Ομιλία στο Διεθνές Σεμινάριο Ματαρόα 2013 στην Ικαρία: Η ομιλία είχε τίτλο: Η άνοδος της δύναμης των εταιρειών στην Αμερική: ο αγώνας τους ενάντια στα κοινά και τροποποιήθηκε για λόγους ανάρτησης.

Για το ΜΑΤΑΡΟΑ δείτε εδώ.

Σας ευχαριστώ για το πολύ ευγενικό σας καλωσόρισμα. Η φιλοξενία των ανθρώπων της Ικαρίας είναι ένα πολύτιμο δώρο. Καθένας από εμας έρχεται σε σας, με το βάρος των δεινών που ταλανίζουν τις χώρες και τις κοινότητες από τις οποίες ερχόμαστε. Γι' αυτό είναι μεγάλη χαρά που βρίσκουμε καταφύγιο στο όμορφο νησί σας, που βρίσκουμε εδώ έναν παράδεισο -γενναίοδωρο και απάγγειο λιμάνι στην καταιγίδα- όπου μπορούμε να μιλήσουμε με ανοιχτές καρδιές και ανοιχτά μυαλά για το τι μπορεί να γίνει για να επαναδιεκδικήσουμε την δημοκρατία και να ξαναχτίσουμε οικονομίες που είναι επάξιες των μελλοντικών γενεών και όλων των πλασμάτων της Γης.

Πολλές χώρες έχουν άδικα χαρακτηριστεί ως “αποτυχημένα κράτη”. Αλλά αυτές τις μέρες, αυτή η ταμπέλα μπορεί με ακρίβεια και χρήσιμα να ειπωθεί για μια χώρα- και αυτή είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Οι ΗΠΑ έχουν βιώσει ένα πραξικόπημα σε αργή κίνηση από ισχυρές  εταιρείες που έχουν κατακλύσει τις εκλογές μας με τεράστια χρηματικά ποσά, έτσι ώστε οι πολιτικοί και ολόκληροι κυβερνητικοί φορείς να είναι εν πολλοίς αιχμαλωτισμένοι. Μια νεοφιλελεύθερη λατρεία της λιτότητας έχει καταλάβει τις δημόσιες συζητήσεις, ακόμα και σ' αυτές που θεωρούνταν mainstream. Κάτω από το πέπλο της 'λιτότητας', η παιδεία, η κοινωνική πρόνοια και προγράμματα υγείας κατακρεουργούνται, ενώ η φτώχεια και η ανισότητα εκτινάζονται. Η ανεργία και η εργασιακή ανασφάλεια ανεβαίνουν την ταξική σκάλα αγγίζοντας ακόμα και τους επαγγελματίες της μεσαίας τάξης. Οι τραπεζίτες καταπατούν τους νόμους ωμά, ωστόσο διασώζονται. Η βιομηχανία που τρέφεται από κρατικές επιχορηγήσεις ευδοκιμεί, - ιδίως ο παραφουσκωμένος στατιωτικός τομέας. Το τεράστιο, κατά πολύ μη ελεγχόμενο, στατιωτικό βιομηχανικό σύμπλεγμα, τροφοδοτεί τους πολύ καταστρεπτικούς εξωτερικούς πολέμους, και κατακλύζει με χρήματα τις αυταρχικές κυβερνήσεις του εξωτερικού και, την αντισυνταγματική εσωτερική παρακολούθηση μέσα στη χώρα – που παραβιάζει τις πιο σημαντικές και αγαπημένες αξίες του μέσου Αμερικανού πολίτη.

