμακάμης τον έβγαλε από την φυλακή για να κτίσει τοtoy Διοικητήριο στον Άγιο Κήρυκο.

Άγιος Κήρυκος, Διοικητήριο

Στις 16 Ιουλίου 1912, ο Ιωάννης Μαλαχίας με την επαναστατική επιτροπή τον επισκέφτηκε στο σπίτι του στο Φουντουλάτο στο Καραβόσταμο και του ανέθεσε την αρχηγεία “...πασών των στρατιωτικών δυνάμεων της νήσου...”. Διότι ήταν ο μόνος από την Ικαρία που είχε λάβει μέρος σε πόλεμο και είχε κάποια στρατιωτική εμπειρία.

Λεωτσάκου, ΙΚΑΡΙΑ ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΥ

Αν κάποιος επιθυμεί να ακούσει την αφήγηση του Ηλία Φουντούλη για την Ικαριακή επανάσταση εδώ.

Απόφαση Γενικής Επιτροπής της Νήσου Ικαρίας ανάθεση αρχηγείας “...πασών των στρατιωτικών δυνάμεων της νήσου...”

Οπλαρχηγοί Ικαριακής επανάστασης Φουντούλης Γιώργος καθιστός πρώτος αριστερά, Κουκουδέας Ευάγγελος καθιστός στη μέση.

Κατά την διάρκεια της Ελευθέρας Πολιτείας Ικαρίας, όταν έφτασε στο νησί ο Ευάγγελος Κουκουδέας, ο Γιώργης τού παρέδωσε την αρχηγεία και υπηρέτησε υπό τις διαταγές του, ως υπαρχηγός της Ικαριακής φρουράς. Ήταν πάντα με την πλευρά του Μαλαχία και δρούσε συμβιβαστικά στις τοπικιστικές διαμάχες. Μετά την ένωση με την Ελλάδα, οι αξιωματούχοι προσπαθούσαν να διατηρήσουν τις θέσεις και να μονιμοποιηθούν, ο Μαστρογιώργης ζήτησε να απαλλαγεί των καθηκόντων του και να συνεχίσει τα έργα του. Σαν αναγνώριση της προσφοράς του στην επανάσταση έλαβε 9 ένα τετράδιο με γραμματόσημα, λεπτά 5,  της Ελευθέρας Πολιτείας Ικαρίας.

Ήταν άνθρωπος που αναγνώριζε την αξία των σπουδών. Έτσι έστειλε τα παιδιά του στη Σάμο και Χίο να τελειώσουν το γυμνάσιο και μετά στο πανεπιστήμιο, ο Σταμάτης σπούδασε δάσκαλος και παρακολούθησε τη Νομική, ο Ηλίας σπούδασε φυσικός και ο Χρυσόστομος μαθηματικός, και οι δύο ήταν καθηγητές στην Ικαρία.

Ο Μαστρογιώργης εργαζόταν ως κατασκευαστής και πρακτικός αρχιτέκτονας. Έκτισε το διοικητήριο στον Άγιο Κήρυκο, εκκλησίες, σχολεία, γεφύρια, νερόμυλους, ανεμόμυλους και κάποιες ιδιωτικές κατοικίες.

• Η πρώτη εκκλησία που έκτισε είναι η εκκλησία της Κοίμησις της Θεοτόκου (αριστερά), Παναγία των Φουντουλάτων στα Στραβοκάμπια, ανάμεσα σε Καραβόσταμο και Αράθουσα, την είχε αρχίσει ο πατέρας του Σταμάτης, ο Γιώργος την ολοκλήρωσε.
• Έκτισε την Αγία Μαρίνα (κέντρο) στην Αράθουσα θεμελιώθηκε το 1900, περιέκλεισε το εκκλησάκι της Παναγιάς Μοσχιόνας,  δίπλα της υπάρχει καμπαναριό 22 μέτρα ύψος που το έκτισαν ο παπούς του Γιώργος Φουντούλης οι θείος του Γιάννης το 1873-1877.
• Έκτισε στο Καραβόσταμο, το 1902  την εκκλησία Άγιοι Ανάργυροι (δεξιά) και το νεκροταφείο Ταξιάρχης το 1937.

