"Φρουρά φρουρά, αλλάξετε θέσεις για άλλη μια... σέλφι’’. Κάπως έτσι πρέπει να ακούστηκε η φωνή του καλλιτέχνη φωτογράφου που κλήθηκε ή προσφέρθηκε να αποθανατίσει την φρουρά της Ικαριακής Επανάστασης κάποια στιγμή το Καλοκαίρι του 1912.

Εκατό πέντε χρόνια μετά, ας ξεκινήσουμε έναν πληθορεφενέ (crowdsourcing) πληροφοριών γι’ αυτό το μοναδικό σώζομενο ζεύγος φωτογραφιών.

Στο σπίτι μας, στο Φουντουλάτο, είχαμε μια φωτογραφία, από την Επανάσταση της Ικαρίας, με του παππού μας Μαστρο-Γιώργη Φουντούλη ‘’Ψαρά’’. Είναι (πάνω) ο πρώτος καθιστός αριστερά, μαζί με τον Μακεδονομάχο  Ευάγγελο Κουκουδέα, καθιστό στη μέση και άλλους οκτώ ένστολους. Από τους όρθιους γνωρίζουμε με βεβαιότητα μόνο τον πρώτο από δεξιά, είναι ο Στέλιος Κυπραίος, αργότερα παπάς στον Άγιο Κήρυκο.

Εδώ και χρόνια γνώριζα την ύπαρξη μιας άλλης φωτογραφίας (κάτω), με τους ίδιους ανθρώπους, μπροστά στον ίδιο τοίχο, κάτω από τα ίδια κλαδιά. Ημερολόγιο Συλλόγου Νεολαίας Ικαρίας 1999.  Την ψηφιακή μορφή της δεύτερης φωτογραφίας, των καθιστών, μου την έστειλε ο Στράτος Λακιός.

Μέσα από το φιλόξενο ikariamag.gr, ας κάνουμε ρεφενέ με τις πληροφορίες που μπορούμε να ελέγξουμε για την αξιοπιστία τους. Ζήτησα την βοήθεια του κ. Πέτρου Παπαπολυβίου, καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, και φτάσαμε στον κ. Βασίλειο Νικόλτσιο, Συνταγματάρχη ε.α. – Φαρμακοποιό, Διευθυντή του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, ο οποίος ανέλυσε την στολή και τον οπλισμό της φρουράς.

Στην πρώτη φωτογραφία: «Είναι ένα μεικτό άγημα Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής και Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Στο κέντρο με τη λευκή θερινή στολή είναι ένας υποπλοίαρχος του ΠΝ, Ευαγγελος Κουκουδέας, δεξιά του, Γεώργιος Φουντούλης, και αριστερά του,  είναι δύο ανθυπομοίραρχοι της ΕΒΧ. Αυτοί είναι οι μοναδικοί Αξιωματικοί. Δεν φέρουν όπλα. Αριστερά όρθιοι με τις χακί στολές είναι δύο χωροφύλακες. Ο αριστερός φέρει τυφέκιο οπλισμένο με ξιφολόγχη Μάουζερ Τουρκίας Μ1903 και όλοι οι άλλοι, ναύτες και χωροφύλακας φέρουν  τυφέκια Γκρα και ξιφολόγχες, μοντέλο 1874. Στο στήθος τους φέρουν διαγώνια ταινία με τα φυσίγγια του τυφεκίου τους, ενώ κάποιοι άλλοι φέρουν στη ζώνη τους τα φυσίγγια του τυφεκίου τους (Η χωροφυλακή ξεχωρίζει από το αργυρό αμφιμασχάλιο που έχουν κρεμασμένο στον αριστερό τους ώμο και από την αργυρή κορώνα σε κάθε πλευρά του κολάρου). Ο τρίτος από αριστερά με το λευκό πουκάμισο πιθανόν να είναι ναύτης με θερινή στολή. Οι 4 δεξιά είναι ναύτες με χειμερινές και θερινή στολή. Όλες οι στολές του ναυτικού είναι μοντέλου του 1887».

Στην δεύτερη φωτογραφία (όλοι καθήμενοι) είναι οι ίδιοι άνθρωποι της πρώτης φωτογραφίας σε διαφορετικές θέσεις, εκτός από τον Φουντούλη και τον Κουκουδέα οι οποίοι δεν υπάκουσαν τις εντολές του καλλιτέχνη. Υπάρχει μια πληροφορία ότι ο όρθιος αριστερά, οπλισμένος με το «μοντέρνο»  Μάουζερ είναι ο «Πιδέξιος», διότι ήταν πολύ καλός σκοπευτής.

Όποιος έχει στοιχεία να δώσει πληροφορίες για τον φωτογράφο ή τους φωτογράφους. Ο πατριάρχης της Ικαριακής φωτογραφίας, ο Χρίστος Μαλαχίας μού είπε ότι οι φωτογράφοι της εποχής ήταν ο Ζαχαρίας Καπνιστός από τον Άγιο και ο Ηλίας Χουτρίδης από τις Ράχες, το ίδιο υποστηρίζει και ο Γιώργος Σούρτης. Τη μια φωτογραφία, την έχουμε με πασπαρτού (μπορντούρα), έχουν εντοπιστεί δύο αντίτυπα. Υπάρχει η περίπτωση κάποιος να έχει την φωτογραφία των καθημένων πλήρη με το πασπαρτού της; Να δούμε αν είναι ίδια τα πασπαρτού μεταξύ τους.

Τέλος, να βάλουμε ονόματα και παρατσούγκλια στους «οπλαρχηγούς» αλλά και ό,τι άλλες αξιόπιστες πληροφορίες έχουμε, πχ Γεώργιος Φουντούλης «Ψαράς» 1772 - 1942, Ευάγγελος Κουκουδέας Σέμσης γεννήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στη Στρωμνίτσα της Μακεδονίας (Σήμερα ΦΥΡΟΜ).

Και μια δημόσια συγνώμη, από την πρώτη φωτογραφία που είχαμε στο σπίτι μας λείπει ένα μικρό κομματάκι (κάτω δεξιά). Το είχαμε κόψει για πούλια και παίζαμε τρίλιζα που είχαμε σχεδιάσει στο πίσω μέρος της φωτογραφίας, διότι ούτε χαρτόνι δεν είχαμε… Και που έφτασε μέχρι εδώ σε αυτή την κατάσταση πάλι καλά.

Τέλος πρέπει να δηλώσω ότι, το πηλίκιο, το αργυρό αμφιμασχάλιο και οι επωμίδες του Γεωργίου Φουντούλη είναι στο λαογραφικό Μουσείο στον Άγιο Κήρυκο. Ψηφιακά αντίγραφα της φωτογραφίας  έχουν σταλεί στην Αγγελική Κονταξοπούλου στο Αρχείο Ικαρίας.
 

Μάκης Φουντούλης
makfou@otenet.gr

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις του Μάκη Φουντούλη.