Νιώθω μια ταπεινότητα που είμαι εδώ, με τόσους από εσάς που έρχονται από λαούς της Μεσογείου που δείχνουν τόσο μεγάλο θάρρος υπερασπιζόμενοι την δημοκρατία -ακόμα και όταν έρχονται αντιμέτωποι με δακρυγόνα, όπλα, τανκς. Ενάντια στη θέλησή μου, και προς μεγάλη μου ντροπή, μερικά από τα δολάρια που πληρώνω σε φόρους έχουν χρηματοδοτήσει αυτά τα τρομερά όπλα βίας και κυριαρχίας. Κρατώ πάνω στο γραφείο μου μια φωτογραφία από τον Μάρτη του 2011 που διαδόθηκε μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Μόλις έναν μήνα μετά την επανάσταση της 25ης Ιανουαρίου στην πλατεία Ταχρίρ, οι άνθρωποι της αμερικανικής πολιτείας του Wisconsin ξεσηκώθηκαν ενάντια στα σκληρά μέτρα λιτότητας και στα αντεργατικά μέτρα, και δεκάδες χιλιάδες κατέλαβαν την πρωτεύουσα του Wisconsin. Πολλοί από τους ανθρώπους που έκαναν πορεία στο Wisconsin κρατούσαν Αιγυπτιακές σημαίες για να τιμήσουν την έμπνευση που άντλησαν από τη Μεσόγειο- ή πανώ που έλεγαν “Περπάτα σαν Αιγύπτιος”. Και ως απάντηση, στην φωτογραφία πάνω στο γραφείο μου, ένας νεαρός άνδρας στην πλατεία Ταχρίρ, κρατάει ένα πανώ που λέει στα αγγλικά: “Η Αίγυπτος υποστηρίζει το Wisconsin. Ένας Κόσμος. Ένας Πόνος.”

“Ένας Κόσμος. Ένας Πόνος.” Αυτή η φλόγα αλληλεγγύης και εμπάθειας έχει δείξει αξιοσημείωτη δύναμη να υπερπηδά θάλασσες και γλώσσες- σε οριζόντια δίκτυα ανθρώπινων κινημάτων. Γινόμαστε καλοί στα κοινωνικά κινήματα που βασίζονται σε νέες μορφές άμεσης δράσης. Αλλά, τι είδους διακυβέρνηση και οικονομία μπορούν αυτά τα διάσπαρτα, αποκεντρωμένα κινήματα να χτίσουν; Έρχομαι εδώ, απίστευτα εμπευσμένη από τις επαναστάσεις αυτής της περιοχής. Ευελπιστώ και είμαι βαθιά ευγνώμων για το τι μπορούμε όλοι να μάθουμε ο ένας από τον άλλον προκειμένου να απαντήσουμε σ' αυτές τις δύσκολες ερωτήσεις.

Αλλά, θέλω τώρα να πω μια κουβέντα προειδοποιητική. Μια κουβέντα για το πως οι επαναστάσεις μπορούν να πάνε στραβά. Οι αποτυχίες της Αμερικανικής Επανάστασης περιέχουν χρήσιμα προειδοποιητικά μαθήματα για τα σύγχρονα κινήματα. Θα υποστηρίξω ότι το πιο δημοκρατικό και ριζοσπαστικό μέρος της Αμερικανικής Επανάστασης τοποθετεί τις ιδέες των Κοινών στο επίκεντρο της πολιτικής της φιλοσοφίας. Και ότι τώρα το πραξικόπημα που έχει κάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες (εν πολλοίς, αλλά όχι τελείως) αποτυχημένο κράτος ήταν η συστηματική επίθεση στην ιδέα των Κοινών από τις Αμερικάνικες εταιρείες. Τι είναι λοιπόν τα Κοινά;

