Μα σαν ψυχώθηκε γερά στη λεβεντιά η σκέψη,
ενός λεβέντη προεστού, που βάλτηκε να παίξει
το είναι του με την τουρκιά, πως ανταρσά και στάσι
και πείσμα πρέπει γενικό, αντάρα, ραβαΐσι,
για κάθε καταπίεσι που ‘σφιγγε το νησί μας,
και τ’ όλοι εμείς αφέντη μου, πως είναι’ τιμή δική μας.
Ε, τότε πια φυτεύτηκε η σπίθα στο μπαρούτι
κι άναφτε πάντα αστραπές, κι ήταν σωστό κουνούπι
η Νικαριά η φλογερή στου Τούρκου το ρουθούνι,
κ’ όλο χτυπούσε δυνατά του πείσματος κουδούνι.
…………………
Το έθνος μας γονατιστό την άψογο τη στάσι
του κράτους επικρόφερνε κι η Νικαριά η δόλια
δεν ημπορούσε στην ψυχή τον πόνο να λουπάσει
κι απάνω κάτω γύρευε να περμαζέψει βόλια,
ως ότου ξεχειλίσανε τα βάσανα τα τόσα.
Πώς για να ζήσουν λεύτεροι, για πρέπει να πεθάνουν.
Η λευτεριά τους οδηγά και φτερωτοί στη στράτα
στον Εύδηλο ενώνονται τα μυρωμένα νιάτα.
Αλαλαγμοί χαράς πολλής γεμίζουν τον αέρα
όπου αγάπη γένηκε στη βορεινή κοστέρα.
Εκεί Σπανοί και Πουλιανοί κι οι Μαλαχιάδες όλοι
γενήκαν αδελφοπητοί κι επάψανε τη γκρίνια,
κι αδερφικά φιλιούντανε ν’ ανοίξουν ένα βόλι
να πάρουν από τα τουρκιά λάφυρα τα μαρτίνια.

Αυτά είναι μερικά αποσπάσματα από «Το ικαριακόν ειδύλλιον του 1912»  που δημοσιεύτηκε σε μικρό φυλλάδιο το 1920 με αυτόν το συμβολικό τίτλο και αναφέρεται στους αγώνες της Ικαρίας για να ενωθεί με τη μοναδική της αγάπη, την Ελλάδα.

Κυκλοφόρησε σε στενό κύκλο από την Αγγελική Παμφίλη στη μνήμη της αδελφής της Αθηνάς. Η μικρή Αθηνά παρουσιάζεται ως η δημιουργός του ποιήματος αλλά ο Αλέξης Πουλιανός έχει τις αντιρρήσεις του. Η μικρή πέθανε το 1914 σε ηλικία δεκαπέντε ετών. Αν υποθέσουμε ότι είχε την ωριμότητα να γράψει ένα τέτοιο ποίημα, σίγουρα δεν είχε τις γνώσεις για να το πράξει. Δεν μπορούσε να γνωρίζει τα ονόματα όσων συμμετείχαν, τα τοπωνύμια και τις προστριβές ή τις συμμαχίες των δημογερόντων. Ακόμα κι αν άκουγε καθημερινά ιστορίες του αγώνα, δε γινόταν να ξέρει τόσες λεπτομέρειες. Μέσα από τους στίχους, συνεχίζει ο Πουλιανός, διακρίνεται η σκοπιμότητα να αποφευχθούν οι αιχμές  και όλοι οι συντελεστές του αγώνα να παρουσιαστούν ενωμένοι για τον υπέρτατο αγώνα.

Προκύπτει λοιπόν ότι πραγματικός δημιουργός είναι ο ίδιος ο Χαράλαμπος Παμφίλης που αποφάσισε να γράψει το ποίημα με το όνομα της άρρωστης τότε κόρης του στην οποία έτρεφε μεγάλη αδυναμία.

Ο  Παμφίλης ήταν μεγάλος  διανοούμενος, στοχαστής και οραματιστής (διαβάστε το βιβλίο του «Η πολιτεία των ελαχίστων»). Πρωτεργάτης της επανάστασης, καιρό πριν, ετοίμαζε ψυχικά τον καριώτικο λαό για τον αγώνα. Το πιο ενδιαφέρον στην υπόθεση είναι ότι θεωρούνταν και φανατισμένος τοπικιστής. Υπήρχε στην Ικαρία, όπως και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, η συνηθισμένη αντίθεση μεταξύ βορείων και νοτίων. Το ποίημα, πέρα από την καταγραφή των γεγονότων, δείχνει το μεγαλείο αυτού του ανθρώπου  που βάζει στην άκρη τη δική του συμβολή στον αγώνα και τονίζει τη συμμετοχή και τον ηγετικό ρόλο των Καριωτών «αντιπάλων».

Προς το τέλος λέει το Ικαριακόν ειδύλλιον:

Τετάρτη ξημερώματα τον όρκο ξαναδώνουν
εις το βαγγέλιο, στο Χριστό για την πατρίδα αμώνουν.
Ορκίζονται οι αρχηγοί, ορκίζοντ’ οι οπλίτες,
‘πό Ράχες, Πάπα, Γέροντας, Φανάρι, Μεσαρίτες
και δεν απόμεινε κανείς που να μην πάρει όρκο
μέχρι θανάτου να σταθεί προστάτης για τον τόπο.

Ένα τελευταίο σχόλιο: Θυμόμαστε και τιμούμε τους προγόνους μας αλλά συχνά διαπιστώνουμε ότι εμείς δεν μπορούμε να θεωρηθούμε οι ορκισμένοι προστάτες αυτού του τόπου.

ikariamag.gr|από, για και με αφορμή την Ικαριά!

Διαβάστε τι γράφουμε για τα 100 χρόνια:
- 100 Χρόνια μετά: Γράμμα στον Χαράλαμπο Παμφίλη
- Ικαριακή Επανάσταση 1912: το πριν, τα γιατί & το μετά
- Ικαριακή επέτειος, 100 = 001
- «(Δ)ούλοι εμείς εφέντη»: Από την επανάσταση στην επανάπαυση
- Ποιος θα σβήσει τα κεράκια;
- ΙΚΑΡΙΑ: 20 Ιουλίου 2112
- skoulikaroi : ένα επετειακό παιχνίδι