Στην αρχαία Ελλάδα, οι άνεμοι θεωρούνταν θεοί ή δαιμονικά όντα που απαιτούσαν θυσίες και προσφορές για εξευμενιστούν. Την θεϊκή οντότητα στους ανέμους συναντάμε στην Ιλιάδα, στην μυθολογία με τον τρομακτικό Τυφώνα και τον Αίολο, αλλά και στην λαϊκή μας παράδοση που έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Ο Εμπεδοκλής, τον 5ο αιώνα π.Χ μαθαίνει στους οπαδούς τους πώς να λύνουν και να δένουν ανέμους με θυσίες προτείνοντας τους να σφάξουν γαϊδούρια και να απλώσουν τα δέρματα τους στις κορυφές των λόφων για να πιάσουν τους ανέμους.  Εξορκιστές που κοιμίζουν τους ανέμους συναντάμε από την αρχαιότητα στην Αθήνα και στην Κόρινθο και φτάνουν μέχρι το Βυζάντιο. Επίσης σε πολλά νησιά όπως την Κάλυμνο, τη Σίφνο, τη Σαλαμίνα και την Κρήτη συναντάμε το δέσιμο του αέρα.

Στην ανατολική  Ικαρία καταλάγιαζαν τον άνεμο θάβοντάς τον σε τύμβους από χώμα με ριγμένες πέτρες χαλαζία από πάνω, τους οποίους ονόμαζαν ανεμοτάφια.

Η παράδοση αναφέρει ότι στα παλαιά χρόνια, πάνω στο βουνό και στη θέση Ανεμοτάφια, μαζεύονταν οι χωριανοί και "ηθάβγασιν τον αέραν". Κάποτε, πριν από περίπου διακόσια χρόνια, πέρασε από κει ένας Δεσπότης, τους είδε και τους ρώτησε τι κάνουν. Του είπαν ότι "θάβγουσι τον αέρα". Κάθησε και κείνος και παρακολούθησε και άκουσε τα λόγια τα μαγικά που λέγαν. Τους πήρε μετά όλους και τους πήγε στην εκκλησία, του Αη Ζαχαρία. Τους είπε "ότι αυτό το πράμα η εκκλησία δεν το ευλογά και άμα το ξανακάνασι να έχουν αφορεσμό". Από τότε δεν ξανάγινε. Τι έκαναν; "Έπαιρναν μία στάμνα ανοιμένη μπροστά, ήπιανέν την ο πιο γέρος και ήβαζεν το στόμαν της σ' ένα λάκκο, που ήταν ανοιμένος, και άμα ήπιανεν να σφυρίζη, την τάπωνε με το χέριν του και ήλεέν της λόγια που εν τα ανιστορώ. Ύστερις ηβαλλέν την στον λάκκο και έχωνέ την. Ύστερις όλοι οι χωριανοί ηπιάνασι κάτι ατσάχους (χαλαζίες) και ηρρίχναν τους από πάνω, ήλεεν ο καθένας από ένα ανάθεμα και κάτι άλλα λόγια μαγικά και "ηφεύγασι".Η παράδοση είναι γνωστή στα χωριά Νέγια, Μονοκάμπι και Καταφύγι. Ανάλογη συνήθεια μνημονεύεται από τον Παυσανία στην Τιτάνη Κορινθίας, όπου κατ΄ έτος ο ιευρεύς σε ιερό της Αθηνάς, στο οποίο υπήρχε και βωμός των ανέμων πραγματοποιούσε τελετουργία σε τέσσερις βόθρους "ημερούμενος των πνευμάτων το άγριον".(Γ.Α Μέγα, "Τα ανεμοτάφια της Ικαρίας").

Στο χωριό Καταφύγι υπάρχει περιοχή με το τοπωνύμιο Ανεμοτάφια που προφανώς έχει πάρει το όνομά του από αυτή την παγανιστική τελετή που γινόταν εκεί.  Ο Καθηγητής Γιώργος Κάτσης το 1956 στην προσπάθεια του να ερευνήσει την ύπαρξη αυτής της παράδοσης αναφέρει ότι σε επίσκεψη που έκανε στην περιοχή, βρήκε αρχαίους τάφους και συνδέει το γεγονός με το ότι οι κάτοικοι πίστευαν πως αυτοί οι νεκροί ευθύνονταν για τους πολύ δυνατούς αέρηδες που φυσούσαν εκεί και τους έκαναν ζημιές. Πήγαιναν λοιπόν εκεί και έκαναν τα ξόρκια τους. Ο τότε έφορος αρχαιοτήτων Ν. Κοντολέων έκανε ανασκαφές στην περιοχή και βρήκε αρχαίους τάφους από καμένα όστρακα και οστά, όπου σχεδόν πάντα μέσα έβρισκε αμφορείς.

Αυτή η παράδοση ήταν βαθιά ριζωμένη στην αρχαιότητα που με το πέρασμα των αιώνων και την έλευση του χριστιανισμού χάθηκε, όμως  τα τοπωνύμια είναι εκεί για να μας την θυμίζουν και να μας θυμίζουν επίσης την μεγάλη εξάρτηση του ανθρώπου από τα φυσικά φαινόμενα.

Βάσω Καττέ
vasso_katte_96@hotmail.com

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις της Βάσως Καττέ.