Τα κοινά είναι φυσικοί ή πολιτισμικοί πόροι προσβάσιμοι σε όλους, τους οποίους φροντίζουμε συλλογικά. Συχνά, οι κοινωνίες δημιουργούν κοινά από αυτά που είναι τόσο απαραίτητα στα άτομα, τα οποία η κοινωνία θεωρεί λάθος να αρνηθεί την πρόσβαση σ' αυτά, ή να επιτρέψει σε ένα άτομο να τα ιδιοποιείται. Ακόμα και τώρα, στην υπερ-εξατομικευμένη Αμερική για παράδειγμα, υπάρχει ακόμα νομική αναγνώριση των νερών ως κοινών- μια αναγνώριση ότι το ευρύ κοινό μπορεί να χρησιμοποιεί ακτογραμμές και πλωτούς δρόμους, και ότι υπάρχουν συλλογικές υποχρεώσεις για την προστασία των υδροφόρων οριζόντων ως δημόσιο τραστ που διαπερνά τα ατομικά ιδιοκτησιακά δικαιώματα. Ο καπιταλισμός δίνει μεγαλύτερη αξία στο άτομο παρά στα κοινά, αλλά ακόμα και κάτω από τον καπιταλισμό, μερικά κοινά αναγνωρίζονται από τον νόμο. Ο αέρας είναι ακόμα διεθνές κοινό από πολλές πλευρές, όπως είναι και οι ωκεανοί. Δυστυχώς (και με ντροπή) οι ΗΠΑ δεν έχουν αληθινά κοινά της υγείας, αλλά όπως καταλαβαίνω, στην Ικαρία παλεύετε για τα κοινά της υγείας σας. Τα κοινά δεν είναι μόνο φυσικά – είναι ακόμα πολιτισμικά και πνευματικά. Δημόσια πάρκα, ιστορικοί ή θρησκευτικοί χώροι, δημόσια μουσεία και βιβλιοθήκες είναι δημόσια αγαθά και λειτουργούν ως κοινά.

Ακούω πως υπάρχουν καλοί βιολιστές στην Ικαρία. Λοιπόν, δουλεύω στα Απάλλαχια που είναι περιοχή φημισμένη για τα βιολιά της. Αυτή η μουσική είναι είδος πολιτισμικών κοινών- ένα πολιτισμικό δώρο, που μοιράζονται οι άνθρωποι, που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά. Η ψηφιακή επανάσταση έχει δημιουργήσει νέα κοινά -όπως το ίντερνετ, το ελεύθερο λογισμικό, την βικιπαιδεία κλπ. Και διαφορετικά πολιτικά κινήματα σε όλο τον κόσμο μεγαλώνουν για να προασπιστούν βασικούς οικολογικούς και πολιτισμικούς πόρους ως κοινά και μη-ιδιωτικοποιήσιμα -όπως το νερό, τον αέρα, την υγεία, τις δημιουργικές τέχνες και την παιδεία. Ένας αυξανόμενος αριθμός ακαδημαϊκών τεκμηριώνουν την αποτελεσματικότητα των παραδοσιακών κοινών -όπως τα συστήματα διαχείρισης δασών των ντόπιων πληθυσμών, υδροφόρους ορίζοντες, παραδοσιακούς σπόρους- και ανακαλύπτουν ότι αυτά τα κοινοτικά συστήματα διαχείρισης φυσικών πορών συχνά δουλεύουν καλύτερα από τα εκ των άνω κυβερνητικά γραφειοκρατικά σχέδια για “προστασία” του περιβάλλοντος.

Στην Αμερική χρησιμοποιούμε μια φράση όταν κάποιος λέει  πράγματα που οι άνθρωποι τα ξέρουν ήδη. Λέμε “κηρύττεις στους ψάλτες.” Ίσως, λέγοντας αυτά στην Ικαρία, κηρύττω στους ψάλτες!