• Έκτισε το 1909 τον Άγιο Κωνσταντίνο στο Αυλάκι (αριστερά).
• Στον Άγιο Κήρυκο έκτισε τη μεγάλη ομώνυμη εκκλησία (κέντρο), σε σχέδιο του Βέλγου αρχιτέκτονα  Ευγένιου Ντυμπρέ, η οποία ολοκληρώθηκε το 1926. Άγιος Κήρυκος, ο άνθρωπος στον κουμπέ πιθανόν να είναι ο Μαστρογιώργης Φουντούλης.  
• Έκτισε το 1918, μαζί με τον Μαστροδημήτρη Τσακαλιά, τον κουνιάδο του, την Παναγιά τη Λέφαινα, Κοίμηση Θεοτόκου, στην Ακαμάτρα.  
• Έκτισε την εκκλησία Παμμέγιστοι Ταξιάρχαι (δεξιά),1912-1924 στο Ξυλοσύρτη. "...και τώρα να σου πω πώς αποφασίστηκε να κτιστεί αυτή η εκκλησία . Όπως ξέρεις υπάρχει και μια μικρότερη εκκλησία των ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ . Αυτή κτίστηκε απο τους Μαλαχιάδες και Παμφίληδες που ήταν οι άρχοντες του χωριού. Αυτοί οι άνθρωποι δεν επέτρεπαν στους υπόλοιπους χωριανούς να εκκλησιάζονται στην εκκλησία τους. Έτσι αποφάσισαν να κτίσουν μια άλλη, και έτσι ξεκίνησαν..." (Μαρτυρία Μαίρη Πάστη)
• Πιθανόν έκτισε και την Ανάληψη στου Σκουρδουλιάρη(;)
• Έκτισε το 16 Γυμνασίου Αγίου του Κηρύκου, σε σχέδιο του Ευγένιου Ντυμπρέ,  θεμελιώθηκε 4η Μαΐου 1924 και ο πανηγυρικός λόγος εγκαινίων εκφωνήθηκε 25η Απριλίου 1926.

Άγιος Κήρυκος το γυμνάσιο και η εκκλησία του Αγίου Κηρύκου, σχεδιάστηκαν από τον Βέλγο αρχιτέκτονα Ευγένιο Ντιμπρέ και κατασκευάστηκαν από τον Γεώργιο Φουντούλη

• Έκτισε το Νεκροταφείο Ανάληψη στον Άγιο Κήρυκο το 1929.
• Έκτισε το δημοτικό σχολείο Καραβοστάμου.

Καραβόσταμο,  το κτίσιμο του σχολείου,  Πανδίκη  Φεβρουάριος 1929

• Μετασκεύασε τη 20 Αγία Ματρώνα στο Περδίκι (αριστέρα) από βασιλική σε βυζαντινή μετά τρούλου.
• Έκτισε στο Καταφύγι, το δημοτικό σχολείο και το καμπαναριό (δεξιά), 17 μέτρα ύψος, δίπλα στην Αγία Τριάδα/ Άγιο Δημήτριο γύρω στο 1937. 

Τα παιδιά στο σχολείο του Καταφυγιού και ο δάσκαλος Σταυρινάδης

• Έκτισε το γεφύρι  του Κρατημού, στην θάλασσα,  στον Άγιο Κήρυκο.
• Έφτιαξε, με τσιμέντο, το λιοτρίβι στο Καραβόσταμο.
• Έκτισε το σπίτι του Μαλαχιά, την “κλινική”, στον Άγιο Κήρυκο, εκεί μπροστά στη θάλασσα έκτισε και το σπίτι του, κτίριο που το χτυπάει ο Νοτιάς εκατό χρόνια και παραμένει άθικτο.

Ο Μαστρογιώργης είχε μια τεχνολογία κατασκευών με χρήση της “πορσελάνης”, μίγμα ασβέστη με θηραϊκή γη, για το κατασκευές σε παραθαλάσσια  κτίσματα, μόλους θεμέλια κλπ, και με το κονίαμα "κουρασάνι", φτιαγμένο από ασβέστη, άμμο, τριμμένο κεραμίδι, χαλαζιακή άμμο από την Μήλο ή την Νίσυρο , Θηραϊκή γη κλπ για την στεγάνωση στερνών, καναλιών σε νερόμυλους, τρούλους εκκλησιών. “Στον Ξυλοσήρτη όταν προσπάθησαν να βάλουν κεραμίδια πάνω από τον τρούλο, αποδείχτηκε  πολύ δύσκολο εγχείρημα, διότι στο υλικό από το οποίο ήταν κατασκευασμένος ο κουμπές, κουρασάνι, ήταν αδύνατον να  γίνουν τρύπες για να στερεωθούν.”

Όταν έκτιζε κάποιο κτίριο, σταματούσε για μερικούς μήνες, συνέχιζε και πάλι σταματούσε τις εργασίες, για να δοθεί χρόνος στο κτίριο να προσαρμοστεί, να "κάτσει" και να μην πάθει ζημιά στο μέλλον.  Χρησιμοποιούσε επίσης την τεχνολογία με τα σιδερένια κλειδιά που έδεναν τους τοίχους και δεν "άνοιγαν".

Ο Μαστρογιώργης πέθανε τον Χειμώνα του 1942, "Δεν άντεξε να βλέπει τους συγχωριανούς του να πεθαίνουν από την πείνα και τους Ιταλούς κατακτητές να παίρνουν το λάδι των ανθρώπων από το λιοτρίβι." (Δεξιά, ο τάφος Γεωργίου Φουντούλη, νεκροταφείο Καραβόσταμο).

Μάκης Φουντούλης
makfou@otenet.gr

υγ. Παράκληση, αν κάποιος έχει κάποια στοιχεία για τον παππού την ιστορία ή τα κτίρια που έκτισε ας επικοινωνήσει μαζί μου, ή ας τα δώσει στην Τοπική Αρχειακή Συλλογή Ικαρίας στο παλιό γυμνάσιο, είτε το πρωτότυπο υλικό είτε σε ψηφιακή μορφή.

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις του Μάκη Φουντούλη.