“Ένας Κόσμος. Ένας Πόνος.” Έξι μήνες μετά από τότε που ο νεαρός άνδρας σήκωσε αυτό το όμορφο πανώ, ένας ακόμα ξεσηκωμός ξέσπασε στην Αμερική- κάτω από την πολεμική κραυγή “Καταλάβετε την Wall Street”. Πέρα ως πέρα στην Αμερική, σε εκατοντάδες πόλεις και κωμοπόλεις οι άνθρωποι μαζεύτηκαν στις δημόσιες πλατείες και στα δημόσια πάρκα και στήσανε μικές πόλεις από σκηνές σε μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στην λιτότητα και τις μεγάλες τράπεζες. Ως εκ θαύματος, για πολλούς μήνες μέσα στο χιόνι, τη βροχή και το κρύο, μικρά κοινά συντηρήθηκαν σε όλη τη χώρα μέσα σ' αυτές τις κατασκηνώσεις – οικονομίες του δώρου και της αμοιβαίας βοήθειας, ζωηρές με πολιτικό διάλογο, που λειτουργούσαν από αμεσοδημοκρατικές συνελεύσεις. Ο σύζυγός μου και εγώ, μπλεχτήκαμε στην υποστήριξη του Occupy της πόλης μας εως ότου διαλύθηκε βίαια από την αστυνομία, και μου έκαναν την τιμή να με καλέσουν να κάνω μια δημόσια ομιλία στην επέτειο του ενός χρόνου του κινήματος Occupy πέρυσι.

Μιλώντας σ' αυτούς του γενναίους καταληψίες, τους είπα ότι επαναδιεκδικούσαν το κεντρικό όραμα της Αμερικάνικης Επανάστασης, και ότι αυτό είναι ένα θαυμάσιο πράγμα. Αλλά, είπα, ότι είναι πολύ σημαντικό να σκεφτούμε πολύ προσεκτικά το πως και το γιατί απέτυχε η Επανάσταση. Σε αυτή την ομιλία, άντλησα τις κεντρικές ιδέες από ένα βιβλίο που έχω γράψει μαζί με τον Herber Reid- Επαναδιεκδικώντας τα Κοινά: Δημοκρατία, Χώρος και Παγκόσμια Δικαιοσύνη. Σε αυτό το βιβλίο υποστηρίξαμε ότι οι πιο δημοκρατικές και ριζοσπαστικές  πλευρές της Αμερικανικής Επανάστασης βάζουν ιδέες των Κοινών στο επίκεντρο της πολιτικής της φιλοσοφίας. Οι επαναστάτες μας έψαξαν πολύ αναζητώντας μοντέλα διακυβέρνησης. Άντλησαν ιδέες από την φυλετική δημοκρατία των ιθαγενών Αμερικανών, και πάνω απ' όλα, από την Ελληνική φιλοσοφία που διάβαζαν με πάθος. Όταν ιδρυτές όπως ο Thomas Jeffreson συνέλαβε την Ελληνική ιδέα της Πολιτείας ως μοντέλο διακυβέρνησης, τα Ελληνικά και τα Λατινικά τους ήταν αρκετά καλά ώστε να καταλάβουν από που προέρχεται η λέξη “res publica” -τα δημόσια πράγματα- που κυρίως μετάφρασαν στα Αγγλικά ως “commonwealth” (κοινός πλούτος). Μερικούς από αυτούς τους επαναστάτες ήταν πιο συντηρητικοί, άλλοι ήταν πιο ριζοσπαστικοί -αλλά συντηρητικές και ριζοσπαστικές πλευρές του Αμερικανικού Ρεπουμπλικανισμού βάζει την ιδέα του 'commonwealth' στο επίκεντρο της φιλοσοφίας του. Το να είσαι πολίτης ήταν το να δουλεύεις συλλογικά για να φροντίζεις και να επιστατείς τα  'res publica' (τα δημόσια πράγματα), το 'commonwealth' (κοινό πλούτο), τα κοινά.

Η πρώιμη Αμερικάνικη Δημοκρατία απέτυχε βαθιά, με βαθιές ρατσιστικές και φυλετικές καταπιέσεις. Αλλά είχε ένα ισχυρό και ριζοσπαστικό δημοκρατικό ρεύμα. Τι πήγε στραβά; Αυτό που αναίρεσε την Αμερικανική Επανάσταση ήταν η άνοδος προς τα τέλη του 19ου αιώνα ενός πολύ παράξενου και απάνθρωπου πράγματος. Αυτό το παράξενο και απάνθρωπο πράγμα είναι η θεσμοθέτηση των εταιρειών. Μια εταιρεία είναι μια οικονομική επιχείρηση που μπορεί να διεκδικήσει συγκεκριμένες νομικές εξουσίες γιατί της έχει αναγνωριστεί ένα καταστατικό δικαιωμάτων από το νομοθετικό σώμα. Η ιδέα της εταιρείας επικράτησε στη διάρκεια των αιματηρών αποικιοκρατικών πολέμων της Ευρώπης στη διάρκεια του 15ου και 16ου αιώνα -όταν οι μονάρχες αναγνώρισαν σε μια ομάδα τυχοδιωκτών ένα καταστατικό δικαιωμάτων, -αποκλειστικά δικαιώματα να κάνουν εμπόριο σε συγκεκριμένα μέρη άλλων ηπείρων. Αυτές ήταν πρωτίστως οντότητες σαν την Βρεττανική 'East Indian Corporation', που ήταν παρα-στρατιωτική, βίαιη, που εκμεταλλεύονταν σαν πειρατές και σαν γύπες -που λειτουργούσαν έξω από τον νόμο μέσα στις πατρίδες τους, και φέρονταν ως πολέμαρχοι που δεν έδιναν λογαριασμό σε κανέναν και που έκαναν επιδρομές και ακόμα υποδούλωναν άλλες χώρες. Είναι εκ των έσω και βαθύτατα ιμπερεαλιστικές/αποικιοκρατικές.

Οι Αμερικανοί Επαναστάτες μισούσαν τις εταιρείες, γιατί είχαν υποφέρει από τέτοιες ασύδοτες και ημι-νόμιμες οντότητες που είχαν θεσμοθετηθεί από την Βρετανική μοναρχία, όπως η Βρετανική 'East India Corporation'. Στη διάρκεια του πρώτου αιώνα της Αμερικής, εταιρείες ελέγχονταν προσεκτικά από τον νόμο. Τυπικά, ένα καταστατικό εταιρείας μπορούσε να διαρκέσει για μικρή περίοδο χρόνου – ίσως 10-15 χρόνια. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος αν η Goldman Sachs είχε λήξει μετά από μια δεκαετία περίπου; Ή η Exon-Mobil? Ή η Halliburton? Τυπικά, στην Αμερική του 19ου αιώνα, απαγορευόταν στις εταιρείες να ιδιωποιούνται ή να μπορούν να αγοράσουν η μια την άλλη, ή να γίνουν πολύ μεγάλες. Έπρεπε να αποδείξουν ότι δεν υπηρετούσαν μόνο το ιδιωτικό κέρδος, αλλά και το κοινό καλό -όπως με το να φτιάξουν ένα κανάλι. Ένα εταιρικό καταστατικό μπορούσε να ανακληθεί, και πολλές φορές ανακαλούνταν, αν η εταιρεία έβλαπτε το κοινό. 

Αλλά όλα αυτό κατέρρευσε στο τέλος του 19ου αιώνα, όταν τα καρτέλ των σιδηροδρόμων/πετροκάρβουνου/ξυλείας και εταιρείες που είχαν γη ήρθαν σε συνενόηση για να αποκτήσουν τον πολιτικό έλεγχο. Σε μια πολύ σουρεαστική στροφή των πραγμάτων, το έκαναν αυτό διεκδικώντας νομικά δικαιώματα ως “ατομα” κάτω από τον Σύνταγμα των ΗΠΑ -χρησιμοποιώντας το 13ο και 14ο άρθρο -άρθρα που στην πραγματικότητα στόχευαν να παρέχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα στους σκλάβους μετά τον Εμφύλιο πόλεμο. Αυτά τα δυο άρθρα προστέθηκαν ώστε οι μόλις απελευθερωμένοι Αφρο-αμερικανοί να διεκδικήσουν συνταγματικά δικαιώματα ως πλήρη άτομα. Οι εταιρείες χρησιμοποίησαν αυτά τα άρθρα για να ισχυριστούν ότι είναι 'άτομα' και ότι οι νόμοι που τις απαγόρευαν παραβίαζαν τα συνταγματικά τους δικαιώματα ως 'άτομα'. Στη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι εταιρείες χρησιμοποιούσαν το “νομικό πρόσωπο” (legal personhood) για να διεκδικήσουν όλο και περισσότερα δικαιώματα κάτω από το Χάρτη Δικαιωμάτων – που κλιμακώθηκε στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου το 2010 (που συνήθως καλείται η απόφαση των “Ενωμένων Πολιτών”) που έδωσε στις εταιρείες το δικαίωμα στον ελεύθερο λόγο- μια απόφαση που χρησιμοποίησαν για να καταρρίψουν τους περισσότερους νόμους που εμπόδιζαν τις εταιρείες από τα δίνουν χρήματα στις εκλογές. Χρησιμοποιώντας αυτά τα νομικά και πολιτικά κόλπα, οι εταιρείες έχουν επανα-εφεύρει τον Αμερικανικό εμπορικό νόμο, κατακλύζοντας τις εκλογές μας με πολύ περισσότερα χρήματα απ' ό,τι οι απλοί πολίτες θα μπορούσαν να προσφέρουν, και ενορχήστρωσαν μια καμπάνια ενάντια στην ίδια την ιδέα των κοινών. Πραγματικά, μπορεί να πει κανείς ότι πρόκειται για έναν πόλεμο των εταιρείων εναντίον των κοινών.

Η ιδέα ότι μια εταιρεία είναι άτομο, σαν ένα φυσικό πρόσωπο, είναι ξεκάθαρα μια γελοία ιδέα. Και, υπάρχει τώρα ένα ολοένα και μεγαλύτερο κίνημα στην Αμερική, να αναστρέψει αυτή την επίθεση πάνω στις βασικές αξίες της Αμερικανικής Επανάστασης.

“Ένας Κόσμος. Ένας Πόνος.”! Μας ενώνουν τα κοινά μας δεινά από το ίδιο αποτυχημένο σύστημα. Τα όνειρά μας δεν είναι ακόμα λουλούδια, είναι ακόμα σπόροι. Αλλά, λέω -μόνοι οι ανόητοι υποτιμούν έναν σπόρο. Υπάρχουν στάδια στις επαναστάσεις. Σας ρωτάω, όταν ένας σπόρος είναι κάτω από το χώμα, μπορείτε να τον δείτε; Σας ρωτάω, όταν ένας σπόρος είναι κάτω από το χώμα, είναι αδύναμος;

Όπως η συγγραφέας από τα Αππαλάχια Janisse Ray έγραψε πρόσφατα “δεν υπάρχει απελπισία σ' έναν σπόρο!” Όταν ένας σπόρος είναι αόρατος, είναι που κάνει την πιο σπουδαία, την πιο δυνατή, την πιο πολύτιμη, την πιο μοναδική του δουλειά.

Σας ευχαριστώ όλους, αλλά ιδίως την Μαρία Μπαρέλη, την Φροσύνη Κουτσούτη και τους άλλους οργανωτές αυτής της εκδήλωσης- για αυτή τη θαυμάσια ευκαιρία να βρεθούμε μαζί, να μοιραστούμε και να φυτέψουμε σπόρους. Ξέρω ότι θα επιστρέψω στην Αμερική με καλύτερες ιδέες για το πως μπορούμε να αναιρέσουμε την καταστροφική για τον κόσμο παθογένεια του πραξικοπήματος των εταιρειών εναντίον της αγαπημένης μας δημοκρατίας.

Betsy Taylor, Virginia Tech

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις από τις φιλοξενούμενες πένες.